Thuốc lá điện tử ồ ạt “tấn công” giới trẻ

Ths Lê Thị Thu, Quản lý Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết ngành công nghiệp thuốc lá đang nhắm vào giới trẻ trên phạm vi toàn cầu và Việt Nam.

Cụ thể, thiết kế sản phẩm bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ… Đồng thời, sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng/có ảnh hưởng quảng cáo sản phẩm; tận dụng độ tuổi trẻ của nhóm sử dụng mạng xã hội để quảng cáo và bán hàng như Facebook, Instagram, Tiktok; quảng cáo ở sự kiện thể thao… 

Trong khi đó, gần 70% số người thử một điếu thuốc trở thành người hút thuốc hàng ngày do nicotin là chất gây nghiện có trong thuốc lá. 58% người sử dụng thuốc lá điện tử là người hút mới và khi đã hút thuốc lá điện tự họ có nguy cơ cao gấp 4 lần chuyển sang sử dụng thuốc lá truyền thống. 

Ths Thu nhấn mạnh, ngành công nghiệp đã che đậy bản chất thực có hại của thuốc lá nhằm đánh lừa người sử dụng. Theo đó, thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá nung nóng và điện tử) được quảng cáo là giảm hại, giúp cai nghiện.

Tuy nhiên thực tế, Tổ chức Y tế Thế giới đã chỉ ra rằng trong hầu hết các trường hợp, thuốc lá điện tử vẫn được sử dụng đồng thời với thuốc lá truyền thống và các sản phẩm thuốc lá mới thu hút và tiếp tục tăng số người sử dụng nicotine.

Thực tế, việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ở thanh thiếu niên 13-15 tuổi trên thế giới đang có xu hướng gia tăng. Tại Mỹ, từ năm 2017 đến năm 2018 việc sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng 135% ở học sinh THPT. Tại Italy con số này cũng tăng từ 8% năm 2014 lên hơn 17% năm 2018… 

Tại Việt Nam, điều tra sức khỏe học đường năm 2019 cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử độ tuổi 13-17 là khoảng 3%. Việc sử dụng thuốc lá điện tử ở nước ta có xu hướng gia tăng ở các thành phố lớn, trong nhóm có mức sống khá và trong giới trẻ.

Tác hại của thuốc lá điện tử không kém thuốc lá truyền thống

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là sản phẩm độc hại mới. Ths.BS Nguyễn Tuấn Lâm, Cán bộ Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho biết thuốc lá điện tử chứa nicotine là chất gây nghiện mạnh và gây hại cho sức khỏe đặc biệt là trẻ em, vị thành niên và phụ nữ có thai.

Các chất độc được thấy trong dung dịch điện tử và trong khói. Vì vậy, thuốc lá điện tử có hại cho cả người dùng và người xung quanh. 

Thuốc lá điện tử rất hấp dẫn với trẻ em và vị thành niên, tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá; kèm theo đó là nguy cơ ngộ độc không chủ ý và gây chấn thương do phát nổ. 

“Rất nhiều loại sản phẩm với đặc tính thiết kế khác nhau, dễ bị can thiệp thay đổi bởi người dùng và đặc biệt nguy cơ trộn lẫn ma túy. Ngoài ra, tiếp xúc lâu sẽ tăng nguy cơ gây các bệnh như ung thư, tim mạch, hô hấp và các bệnh nguy hiểm khác”, BS Lâm nhấn mạnh.

Theo nghiên cứu, đa phần thuốc lá điện tử có chứa nicotine là chất gây nghiện cao, độc hại, gây bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, ngộ độc và gây ung thư.

Trong dung dịch thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol và hương liệu (có trên 15,500 các loại hương liệu). Propylene glycol có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin/Glycerin gốc thực vật khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên. 

Bên cạnh đó, trong số hơn 15.500 các loại hương liệu được dùng trong dung dịch thuốc lá điện tử,  có nhiều chất độc. Nếu hương liệu được trộn chung cùng các loại nguyên liệu kể trên sẽ gây độc hơn, thậm chí có những hương liệu còn chưa được biết đến về mức độ gây hại đối với sức khỏe. 

Các nhà khoa học Nhật Bản gần đây đã phát hiện trong khí phát thải và trong thuốc lá điện tử cũng có các thành phần độc hại giống như thuốc lá thông thường, gây ung thư, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp..

Vì thế, các chuyên gia cho rằng không nên cho phép kinh doanh các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Nếu cho phép kinh doanh thuốc lá điện tử như một số nước thì sau này Việt Nam lại lao vào cuộc chiến không có hồi kết, chống cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống. 

Bộ Y tế cũng đã có khuyến nghị gửi Chính Phủ, theo đó thuốc lá thế hệ mới độc hại như thuốc lá thông thường nên không cho phép thí điểm, kinh doanh, nhập khẩu.

Hiện nay các sản phẩm thuốc lá điện tử chưa phổ biến ở Việt Nam, chủ yếu là buôn bán trôi nổi qua hàng xách tay và internet. Do đó sẽ rất khả thi khi ban hành quy định cấm trước khi các sản phẩm này được sử dụng rộng rãi trên thị trường. 

Nam Phương