Ói ra máu vì lạm dụng thuốc chứa Corticoid điều trị viêm khớp

Tưởng thần dược hóa ra độc dược

Khoa Cấp cứu, bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM vừa tiếp nhận nữ bệnh nhân Nguyễn Thị M (42 tuổi, ngụ tại An Giang), nhập viện trong tình trạng ói ra máu, xuất huyết đường tiêu hóa. Khai thác bệnh sử cho thấy, người bệnh từng bị sưng khớp, đi khám và được chẩn đoán là viêm khớp dạng thấp. Bác sĩ đã cho chỉ định dùng thuốc kháng viêm để điều trị.

Tuy nhiên, sau một tuần dùng hết thuốc, người bệnh không quay lại tái khám mà được hàng xóm “mách” có một loại thuốc “Miên” chữa bệnh khớp rất hay. Chị M. đã mua về sử dụng và cảm thấy triệu chứng đau nhức giảm hẳn.

Tuy nhiên, chị phải sử dụng thuốc liên tục vì hết thuốc, triệu chứng sẽ xuất hiện trở lại. Tự chữa bằng loại thuốc “Miên” liên tục trong 3 tháng khiến chị M. bị ói ra máu, phải chuyển đến cấp cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược.

BS Cao Thanh Ngọc, Phòng khám Dị ứng Miễn dịch Lâm sàng cho biết: Khai thác bệnh sử cho thấy, người bệnh đã sử dụng loại thuốc có chứa Corticoid trong thời gian dài dẫn tới lệ thuộc thuốc. Chúng tôi phải vừa điều trị viêm khớp dạng thấp, vừa “cai thuốc” cho người bệnh. Hiện tại, người bệnh đã tạm ổn và đang được điều trị theo đúng phác đồ.

Theo BS Cao Thanh Ngọc, việc sử dụng thuốc giảm đau có hai loại. Một là thuốc kháng viêm không chứa Corticoid, khi người bệnh tự sử dụng mà không có chỉ định của bác sĩ gây ra những tác dụng rất nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa hoặc làm tăng những biến cố về bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, suy thận. Hai là thuốc kháng viêm có chứa Corticoid, khi mới dùng người bệnh rất thoải mái, dễ chịu, giảm đau, ăn ngon, ngủ dễ. Nhưng sử dụng trong thời gian dài với liều cao sẽ dẫn đến những biến chứng loãng xương, tăng huyết áp, tiểu đường, rạn da, dễ nhiễm trùng, đục thủy tinh thể,… Những triệu chứng trên gọi chung là hội chứng Cushing.

Hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe

Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý có tính chất tự miễn, đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính màng hoạt dịch ở nhiều khớp có hoặc không các tổn thương ngoài khớp. Bệnh có biểu hiện sưng đau nhiều khớp kèm theo tình trạng cứng khớp buổi sáng kéo dài, tình trạng trên sẽ rõ ràng hơn khi thời tiết thay đổi hoặc khí trời ẩm ướt.

Lứa tuổi thường bị bệnh nhiều nhất là 30 đến 50 tuổi (chiếm 73 - 85%). Nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam gấp 2 đến 6 lần. Nam giới mắc bệnh có xu hướng nặng hơn nữ giới. Các khớp thường bị ảnh hưởng là khớp nhỏ ở cổ tay, bàn tay, cổ chân, bàn chân. Ngoài ra, tất cả các khớp khác cũng đều có thể bị ảnh hưởng như khớp khuỷu, vai… Nếu không được điều trị, khớp viêm có thể tiến triển đến hẹp khe khớp, dính, biến dạng khớp và gây tàn phế.

Trong quá trình điều trị, người bệnh có thể gặp phải các tác dụng phụ của thuốc kháng viêm, gây ra kích ứng dạ dày. Do đó, những triệu chứng cồn cào, nóng bụng có thể là do dạ dày bị viêm khi dùng thuốc. Khi có biểu hiện trên, bệnh nhân cần báo cho bác sĩ để được cho thuốc bảo vệ dạ dày phối hợp hoặc có hướng điều trị phù hợp hơn. Tình trạng kích ứng dạ dày nếu kéo dài có thể gây ra loét dạ dày tá tràng dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, nguy hiểm đến tính mạng.

BS Thanh Ngọc chỉ ra, khó khăn trong điều trị bệnh hiện nay là do người bệnh không tuân thủ điều trị, chỉ đi khám lần đầu rồi chuyển sang tự điều trị, lấy toa thuốc cũ đi mua thuốc uống tiếp, dẫn đến uống liều cao liên tục gây ra những tác dụng phụ. Bên cạnh đó, vấn đề lớn nhất trong điều trị viêm khớp dạng thấp là việc lạm dụng các thuốc giảm đau hoặc sử dụng các chế phẩm “giả danh” thuốc nam, thuốc bắc, đông y, các bài thuốc gia truyền.

Những loại thuốc trên thường pha Dexametha-sone, làm giảm triệu chứng nhanh chóng nhưng để lại hậu quả về sau rất nghiêm trọng như tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương, béo phì,… Điển hình là hội chứng cushing như má đỏ do giãn tĩnh mạch, tụ mỡ ở vùng gáy (lưng trâu), da mỏng, tăng huyết áp, rạn da bụng, tụ mỡ bụng, teo cơ ở tay và chân, khó lành vết thương.

Bệnh nhân nên ăn uống hợp lý và vận động đều đặn

Bác sĩ khuyến cáo những người bị viêm khớp dạng thấp nên có chế độ ăn cân đối, không cần kiêng các thực phẩm có chất tanh (cua, tôm...), trừ những người dị ứng với loại thực phẩm này. Nếu người bệnh đang dùng các loại thuốc có corticoid (cortison, prednisolon...), cần tránh các thức ăn có nhiều đường như bánh ngọt, chè... nên bổ sung chất có nhiều canxi (sữa và chế phẩm) và kali (chuối, rau cải..).

Trong sinh hoạt, người bệnh cần lưu ý tránh đứng hoặc ngồi quá lâu; giữ tư thế thẳng cân đối khi đứng, đi và ngồi; dùng các ghế ngồi cao và có tay vịn giúp việc đứng lên dễ hơn; khi nâng một vật nào đó, cần nâng bằng cả hai tay; khi di chuyển đồ vật, nhất là vật nặng, nên đẩy, không nên nhấc lên; khi đi ngủ, nên nằm ngủ bằng lưng trên nệm chắc và đảm bảo ngủ đủ giấc; tắm nước nóng trước khi đi ngủ hoặc buổi sáng có tác dụng giảm đau.

Tập thể dục đều đặn là giải pháp duy trì hoạt động linh hoạt của khớp, giúp các cơ và khớp khỏe hơn. Các bài tập thể dục với động tác uyển chuyển như khiêu vũ hoặc các bài tập dẻo dai như bơi lội hoặc đạp xe đạp có thể giảm sưng các khớp, tốt cho tim mạch, giảm cân và cải thiện chức năng toàn thân.

Vân Sơn