Phát triển thuốc điều trị xơ gan do rượu

Các nhà khoa học đã phát hiện ra cách để đảo ngược quá trình khiến mô sẹo thay thế mô khỏe mạnh

Tổn thương xơ ở gan và phổi, là một quá trình tạo sẹo không ngừng có thể xảy ra đối với bất kỳ cơ quan nào do tuổi tác, bệnh lý và chấn thương lặp đi lặp lại.

Mô sẹo có thể lấn át mô lành của một cơ quan và dẫn đến tử vong, như trong bệnh gan và phổi giai đoạn cuối - và không có cách chữa khỏi, chỉ có thể giảm nhẹ.

Nhưng các nhà khoa học ở Bệnh viện Mayo Clinic đang tiến tới việc thay đổi điều này.

Trên các mô và chuột thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng có thể ngăn chặn hai loại protein mang "hướng dẫn" để hình thành các nguyên bào sợi - khối mô sẹo - làm chậm và thậm chí đảo ngược quá trình xơ hóa.

Công việc mà gan phải làm để xử lý rượu là rất vất vả, giống như nhiều năm lao động chân tay nặng nhọc sẽ để lại những dấu ấn trên tay và cơ bắp.

Loại bỏ rượu và các chất độc khác - cũng như thực hiện các chức năng khác như dự trữ glucose, tạo protein máu và mật - khiến gan dễ bị những nhiễm trùng như viêm gan B và C và bị tổn thương theo thời gian, theo cách mà chúng ta gọi là bệnh gan.

Dần dần, mô sẹo sẽ thay thế mô gan khỏe mạnh. Máu không thể chảy qua mô sẹo cứng chắc này và khả năng xử lý chất độc và chất dinh dưỡng được máu bơm qua gan bắt đầu suy giảm.

Một khi xơ gan đã xuất hiện, bác sĩ sẽ không thể làm được bất cứ điều gì để phục hồi lại mô gan khỏe mạnh ở những nơi mà mô sẹo đã hình thành, ngoại trừ ghép tạng.

Một quá trình gần như giống hệt cũng xảy ra trong bệnh xơ phổi. 

Mô sẹo cứng hơn những mô chắc khỏe nhưng đàn hồi tạo nên phổi khỏe mạnh, vì vậy những người mắc bệnh xơ phổi sẽ bị khó thở, ho và khò khè.

Tiến triển của tổn thương và sẹo trong bệnh phổi và bệnh gan rất hay gặp và đã được các nhà khoa học hiểu rõ, nhưng chi tiết về sự phát triển của các bệnh này vẫn là một chủ đề đang được nghiên cứu.

Trong những năm gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra hai loại protein có vẻ kích hoạt một số gen nhất định và từ đó gửi những "chỉ dẫn" đến phổi hoặc gan để hình thành mô sẹo.

Hai protein, YAP và TAZ, cũng tham gia trong một số bệnh khác, đáng chú ý nhất là ung thư.

Nhưng chúng cũng rất quan trọng trong cơ chế giao tiếp giữa các tế bào khác nhau cũng như cơ chế liền vết thương và thậm chí trong các chức năng điều tiết cơ bản như đảm bảo cho tế bào giữ nguyên kích thước của nó.

Vì vậy, mặc dù YAP và TAZ là những đích hấp dẫn để ngăn chặn cả sự phát triển của khối u và sự phát triển của nguyên bào sợi, song các nhà khoa học không thể ngăn chặn chúng mà không làm gián đoạn toàn bộ các quá trình sinh học thiết yếu khác.

Nhưng nhóm nghiên cứu của Bệnh viện Mayo Clinic muốn xem xét kỹ hơn các nguyên bào sợi để tìm cách ngăn chặn YAP và TAZ một cách riêng biệt.

Và họ đã tìm ra cách: dopamine.

Các nguyên bào sợi đặc hiệu ở phổi và gan có một thụ thể cho dopamine, chất dẫn truyền thần kinh cho phép chúng ta cảm thấy khoái cảm và đau đớn.

"Dopamine chủ yếu được nghiên cứu trong các rối loạn của hệ thần kinh trung ương, và chúng tôi đã rất ngạc nhiên khi tìm thấy các thụ thể dopamine biểu hiện ở các nguyên bào sợi", TS. Daniel Tschumerlin, tác giả chính của nghiên cứu.

Kích thích các thụ thể dopamine ở nguyên bào sợi đã tạo ra sự khác biệt đáng chú ý đối với tiền thân của mô sẹo.

Nó khiến chúng chuyển chế độ. Vì vậy, nếu YAP và TAZ cung cấp "phương tiện" để xơ hóa diễn ra, thì việc thêm dopamine đảo ngược quá trình đó, ngăn chặn sự hình thành mô sẹo và thậm chí đẩy lùi nó trên chuột và mô thí nghiệm.

"Ngoài theo dõi sự điều tiết tín hiệu dopamine trong phổi, chúng tôi đang tích cực phát triển các phân tử mới để nhắm vào thụ thể dopamine, vì chúng tôi nghĩ rằng có nhiều triển vọng trong việc đưa cách tiếp cận này áp dụng vào các bệnh ở người", TS. Tshumerlin nói.

Cẩm Tú (Theo DM)