Từ ho húng hắng, bé 3 tháng tuổi mắc căn bệnh "lâu đời nhất" lây từ bố

Lây nhiễm bệnh lao từ người thân

Mới đây, Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận trường hợp bé gái 3 tháng tuổi, ở Hòa Bình, nhập viện trong tình trạng ho, khó thở, sốt cao, co giật toàn thân. Bệnh nhi được chẩn đoán mắc bệnh lao toàn thể bao gồm: lao phổi và lao màng não.

ThS.BS Nguyễn Phương Thảo - Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, qua khai thác thông tin từ người nhà, trước vào viện khoảng 1 tháng, trẻ xuất hiện tình trạng ho húng hắng. Gia đình cũng đã đưa bé đi khám tại một số phòng khám tại địa phương và được chẩn đoán viêm nhiễm đường hô hấp.

Tuy nhiên tình trạng ho của trẻ không cải thiện, ngày càng nặng hơn. Trước vào viện 3 ngày, trẻ xuất hiện ho nhiều và xuất hiện một cơn co giật toàn thân, kèm khó thở, được gia đình đưa đến bệnh viện tuyến tỉnh điều trị, sau đó được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương, được chẩn đoán mắc bệnh lao toàn thể bao gồm: lao phổi và lao màng não.

"Khai thác tiền sử gia đình thì được biết cách đây một năm bố của trẻ đã được chẩn đoán mắc bệnh lao, do chưa hiểu biết về nguy cơ lây bệnh lao cho những người tiếp xúc nên đã lây cho trẻ", BS điều trị cho biết.

Rất may mắn, sau 3 tuần điều trị tích cực tình trạng sức khỏe của trẻ ổn định, hết sốt, hết suy hô hấp, ăn uống tốt, dự kiến trẻ sẽ được ra viện trong một vài ngày tới.

Dấu hiệu nhận biết bệnh lao ở trẻ

Ths BS Nguyễn Phương Thảo - Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm, một trong những nguyên nhân hàng đầu của tử vong trên toàn thế giới.

Lao tồn tại hàng nghìn năm, được xem là căn bệnh lâu đời nhất lịch sử loài người, nhưng đến thời điểm hiện tại, bệnh lao vẫn là một thách thức với nền y tế toàn cầu.

Bệnh lao do trực khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, bệnh lây lan khi những người bị bệnh lao phát tán vi khuẩn vào không khí, như ho.

Việt Nam vẫn là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Lao kháng thuốc là mối đe dọa nghiêm trọng về y tế công cộng. Hơn 172.000 người đã mắc bệnh và 10.400 người chết vì bệnh lao (báo cáo của WHO năm 2020).

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, hàng năm phát hiện và điều trị khoảng 70-80 ca bệnh lao, chủ yếu là những ca lao nặng, khó chẩn đoán. 

Hầu hết các trường hợp xảy ra ở trẻ nhỏ (<5 tuổi) và bệnh xảy ra trong vòng 2 năm sau tiếp xúc với nguồn bệnh (đa số trong vòng 1 năm).

Các dấu hiệu nhận diện lao ở trẻ em:

 - Tiền sử tiếp xúc gần gũi với người bệnh lao phổi, trong vòng 1-2 năm gần đây.

 - Tiền sử có các triệu chứng lâm sàng nghi lao đã được điều trị nhưng triệu chứng không hoặc ít cải thiện, nhanh tái phát.

 - Triệu chứng lâm sàng nghi lao:

Triệu chứng toàn thân: Sốt, ra mồ hôi đêm; mệt mỏi, giảm chơi đùa; chán ăn, không tăng cân, sụt cân, suy dinh dưỡng.

Triệu chứng cơ năng: tùy thuộc vào cơ quan mắc lao, như ho dai dẳng, nổi hạch, đau đầu, co giật, đau khớp,…các triệu chứng thường kéo dài>2 tuần, không cải thiện.

Bác sĩ cho biết, tỷ lệ nhiễm lao cao ở những trẻ em phơi nhiễm. Tỷ lệ tử vong ở trẻ sống trong gia đình có người bị lao cao hơn so với trẻ sống trong gia đình không mắc bệnh lao, nếu mẹ bị lao tỉ lệ tử vong tăng gấp 8 lần.

Khoảng 71% trẻ bỏ lỡ cơ hội dự phòng lao bị mắc lao sau này trong đó 81% là <3 tuổi, 25% mắc lao lan tỏa và 5% tử vong. Nguồn lây lao là mẹ hoặc cha trong các trường hợp này là 47,4%.

BS Thảo lưu ý, điều trị lao ở trẻ em cũng giống như của người lớn, tuy nhiên cha mẹ phải tuân thủ điều trị cho con em mình đúng hướng dẫn của bác sĩ, điều trị đủ thời gian (6-9 tháng), đủ liều lượng thuốc, đúng phác đồ thì bệnh mới ổn định.

Việc tuân thủ điều trị giúp phòng bệnh lao kháng thuốc. Bệnh lao kháng thuốc thường phát sinh thông qua việc lựa chọn các chủng vi khuẩn đột biến do không tuân thủ điều trị. Chủng vi khuẩn kháng thuốc này lây cho người khác. Nhiễm lao kháng thuốc dẫn đến khó khăn trong việc điều trị, tăng chi phí điều trị và tăng tỷ lệ di chứng.

Để phòng ngừa bệnh lao ở trẻ em, bác sĩ khuyến cáo tiêm vaccine BCG (Bacillus Calmette-Guérin) cho trẻ.