Khi hộ kinh doanh loay hoay lập hóa đơn từ máy tính tiền

Hàng chục nghìn hộ kinh doanh sắp dừng nộp thuế khoán và chuyển sang nộp thuế theo doanh thu thực tế; đồng nghĩa có thể quán phở, quán cà phê… mà chúng ta ghé hàng ngày sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Theo phản ánh trên báo Dân trí, rất nhiều hộ đang loay hoay . Vì sao như vậy?

Theo quy định tại Khoản 8, Điều 1, Nghị định 70/2025/NĐ-CP ngày 20/3 về hóa đơn, chứng từ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên và doanh nghiệp có hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ (như trung tâm thương mại; siêu thị; cửa hàng bán lẻ, ăn uống; nhà hàng; khách sạn; dịch vụ vận tải hành khách, dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho vận tải đường bộ, dịch vụ nghệ thuật, vui chơi, giải trí, hoạt động chiếu phim, dịch vụ phục vụ cá nhân khác) sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế.

Lâu nay việc sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền không bắt buộc và chỉ là lựa chọn của người bán trong trường hợp người bán có đủ điều kiện kỹ thuật.

Nghị định 70 có hiệu lực từ ngày 1/6, nghĩa là không còn nhiều thời gian để các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp thuộc diện bắt buộc nêu trên chuẩn bị và triển khai đúng quy định – cho dù đến thời điểm này vẫn còn những hộ nào đó loay hoay.

Ngoài ra, trừ trường hợp khám, chữa bệnh, Nghị định 70 cũng không còn cho phép người bán hàng được lập hóa đơn tổng hợp vào cuối ngày trong trường hợp khách lẻ không lấy hóa đơn.

Trên góc độ quản lý thuế, việc người nộp thuế sử dụng máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu với cơ quan thuế giúp tăng cường mức độ tuân thủ thuế theo đúng quy định, đặc biệt là các hoạt động tương đối phức tạp, có rủi ro cao về thuế như ăn uống, nhà hàng, vận tải hành khách.v.v… Qua đó, giảm được các trường hợp gian lận về thuế, kê khai thuế không đúng với doanh thu thực tế của đơn vị.

Với người tiêu dùng, việc nhận hóa đơn ngay từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu với cơ quan thuế giúp cho người mua hàng hóa, dịch vụ yên tâm về hóa đơn, biên lai nhận được là chứng từ chuẩn chỉnh có thể chứng minh được việc mua hàng, sử dụng dịch vụ là thực. Quy định này cũng giảm rủi ro sử dụng hóa đơn của đơn vị bỏ địa điểm kinh doanh so với phương thức hiện tại là chuyển hóa đơn điện tử qua email.

Cần khẳng định chúng tôi ủng hộ quy định của Chính phủ với tinh thần minh bạch, các bên đều phải thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình.

Tuy nhiên, đối với hộ kinh doanh, cá nhân bán hàng và doanh nghiệp, trừ những doanh nghiệp lớn, có bộ phận bán hàng và xuất hóa đơn riêng và số lượng máy tính tiền không nhiều, còn lại đặc biệt là các hộ kinh doanh, cá nhân bán hàng (có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên) hay doanh nghiệp làm dịch vụ vận tải, nhà hàng, ăn uống… thì sẽ cần bỏ ra chi phí đáng kể để triển khai và tuân thủ quy định.

Hãy thử tưởng tượng một bà bán phở ở trên phố, quán của bà khá đông do phở ngon và giá thành cũng phải chăng nên mỗi ngày bán được khoảng 100 bát phở, tương ứng doanh thu hàng ngày khoảng 3 đến 5 triệu đồng, doanh thu cả năm vượt 1 tỷ đồng và bà thuộc đối tượng phải sử dụng máy tính tiền như trên. Quán có bà làm chính và 2-3 nhân viên thời vụ chuyên phụ trách bưng bê và dọn bàn. Nếu sử dụng máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu với cơ quan thuế để lập hóa đơn thì không chắc là bà bán phở có đủ thời gian cũng như sự nhanh nhạy để sử dụng máy tính tiền và kê khai thuế mà không gặp trục trặc nhầm lẫn.

Khả năng cao là bà sẽ phải thuê thêm một người hỗ trợ việc quản lý việc thu tiền, lập hóa đơn và kê khai thuế, nghĩa là thêm chi phí dẫn đến ảnh hưởng thu nhập hoặc bà phải tính chi phí đó vào giá bán một bát phở trong tương lai.

Ngoài ra, việc xuất hóa đơn từ máy tính tiền cần chi tiết thông tin về người mua hàng, mã số thuế (hoặc mã định danh cá nhân), địa chỉ, cùng với việc nội dung hóa đơn cần chi tiết từng bát phở với giá tiền khác nhau, có thể sẽ làm tăng thêm thời gian của cả người lập hóa đơn lẫn khách hàng có nhu cầu lấy hóa đơn, ít cũng phải mất thêm 2 đến 3 phút so với hiện tại.

Trên đây chỉ là ví dụ, nhưng cần lưu ý không chỉ một đơn vị mà tất cả đơn vị trong diện “doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên” đều phải tuân thủ, nên thời gian phát sinh thêm của xã hội sẽ đáng kể.

Là người có gần 20 năm trong lĩnh vực tư vấn thuế, kế toán và kiểm toán, đã từng kiểm tra các hóa đơn bán lẻ - thời có quy định các khoản dưới 100.000 đồng không cần “hóa đơn đỏ” (hóa đơn chính thức của cơ quan thuế) - với rất nhiều lần thấy các tập dày hóa đơn bán lẻ có cùng số tiền 99.000 đồng với chữ ký và màu mực giống hệt nhau, tôi hoàn toàn đồng ý và ủng hộ việc cần phải minh bạch cũng như nâng cao mức độ tuân thủ quy định về hóa đơn chứng từ, cũng như đảm bảo nộp đúng, nộp đủ thuế của các cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh.

Tuy nhiên với hàng chục, hàng trăm nghìn hộ kinh doanh hiện nay cùng hàng trăm nghìn phương tiện vận tải dịch vụ (ôtô, xe máy), thì việc triển khai áp dụng từ đầu tháng 6 tới khiến nhiều hộ loay hoay là điều dễ hiểu. Hơn nữa, mức phạt vi phạm hành chính đối với hành vi không xuất hóa đơn hiện tại là không hề nhỏ (10 triệu đến 20 triệu đồng trên một hóa đơn vi phạm, mức phạt với cá nhân là một nửa mức này). Đó có lẽ cũng là lý do mà gần đây tôi liên tục nhận được các câu hỏi liên quan đến lập hóa đơn thế nào cho đúng quy định.

Thiết nghĩ, để đảm bảo quy định nêu trên đi vào thực tế đạt mục đích tốt đẹp, góp phần tăng cường tuân thủ nghĩa vụ thuế, minh bạch cho toàn xã hội thì có lẽ cơ quan quản lý nên xem xét, cân nhắc về một lộ trình phù hợp trong triển khai, áp dụng. Cùng với đó là tăng cường phổ biến, tập huấn nhiều hơn nữa về quy định mới, công bố thêm các hướng dẫn cụ thể nhằm giảm thiểu thời gian phát sinh thêm cho người bán hàng và khách hàng. Như vậy, chắc chắn quy định mới này sẽ được ủng hộ và dễ dàng chấp thuận.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!