Những ai cần cảnh giác với bệnh ung thư tụy

Ung thư tuyến tụy là những tổn thương ác tính xuất phát từ bất kỳ thành phần nào của mô tụy, bao gồm các tế bào của mô tụy ngoại tiết, tế bào tụy nội tiết (tế bào đảo Langerhans) và các tế bào thuộc mô liên kết của tụy. Trên 95% ung thư tụy có nguồn gốc từ mô tụy ngoại tiết (gồm tế bào biểu mô ống tụy, tế bào “acinar”, tế bào mầm, …).

Ung thư tụy là bệnh có tiên lượng rất xấu. Theo thống kê của WHO, nó chỉ đứng thứ 14 về tỷ lệ mắc song lại đứng hàng thứ 7 về tỷ lệ tử vong do ung thư.

Tỷ lệ sống trung bình sau 5 năm của ung thư tụy chỉ khoảng 9%. Tụy có vị trí đặc biệt ở rất sâu trong ổ bụng, triệu chứng lâm sàng nghèo nàn dễ nhầm với bệnh khác nên người bệnh thường được chẩn ở giai đoạn muộn.

Bác sĩ Lê Công Định, khoa Nội II, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội cho biết hiện nay nguyên nhân cụ thể của ung thư tụy vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra được các yếu tố nguy cơ có liên quan mật thiết tới cơ chế bệnh sinh của ung thư tụy.

Yếu tố di truyền

Khoảng 10-15% ung thư tụy có liên quan tới yếu tố di truyền. Sự liên quan của yếu tố di truyền với ung thư tụy có thể được chia thành 2 nhóm:

- Người mắc hội chứng di truyền liên quan đến tăng nguy cơ ung thư tụy

Người mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng do di truyền (có đột biến gen BRCA1, BRCA2) có nguy cơ bị ung thư tụy theo thời gian là 3-5%. Hay người bị ung thư đại tràng không polyp có tính chất gia đình- hội chứng Lynch II (do đột biến gene sửa chữa ghép cặp sai-dMMR) có nguy cơ bị ung thư tụy theo thời gian là 4%.

Người bị viêm tụy do di truyền có nguy cơ bị ung thư tụy là 24-40% do có đột biến gene PRSS1, SPINK1.

- Ung thư tụy có tính chất gia đình

Trong gia đình cặp bố/mẹ -con hoặc cặp anh/chị-em cùng bị ung thư tụy. Đột biến mầm của gene BRCA1, BRCA2 được phát hiện trong khoảng 13-19% bệnh nhân ung thư tụy có tính chất gia đình

Bệnh lý mạn tính ở tụy

Một số bệnh lý mãn tính ở tụy làm tăng nguy cơ bị ung thư tụy gồm:

- Đái tháo đường

Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra bệnh đái tháo đường và ung thư tụy có quan hệ mật thiết với nhau. Theo đó đái tháo đường vừa là yếu tố nguy cơ vừa là hậu quả của ung thư tụy.

- Viêm tụy mạn 

- Bệnh xơ nang tụy

Yếu tố môi trường

Các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư tụy gồm hút thuốc lá, béo phì, ít hoạt động thể lực, nghiện rượu.

Trong các xét nghiệm để chẩn đoán ung thư tụy, chụp cắt lớp vi tính có vai trò quan trọng nhất. Qua đó, bác sĩ không những phát hiện khối u tụy mà còn đánh giá mức độ lan rộng khối u, tình trạng di căn hạch … Từ đó cũng giúp đánh giá khả năng phẫu thuật triệt căn cũng như khả năng can thiệp để giải quyết các biến chứng do u gây ra: tắc mật (đặt stent đường mật, dẫn lưu đường mật qua da), đau (phong bế đám rối thần kinh giảm đau)…

Hà An