Tác hại “giấu mặt” của thuốc lá điện tử và nung nóng - nguy cơ cho giới trẻ

Trong buổi tọa đàm trực tuyến trên báo Dân Trí với chủ đề “Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng: Mối đe dọa mới với sức khỏe giới trẻ Việt Nam”, hai chuyên gia là TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai và PGS.TS Trần Thành Nam,  Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) đã cảnh báo nhiều hệ quả đáng lo ngại của các loại thuốc lá mới nguy hiểm này. 

Theo TS Nguyên, mặc dù Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ 1/1/2025, các sản phẩm này vẫn đang “len lỏi vào học đường” và được quảng bá như một sản phẩm “thời thượng”, “ít độc hơn thuốc lá truyền thống”. 

TS Nguyên khẳng định, quan điểm thuốc lá mới ít độc hơn thuốc lá truyền thống hoàn toàn là sai lầm và đã bị lợi dụng để tiếp thị, đánh lừa người tiêu dùng.

Giám đốc Trung tâm chống độc dẫn chứng, trên thế giới đã có hàng chục nghìn nghiên cứu - riêng thống kê của một số tổ chức quốc tế cho thấy ít nhất 67.000 công trình - chứng minh rằng thuốc lá điện tử không giúp người hút cai thuốc, mà ngược lại còn khiến tình trạng nghiện nicotine trở nên trầm trọng hơn.

TS Nguyên cho biết ông là người trực tiếp điều trị nhiều ca ngộ độc do sử dụng TLĐT do các hóa chất độc hại không thể kiểm soát, cố tình trà trộn ma túy thế hệ mới vào thuốc lá điện tử.

Ông nhớ mãi nam bệnh nhân mới hơn 20 tuổi, sức khỏe trước đó hoàn toàn bình thường, vậy mà khi nhập viện thì tổn thương nặng đến mức tưởng bị đột quỵ, vì hút thuốc lá điện tử.

Não bệnh nhân hoại tử diện rộng, có trường hợp lên đến 1/4, thậm chí 1/3 thể tích não, xuất huyết lan khắp, mức độ nặng hơn nhiều so với người cao tuổi bị nhồi máu não. Khi vào viện, bệnh nhân được cấp cứu hồi sức tích cực: hạ thân nhiệt, thở máy, lọc máu...

Theo ông, dù bị cấm, các sản phẩm thế hệ mới này vẫn thu hút giới trẻ bởi hình thức bắt mắt, mùi hương đa dạng và thông điệp sai lệch về mức độ nguy hại.

TS Nguyên cho biết, dung dịch trong thuốc lá điện tử có nicotine - chất rất dễ gây nghiện - cùng các hợp chất như formaldehyde, nitrosamine, kim loại nặng… Tất cả đều có thể gây tổn thương phổi, tim mạch và hệ thần kinh. 

Không chỉ vậy, TS Nguyên cảnh báo, việc tiếp xúc lâu dài với nicotine từ thuốc lá điện tử có thể làm tổn thương não bộ ở thanh thiếu niên, dẫn đến nghiện mạnh hơn và khó bỏ hơn. 

Những ca bệnh này, theo ông, là minh chứng rõ ràng cho mức độ tàn phá của thuốc lá điện tử, biến người trẻ khỏe mạnh thành bệnh nhân già yếu, mang bệnh mạn tính nặng hơn nhiều người cao tuổi.

PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh rằng giới trẻ dễ bị lôi kéo bởi quảng cáo “sang chảnh”, “công nghệ cao” của các sản phẩm này. Điều này tạo ra cảm giác sai lầm rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là “an toàn hơn”, dẫn tới rủi ro nghiện cao và khó bỏ.

Theo chuyên gia này, việc lạm dụng thuốc lá mới ảnh hưởng đến học tập, sinh hoạt và có thể dẫn đến sa sút tinh thần. Thanh thiếu niên dễ coi vaping như một thú vui, một “trào lưu”, mà quên mất hậu quả lâu dài.

PGS Nam khuyến cáo: "Thuốc lá điện tử thực chất là một hệ thống phức tạp được tạo ra để đưa hàng loạt hóa chất độc hại vào cơ thể. Nó có thể mang lại cho bạn một cảm giác thoải mái nhất thời, giống như một liều thuốc giảm đau tạm thời, nhưng thực chất là đang che giấu những tổn thương đang dần hình thành bên trong.

Vì thế, các bạn trẻ cần tỉnh táo hơn, hiểu rõ rằng thuốc lá điện tử không hề “ngầu”, không hề “an toàn”, mà ngược lại, nó đang bào mòn sức khỏe, tinh thần và tương lai của chính các bạn".

Trong khi đó, TS Nguyên khuyến cáo, các bạn trẻ hãy luôn thận trọng với bất cứ thứ gì đưa vào cơ thể mình. Con người chúng ta là quý giá, và mọi thứ đi vào trong cơ thể, từ thức ăn, nước uống, không khí, đều phải được kiểm chứng, phải an toàn.

Ngay cả những thứ tưởng chừng nhỏ bé như hương thơm tự nhiên cũng cần được chọn lọc. Vì vậy, đừng dễ dàng để những thứ chứa hóa chất độc hại như thuốc lá điện tử hay thuốc lá nung nóng xâm nhập vào cơ thể.

Chúng không “thời thượng”, không “vô hại” như vẻ ngoài được quảng bá, mà là chất độc đang từng ngày hủy hoại sức khỏe và tương lai của chính các bạn.

Với những người làm công tác quản lý, chúng tôi tha thiết mong rằng tất cả các quy định, đạo luật ban hành sau Nghị quyết 173 của Quốc hội - trong đó có Luật Đầu tư đang sửa đổi - cần phải khẩn trương, rõ ràng và cứng rắn.

Phải đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm khí N2O vào danh mục hàng hóa bị cấm sản xuất, lưu hành và sử dụng tại Việt Nam.

Đây là việc cấp bách và có ý nghĩa sống còn, bởi nếu chúng ta hành động kịp thời, đó sẽ là quyết sách mang giá trị lịch sử, bảo vệ sức khỏe của nhiều thế hệ người Việt Nam.

Nhưng nếu để sơ sẩy, để những sản phẩm độc hại này len lỏi hợp pháp hóa, chúng ta sẽ phải chịu trách nhiệm trước lịch sử, trước chính nhân dân mình. Và đó là điều không ai mong muốn.