Wimax - Đường ống thứ 3

Mô hình kinh doanh hiện tại của các công ty điện thoại và dịch vụ viễn thông (Telco) hoàn toàn dựa trên việc cung cấp đường truyền (đường truyền Internet, sóng điện thoại di động, vô tuyến…) để kết nối khách hàng với nhau. Trong những năm gần đây, cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà khai thác đã khiến cho lợi nhuận tính theo đầu thuê bao giảm đi đáng kể. Điều này đã buộc nhiều Telco loay hoay đi tìm các mô hình kinh doanh mới. Các mẹo kinh doanh cũ như giảm giá, khuyến mại và bán kèm cả gói để duy trì thế mạnh của công ty trong phân đoạn khách hàng của mình không còn nhiều hiệu quả như thời kỳ đầu.

Cùng lúc đó các Telco lại phải đường đầu đầu với những đối thủ cạnh tranh mới bước vào lĩnh vực này như Apple, Google, Cisco và Nokia. Việc sử dụng Internet theo xu thế tách rời việc cung cấp dịch vụ nội dung với cung cấp đường truyền số liệu đang biến các telco trở thành “đường ống vô tri” (dumb pipe)”. Theo lý thuyết, dumb pipe là đường ống thụ động – dùng để kết nối hai đầu cuối với nhau, không phân biệt được nội dung truyền bên trong đó là gì.

Trong vòng hơn 10 năm trở lại đây, điện thoại, đặc biệt là thông tin di động đã đáp ứng rất tốt nhu cầu kết nối và thông tin liên lạc của người tiêu dùng. Lợi nhuận của mô hình kinh doanh này là vô cùng hấp dẫn. Nhưng tới giờ này, các telco dường như vẫn khó dứt ra khỏi ánh hào quang cũ. Thoại và SMS vẫn là nguồn doanh thu chủ yếu.

Trong vòng 5 năm gần đây các telco chưa đưa ra được mô hình kinh doanh mới nào mà có đủ độ tiện dụng và hấp dẫn được người tiêu dùng. Trong lúc đó, điều mà nhà kinh doanh nào cũng thừa nhận là nhu cầu và thói quen của người tiêu dùng đang thay đổi, và sự thay đổi đó càng nhanh hơn với sự hỗ trợ của Internet. Không chỉ còn là nhu cầu liên lạc, giao tiếp thông thường, nhu cầu giờ đây là kết nối ở mọi nơi, mọi lúc và quan trọng hơn cả là kết nối đến những nội dung cụ thể theo nhu cầu của mỗi người.

Trong thế giới đang thay đổi

Trong lúc các telco đang dậm chân tại chỗ thì các đối thủ đến từ Công nghệ thông tin và Internet đã thay đổi cả thế giới.

Yahoo/MSN/AOL tổng hợp lại cung cấp dịch vụ chat trực tuyến (tương tự với SMS) cho gần 500 triệu tài khoản trên thế giới.

Skype dẫn đầu với dịch vụ điện thoại internet có 250 triệu tài khoản được kích hoạt, và trở thành nhà cung cấp cuộc gọi quốc tế mặc định của hàng trăm ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điện thoại truyền hình vốn là mơ ước từ lâu của các telco đã được hiện thực hóa trên Skype hoàn toàn miễn phí, với đầu tư ban đầu chỉ là một chiếc webcam với giá chưa tới 10 USD.  

Bộ đôi Microsoft-Cisco đã có những bước tiến đáng kể vào thị trường truyền thông doanh nghiệp, với các giải pháp truyền thông tích hợp: thoại, video, hội nghị, văn bản, tài liệu mang lại giá trị vượt trội so với thoại và SMS thông thường.

Cùng lúc đó, Google – công ty dẫn đầu internet, với tổng giá trị thị trường hơn 200 tỷ USD,  đang chuẩn bị những bước tiến quyết liệt vào thị trường viễn thông với việc bỏ hơn 4,6 tỷ USD để tham gia đấu thầu băng thông 700Mhz tại Mỹ, cũng như công bố nền tảng Androis cho điện thoại di động.

