Tiếng ồn - "Sát thủ" cần được lưu ý

Cuộc sống hiện đại, tiếng ồn ở cả trong và ngoài nhà đều rất nhiều: đô thị ồn hơn nông thôn, sân bay ồn hơn bến xe, nhà máy ồn hơn trang trại, nhà nhiều máy gia dụng ồn hơn trại nghỉ mát v.v...

Đáng tiếc hơn, nhiều người vì sản xuất, kinh doanh, giải trí …đã vô tình tạo ô nhiễm tiếng ồn (noise pollution) ảnh hưởng lớn lên sức khỏe cộng đồng ….

Theo thước đo cường độ âm thanh đề xi ben (dB), tai con người chỉ nghe tốt âm thanh có ngưỡng 50 đến 90 dB: rạp phim cách âm 50dB, văn phòng, sảnh yên tĩnh 60dB, chợ, siêu thị 70dB, nhà in 80 dB và xưởng cưa 90 dB.

Tiếng ồn là âm thanh có cường độ vượt ngưỡng tai nghe thông thường, từ giới hạn y học là 90 dB trở lên, càng cao càng ồn và càng gây hại sức khỏe. Ngay cả âm thanh trong ngưỡng nghe được, nếu nghe trong thời lượng quá dài cũng ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Càng văn minh càng làm "ồn"

Trong cuộc sống hiện đại, tiếng ồn ở cả trong và ngoài nhà đều rất nhiều: đô thị ồn hơn nông thôn, sân bay ồn hơn bến xe, nhà máy ồn hơn trang trại, nhà nhiều máy gia dụng ồn hơn trại nghỉ mát v.v...

Tiếng ồn ngoài trời chủ yếu do (1) máy móc, công cụ lao động như máy cưa, máy cắt, máy dập, máy khoan…và (2) phương tiện giao thông vận tải như xe cơ giới, máy bay, tàu hỏa, máy kéo…. Tiếng ồn trong nhà thường do (1) máy móc sinh hoạt như máy xay, trộn thức ăn, máy may, sấy tóc..và (2) âm thanh, dàn nhạc ...

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tiến hành nhiều cuộc điều tra một phần do ngày càng nhận được nhiều lời ta thán về tình trạng ô nhiễm tiếng ồn. Văn phòng Thống kê quốc gia Anh (Office of National Statistics, ONS)  cho biết số trường hợp than phiền về tiếng ồn đã tăng lên 5 lần trong vòng 20 năm qua.

Những vấn đề sức khỏe gây ra do ô nhiễm tiếng ồn

* Ảnh hưởng lên thính giác: Từ xa xưa, người ta đã ghi nhận những người thợ rèn, thợ mỏ, người giật chuông nhà thờ thường nặng tai, nghe kém và thường điếc sớm.

Tức thời, tiếng ồn có ảnh hưởng đến thính giác: nghe trong 1 phút độ ồn 100 đến 120 dB sẽ bị điếc tạm thời, trên 140 dB có thể gây điếc vĩnh viễn.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Dinh, Viện TMH TW khẳng định: việc thường xuyên tiếp xúc với tiếng ồn ở quá mức độ cho phép là một trong những nguyên nhân gây điếc ở trẻ, và ông ước tính có từ 3 đến 6 phần ngàn  trẻ em bị điếc do tiếng ồn, nguy hại hơn là  trẻ nhỏ bị điếc thường sẽ bị câm.

Theo A.J. Hudspeth, ĐH Y khoa California, tiếp xúc thường xuyên với tiếng ồn sẽ làm tê liệt các nơ ron dây thần kinh thính giác (dây số 8): ngắn hạn gây ù tai và điếc tức thời; lâu dài gây nặng tai hoặc điếc.

* Rối loạn giấc ngủ: Các số liệu mới công bố của WHO còn cho thấy có đến 2% người dân châu Âu bị rố loạn giấc ngủ do ô nhiễm tiếng ồn.

Tiếng động ban đêm, dù trong ngưỡng nghe bình thường, cũng gây ra những cơn thức giấc, làm thay đổi chu kỳ của giấc ngủ, đặc biệt ảnh hưởng lên giai đoạn trái ngược (paradox), làm giấc ngủ không được sâu và có nhiều mộng mị. Giấc ngủ không ngon gây thiếu ngủ và mệt mỏi, bải hoải, buồn chán khiến lao động kém vào ngày hôm sau.

