Ô nhiễm không khí “sát thủ” gây viêm da cơ địa

Dữ liệu khám chữa bệnh tại bệnh viện Da Liễu TPHCM cho thấy trong năm 2019, số lượng bệnh nhân bị viêm da cơ địa đến khám và điều trị lên tới 150.501 trường hợp. Số ca bệnh trên chiếm hơn 19% là trong tổng số ca bệnh tại bệnh viện, là loại bệnh có tỷ lệ cao nhất trong mô hình bệnh tật về da liễu.  

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Phan Thúy, Phó giám đốc bệnh viện cho biết viêm da cơ địa xảy ra do sự tương tác giữa rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da, yếu tố môi trường và đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Vi khuẩn Staphylococcus aureus là một yếu tố quan trọng trong sinh bệnh học của viêm da cơ địa, gây rối loạn hệ vi khuẩn trên da và men protease do vi khuẩn tiết ra làm suy yếu chức năng hàng rào bảo vệ da. Biểu hiện là tăng mất nước qua thượng bì, giảm hydrat hóa và tăng pH ở lớp sừng.

Những thay đổi này phá vỡ tính toàn vẹn của hàng rào bảo vệ da khiến làn da dễ dàng bị xâm nhập bởi các chất kích ứng, dị ứng nguyên và tác nhân nhiễm trùng, từ đó khởi phát quá trình viêm. Ô nhiễm không khí là nguyên nhân trực tiếp trên nhóm bệnh nhân viêm da cơ địa, khi xuất hiện những khiếm khuyết hàng rào bảo vệ và giảm đề kháng, khả năng sửa chữa ở da làm cho các chất ô nhiễm dễ dàng xâm nhập và khởi phát đáp ứng viêm.

Kết quả của quá trình trên sẽ khiến cơ thể bị ngứa, cào gãi ngứa, từ đó càng làm tổn thương hàng rào bảo vệ da, gây vòng xoắn bệnh lý ngứa-cào gãi-ngứa. Tình trạng giảm đề kháng, giảm khả năng sửa chữa ở da làm cho các chất ô nhiễm dễ dàng xâm nhập và khởi phát đáp ứng viêm. Tỷ lệ viêm da cơ địa đang tăng theo tình trạng ô nhiễm không khí do quá trình đô thị hoá và công nghiệp hóa trên toàn thế giới.

Ô nhiễm môi trường, trong đó có ô nhiễm không khí đã trở thành vấn nạn đe dọa sức khỏe, tính mạng của cộng đồng, nhất là người dân ở các thành phố lớn. Các thành phần trong không khí ô nhiễm bao gồm bụi mịn, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, khí thải từ phương tiện giao thông và khói thuốc lá.

Theo phân tích của BS Phan Thúy, bụi mịn là những hạt ở dạng lỏng hoặc dạng rắn lơ lửng trong không khí… gây rối loạn hàng rào bảo vệ da, gây mất protein trong lớp sừng, kích thích sản xuất men thủy phân protein cấu trúc và các cytokine gây viêm như yếu tố hoại tử bướu, gây độc tế bào, tăng phản ứng viêm.

Các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi là những chất có gốc carbon dễ bay hơi ở áp suất không khí và góp phần gây ô nhiễm không khí trong nhà, chủ yếu là các dung môi hữu cơ như benzene, toluene, xylene và formaldehyde. Các hợp chất trên được phóng thích ra từ đồ gia dụng phổ biến như chất tẩy rửa, giấy dán tường, đồ nội thất mới, nhựa và ván ép góp phần ô nhiễm không khí trong nhà và gây rối loạn chức năng hàng rào bảo vệ da.

Khí thải từ phương tiện giao thông gồm bụi mịn, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi và các khí như oxit nitơ, lưu huỳnh dioxit, carbon monoxit và ozone được tạo ra từ các động cơ chạy bằng xăng và dầu diesel. Khói thuốc lá chứa các hợp chất gây ung thư như nicotine, hydrocarbon thơm đa vòng, kim loại…

Để bảo vệ làn da, hạn chế những tác động nguy hại do ô nhiễm không khí, bác sĩ khuyến cáo cộng đồng nên tránh tiếp xúc với các chất ô nhiễm và giảm tổn thương hàng rào bảo vệ da bằng cách lựa chọn nguyên liệu sử dụng trong đời sống hàng ngày không gây kích ứng. Làm sạch thường xuyên để loại bỏ các chất ô nhiễm trên bề mặt da. Sử dụng các sản phẩm dưỡng da, đảm bảo chức năng hàng rào bảo vệ da nhằm chống lại sự xâm nhập của các chất ô nhiễm.