Ở Mỹ, việc các telco độc quyền khai thác mạng điện thoại di động, hạn chế các ứng dụng theo từng mạng lưới và nhà khai thác đã khiến cho tốc độ phát triển Internet và băng rộng ở nước này bị tụt hậu so với thế giới. Ở châu Âu và châu Á, người dùng có thể sử dụng thiết bị không phụ thuộc vào nhà khai thác, tuy nhiên khách hàng vẫn bị hạn chế về ứng dụng.

Độc quyền đôi và đường ống thứ 3

Internet phát triển, các Telcos không có lợi nhiều, thậm chí các dịch vụ trên nền IP như VOIP, Skype, Messenger sẽ là đối thủ trực tiếp làm sụt giảm doanh thu SMS và cuộc gọi (thoại). Đây sẽ là điều không tránh khỏi, nhưng nó đến càng chậm càng tốt cho các Telcos. Đó chính là nguyên nhân vì sao họ không vội vàng chút nào trong việc đầu tư phát triển và ứng dụng công nghệ này.

Hiện nay ở Mỹ, số thuê bao di động và cáp của các công ty điện thoại (hai đường ống) kiểm soát 96% thị trường băng rộng. Sự độc quyền đôi này đang có xu thế bị Google và các đại gia khác như Yahoo, eBay, Intel, nhà cung cấp dịch vụ Skype và truyền hình qua vệ tinh Echostar, DirectTV phá vỡ bằng cách gắng tạo ra một đường ống mới của họ - đường ống thứ ba (third pipe).

Đây cũng là mục tiêu của Chủ tịch Úy ban Truyền thông liên bang Mỹ (FCC – là một cơ quan chính phủ độc lập báo cáo trực tiếp cho Thượng nghị viện Mỹ, chịu trách nhiệm về điều phối viễn thông liên bang và quốc tế trong lĩnh vực: sóng vô tuyến, tivi, truyền hình cáp, điện thoại cáp và vệ tinh .

Ông Kevin Martin và các Ủy viên Ủy ban FCC hy vọng rằng cuộc đấu giá băng tần 700 MHz vào tháng Giêng 2008 sẽ thu hút những gương mặt mới, những công ty sẽ tạo nên “ đường ống thứ ba” cung cấp Internet tốc độ cao.  

Chủ tịch FCC Martin coi việc phát triển đường ống thứ 3 sử dụng công nghệ băng rộng với giá thành hợp lý là một trong số các đối tượng ưu tiên hàng đầu của ông và gọi cuộc đấu giá này là “ cơ hội quan trọng duy nhất để đạt được mục tiêu đó”.

Viễn cảnh

Nhiều người cho rằng, người chiến thắng trong cuộc đấu giá sẽ quyết định hướng đi và cạnh tranh của thông tin di động ở Mỹ trong những năm tới.

Nếu các telcos thắng thầu băng tần này, để bảo vệ doanh thu cuộc gọi và SMS họ sẽ không mấy nhiệt tình trong việc phát triển dịch vụ truyền dữ liệu thuần túy, thay vào đó họ sẽ tiếp tục  dè dặt phát triển các dịch vụ gia tăng, cơ hội đột phá cho Internet hầu như không có.

Nếu Google hay liên minh của Google với các công ty PC và Internet thắng, sự thay đổi có thể sẽ rất lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực Internet di động. Mô hình kinh doanh của  Google cho phép họ thu lợi từ dịch vụ gia tăng chứ không trực tiếp từ việc kinh doanh đường truyền, vì vậy họ sẽ muốn đường truyền càng rẻ và nhiều người sử dụng càng tốt.

Có chuyên gia cho rằng Google sẽ  xây dựng hạ tầng và bán lại đường truyền với giá rẻ nhất cho các ISP  nhằm tạo điều kiện cho Internet rộng tối đa.

Khác với các telcos sẽ trở thành “dumb pipe” – đường ống vô tri, đường ống mà Google tạo ra sẽ là  một đường ống thông minh (smart pipe) với các dịch vụ giá trị gia tăng đa dạng, rộng khắp của các nhà cung cấp dịch vụ và nội dung Internet.

Nguyên Anh