* Rối loạn giao tiếp, lao động, học tập...: Tiếng ồn xáo trộn cân bằng cảm xúc, giao tiếp, gây hiểu lầm, khó đồng thuận, giảm tập trung và tăng rủi ro tai nạn. Theo Viện Quốc gia Sức khỏe và An toàn nghề nghiệp Hoa Kỳ (National Institute for Occupational Safety and Health, NIOSH), công nhân tiếp xúc âm cường độ cao thường bẳn tính, khó chịu, hay gây gổ.

David Glas và Jerome Singer cho biết tiếng ồn có ảnh hưởng rất nhiều lên « tính khí » con người kể cả sau khi hết bị ồn. Tiếng ồn khiến con người giảm tính ôn hòa thân thiện và cau có, hùng hổ thậm chí là gây hấn.

* Dễ mắc bệnh lý tim mạch: Tiếng ồn gây rối loạn nhịp tim và tăng huyết áp. Ying Ming Zhao, ĐH Bắc Kinh nghiên cứu trên 1.000 công nhân dệt vải và thấy rằng sau 5 năm làm việc trong môi trường nhiều tiếng ồn thấy tỷ lệ tăng huyết áp của họ rất cao. Theo Viện Quốc gia Sức khỏe và An toàn nghề nghiệp Hoa Kỳ, công nhân tiếp xúc với âm thanh cường độ 75dB trong 3 năm sẽ làm tăng nhịp tim, nhịp thở và tăng huyết áp. Nghiên cứu của Wolfgang Babisch, Đức cho thấy liên tục nghe tiếng ồn giao thông ở mức độ 70 dB cũng làm tăng bệnh lý mạch vành, nhồi máu cơ tim.

* Ảnh hưởng lên hệ thống nội tiết, sinh dục: Tiếng ồn công nghiệp làm tăng hóc môn "căng thẳng" (noradrenaline và adrenaline) của công nhân. Nguyễn An Lương, Ayako Sudo, Hoàng Minh Hiển nghiên cứu trên công nhân dệt cho kết quả tương tự. 

Tiếng ồn làm tăng nhịp tim của thai nhi trong bụng mẹ. Những bà mẹ sống gần phi trường có tỷ lệ sinh non cao.

* Trên bộ máy tiêu hóa: Donald Eric Broadbend, Anh, nhận thấy tiếng ồn cũng ảnh hưởng tới sự tiêu hóa như làm giảm co bóp của dạ dày, giảm dịch vị dạ dày và nước bọt.

Những vụ án hy hữu do gây ồn

Trên các phương tiện đại chúng, nhiều thông tin về những trường hợp gây ô nhiễm tiếng ồn trong khu dân cư. Đặc biệt, kinh doanh karaoke, cà phê nhạc sống và tụ họp ăn nhậu… Đã có tranh cãi, kiện tụng, gây gổ, đánh đấm, hành hung thậm chí gây án hình sự (bắn người, sát nhân) cũng chỉ tại tiếng ồn và cũng không ít trường hợp vì tiếng ồn đã gây mất ngủ, tăng huyết áp… cuối cùng các "nạn nhân" đành phải dời nhà đi chỗ ở khác để được yên thân.

Dưới đây là những vụ tiêu biểu được ghi nhận: Bắn người gây ồn ông Nguyễn Sang, 43 tuổi ở Huế, đã giận dữ xách súng bắn sang quán bida đối diện do quán kinh doanh gây ồn ào, hay giết người mở nhạc quá to ông Đào Văn Hải, Sóc Trăng, do mở nhạc âm lượng lớn đã bị Võ Công Thành đâm chết chết.....

Để sống khỏe cần giảm và cách ly tiếng ồn

Tiếng ồn ảnh hưởng nhiều lên sức khỏe, nhưng ít được lưu ý như nhận xét của GS thính học Deepak Prasher, ĐH London, Anh “Cho đến nay, con người vẫn không nhận thức được tiếng ồn có ảnh hưởng đến sức khỏe của mình”.

Việc giảm ô nhiễm tiếng ồn không quá khó nếu chúng ta có lưu tâm giải quyết: (1) giảm ồn trong nhà bằng: Mở radio, âm nhạc và truyền hình vừa đủ nghe. Kiểm soát âm thanh các câu lạc bộ, quán bar, vũ trường... (2) giảm ồn đô thị bằng: Đưa sân bay, nhà máy ra khỏi khu dân cư. Bỏ các loa phóng thanh công cộng. Giảm tiếng còi xe, tiếng ồn công nghiệp, chụp tai cho công nhân

    TS BS Trần Bá Thoại    

Ủy viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam