Phơi nhiễm “tai họa” rình rập người hành nghề y

Mắc ung thư do phơi nhiễm hóa trị

Đó là một trong những nội dung gây chú ý tại Hội thảo về thách thức lâm sàng điều trị ung thư vừa diễn ra ở TPHCM. Báo cáo tổng hợp các khảo sát của CAREX, WHO chỉ ra, có hơn 50% trợ lý dược bị phát hiện phơi nhiễm hóa trị do họ thường xuyên tiếp xúc với nhiều loại thuốc khác nhau.

Những người thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ bị phơi nhiễm hóa trị gồm: bác sĩ; y tá; điều dưỡng. Đây là người trực tiếp chăm sóc bệnh nhân, tiêm thuốc cho người bệnh. Nguyên nhân dẫn đến phơi nhiễm thường là do trật kim, chai thuốc bị đổ, vỡ. Nhóm có nguy cơ khác là dược sĩ, họ là người hàng ngày phải tiếp xúc trực tiếp với nhiều loại thuốc khác nhau khi chai thuốc bị đổ, vỡ trong quá trình vận chuyển, sắp xếp, phân loại. Ngoài người bệnh điều trị ung thư thì người thân hoặc người chăm sóc bệnh cũng có nguy cơ phơi nhiễm.

Theo cảnh báo của Viện An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp Hoa Kỳ (NIOSH), khi nhân viên y tế tiếp xúc thường xuyên với thuốc hóa trị độc tế bào khi điều trị cho bệnh nhân trong môi trường kiểm soát không đầy đủ có thể gây ra nhiều tai họa như: kích ứng da; rụng tóc, nhức đầu; rối loạn sức khỏe sinh sản (vô sinh, sảy thai); nguy cơ bị ung thư. Những người làm nghề điều dưỡng có tỷ lệ mắc bệnh ung thư vú, não và hệ thần kinh, melanoma và các ung thư da khác xảy ra trong khoảng thời gian hơn 10 năm sau khi rời công tác chuyên môn.

Để ngăn ngừa nguy cơ khi tiếp xúc với thuốc chống ung thư WHO khuyến cáo các bệnh viện cần thiết kế và sử dụng các quy trình làm việc, cũng như các trang thiết bị và vật dụng phù hợp; kiểm soát tiếp xúc tại nguồn; sử dụng công cụ bảo hộ cá nhân; các hãng dược cần cải tiến công nghệ để tránh nguy cơ phơi nhiễm trong cả khâu sản xuất và điều trị.

Phải điều trị HIV vì máu và dịch tiết từ người bệnh

Không chỉ bị phơi nhiễm trong lĩnh vực điều trị ung thư, các phương pháp điều trị, can thiệp, chăm sóc người bệnh... cũng luôn tiềm ẩn rủi ro với người hành nghề y. Theo thống kê, tại Việt Nam, bệnh nghề nghiệp ở ngành y tế chiếm tỷ lệ cao trong danh mục 28 bệnh nghề nghiệp do tai nạn rủi ro nghề nghiệp và nhiễm độc.

Một kết quả nghiên cứu của nhóm bác sĩ tại bệnh viện Chợ Rẫy về tình hình phơi nhiễm với máu và dịch tiết do bệnh nghề nghiệp (từ tháng 1/2014 đến tháng 11/2016) vừa được công bố (ngày 20/4/2017) chỉ ra, trong thời gian nghiên cứu, có 191 trường hợp nhân viên y tế bị phơi nhiễm được ghi nhận tại bệnh viện. Nguyên nhân phơi nhiễm thường xuất phát trong quá trình hành nghề như kim chích, dao phẫu thuật đâm (nhiều trường hợp bị phơi nhiễm trong quá trình thu dọn rác), bị máu và dịch tiết của người bệnh bắn vào mắt...

Theo BS Đặng Vân Trang, khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn, Bệnh viện Chợ Rẫy, nhóm người bị phơi nhiễm xảy ra chủ yếu trên học sinh, điều dưỡng còn thiếu kinh nghiệm và bất cẩn trong thực hành. Tuy nhiên, trong số 191 người bị phơi nhiễm được xác định thì số bác sĩ cũng chiếm tới 22,5%; có 19 người bị phơi nhiễm trên bệnh nhân HIV dương tính phải điều trị dự phòng theo phác đồ cơ bản với thuốc Lamzidivir và theo dõi trong 1 năm. May mắn cho đến nay, các nhân viên y tế bị phơi nhiễm HIV chưa có trường hợp nào chuyển huyết thanh dương tính với căn bệnh này.

Để hạn chế nguy cơ bị phơi nhiễm bệnh nghề nghiệp, BS Vân Trang khuyến cáo: tất cả y bác sĩ, nhân viên y tế phải tuân thủ, cẩn thận trong từng thao tác đảm bảo các nguyên tắc an toàn lao động; thực hiện chủng ngừa các loại bệnh đã có vắc xin; chủ động các biện pháp cải tiến kỹ thuật để giảm thiểu rủi ro. Trường hợp bị phơi nhiễm xảy ra nhân viên y tế cần nhanh chóng báo cáo với lãnh đạo, khoa - phòng đang công tác để thực hiện điều trị dự phòng sớm trong 2 giờ đầu, tránh nguy cơ nhiễm bệnh.

Vân Sơn