Nghịch lý nhân lực ngành y: Vì sao sinh viên chỉ thích bác sĩ chuyên khoa?

Sáng 21/2, lãnh đạo Thành ủy, UBND TPHCM tổ chức buổi gặp mặt 119 Giáo sư, Phó giáo sư, Thầy thuốc tiêu biểu trong hoạt động đào tạo nguồn nhân lực y tế cho địa bàn. Hội nghị nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/2). 

Báo cáo với lãnh đạo thành phố và các đại biểu có mặt, ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM, cho biết, nguồn nhân lực ngành y của địa phương đã có nhiều biến đổi cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu so với thời gian trước đây. Tuy nhiên, công tác đào tạo của y tế TPHCM đang gặp một thách thức không nhỏ khi phải đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân địa bàn và cả khu vực phía Nam.

Ai cũng muốn thành bác sĩ chuyên khoa

"Thành phố vẫn tồn tại một nghịch lý và cần có lời giải đối với công tác đào tạo nhân lực y tế. Đó là mô hình tháp ngược về bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ thực hành tổng quát (bác sĩ đa khoa)", Giám đốc Sở Y tế TPHCM nêu vấn đề.

Phân tích rõ hơn, ông Tăng Chí Thượng cho biết, đa số bác sĩ mới tốt nghiệp và trong quá trình làm việc đều muốn trở thành bác sĩ chuyên khoa. Thực tế cũng cho thấy, số lượng bác sĩ chuyên khoa luôn cao hơn nhiều lần bác sĩ thực hành tổng quát hay bác sĩ gia đình.

Mô hình tháp ngược nói trên sẽ khiến công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu tại y tế cơ sở gặp nhiều khó khăn và khó để phát triển, dễ dẫn đến quá tải bệnh viện cùng nhiều hệ lụy khác. Những bất cập trong cơ cấu ngành y tại TPHCM đã bộc lộ rõ trong quãng thời gian bùng phát dịch Covid-19.

"Nhiều loại hình nhân viên y tế chưa được các trường đại học y khoa đào tạo hoặc đào tạo không đủ số lượng nhu cầu thực tế. Ví dụ đến nay, Việt Nam vẫn chưa có trong danh mục đào tạo chuyên viên cấp cứu ngoại viện, loại hình này rất cần để bổ sung cho mạng lưới cấp cứu 115. Số lượng chuyên viên y tế công cộng cũng chưa đáp ứng nhu cầu", Giám đốc Sở Y tế TPHCM dẫn chứng.

Trước những vấn đề về nhân lực ngành y nói trên, ông Tăng Chí Thượng cho biết, ngành y tế đã triển khai thí điểm đưa bác sĩ y khoa về thực hành tại các trạm y tế, đan xen với thực hành tại bệnh viện dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ tại bệnh viện đa khoa hạng I. Trong chương trình này, các bác sĩ sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí thực hành và được hưởng chính sách hỗ trợ chi phí sinh hoạt.

Trong đợt thí điểm đầu tiên, thành phố đã có 297 bác sĩ trẻ, mới tốt nghiệp của Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đăng ký tham gia. 

Ngành y tế đã nói chuyện gì với hệ thống giáo dục?

Tại hội nghị, PGS. Trần Diệp Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y dược TPHCM, nhấn mạnh, trong nhiều thập kỷ qua, các hội nghị cấp quốc tế của ngành y học đã khẳng định vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu. Trong đại dịch Covid-19, tầm quan trọng của hệ thống, mạng lưới y tế cơ sở một lần nữa được tái khẳng định.

"Nếu hệ thống chăm sóc y tế không đặt hàng thì làm sao hệ thống giáo dục đào tạo đáp ứng được. Khi hệ thống y tế đặt hàng, hệ thống giáo dục sẽ đáp ứng, giúp thực hiện điều mà cơ sở, mạng lưới y tế mong muốn", ông Trần Diệp Tuấn nêu quan điểm.

Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y dược TPHCM cho rằng, suốt thời gian qua, sự giao tiếp, trao đổi giữa bên sử dụng nhân viên y tế và hệ thống đào tạo còn thiếu. Đây là điều cần thiết phải khắc phục trong thời gian tới.

"Hệ thống sử dụng nhân viên y tế đã nói chuyện gì với hệ thống đào tạo? Ví dụ, hệ thống y tế có thể đặt hàng chúng tôi cần 5 bác sĩ tim mạch, 10 bác sĩ hô hấp thì ngành giáo dục - đào tạo sẽ đáp ứng đúng như vậy. Phần đông còn lại, chúng ta sẽ đào tạo theo nguyên lý y học gia đình, phần lớn phục vụ y tế cơ sở và được tạo điều kiện thăng tiến, học thêm các chuyên khoa sâu", ông Trần Diệp Tuấn đưa ra giải pháp.

Dẫn chứng bài học của các nước trên thế giới, ông Trần Diệp Tuấn cho biết, khi gặp tình trạng giống TPHCM, các nước sẽ chuyển đổi ngay mô hình đào tạo cho các y, bác sĩ mới ra trường. Cụ thể, sau tốt nghiệp, các y, bác sĩ sẽ được đào tạo vào các lĩnh vực chính liên quan đến y tế cộng đồng, y tế gia đình để có thể đủ mạnh dạn hoạt động tại y tế cơ sở, tạo niềm tin, sự gần gũi với người dân.

Tuy nhiên, ngay cả khi đưa bác sĩ xuống hệ thống y tế cơ sở, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y dược TPHCM cho rằng, câu hỏi tiếp theo là làm thế nào để các bác sĩ trụ lại ở đó. Theo ông, vấn đề nằm ở việc chính sách đãi ngộ và cơ hội học tập cho các y, bác sĩ. Để giải được bài toán này, TPHCM còn nhiều việc phải bàn, phải thảo luận và cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.