Mách mẹ phương pháp nuôi và dạy trẻ chậm nói

Hệ lụy của việc chậm nói

Tại Việt Nam, dịch Covid-19 khiến một số địa phương phải đóng cửa các trường mầm non nhiều tháng qua. Trẻ không được tới trường, ít được tiếp xúc xã hội, phụ huynh lại ít tương tác với trẻ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ mầm non chậm nói đang có chiều hướng gia tăng.

Theo chuyên gia tâm lý giáo dục Nguyễn Văn Hòa - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Ứng dụng tâm lý giáo dục An Phúc Thành tại Hà Nội,  thời gian gần đây, trung tâm tiếp nhận nhiều trường hợp tới khám và tư vấn qua điện thoại về rối loạn sức khỏe tâm thần thì đa số có biểu hiện chậm nói. Số trẻ chậm nói rơi vào độ tuổi trung bình từ 15 - 32 tháng.

Đáng nói, số trẻ đưa tới Trung tâm thường đã ở mức độ trầm trọng hơn chậm nói mà có biểu hiện của tăng động giảm chú ý, tự kỷ.

Trẻ bị chậm nói có mức độ phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với cột mốc phát triển. Trẻ tới 2, 3 tuổi mà vẫn chỉ nói được 1 hoặc 2 từ đơn. Trẻ nói không rõ lời, diễn đạt khó, nói lắp, nói ngọng, nói ngược, nói nhại lời.

Theo chuyên gia tâm lý giáo dục Nguyễn Văn Hòa, trẻ chậm nói sẽ dẫn tới một số kĩ năng khác cũng bị hạn chế theo (nhút nhát, không tự tin) và có thể ảnh hưởng chỉ số IQ, gặp khó khăn, hạn chế hơn năng lực đọc, viết, chú ý và đặc biệt là khả năng hòa nhập xã hội khi đi học. Nếu để kéo dài, trẻ có thể trầm trọng và tự kỷ.

Biện pháp khắc phục tình trạng chậm nói cho trẻ

Để giải quyết tình trạng chậm nói của trẻ, các chuyên gia đã đưa ra giải pháp "kiềng 3 chân" gồm sinh hoạt điều độ, tăng tương tác, dinh dưỡng.

Theo chuyên gia tâm lý giáo dục Nguyễn Văn Hòa, ngay từ 4 - 6 tháng bố mẹ đã cần theo sát sự phát triển ngôn ngữ của con bởi trẻ bắt đầu ê a. Nếu thấy con chậm hơn các bạn đồng trang lứa, gia đình nên có các biện pháp để giúp đỡ con như điều chỉnh cách tương tác với bé.

Cha mẹ cần phát hiện con chậm nói trong khoảng từ 15 - 32 tháng và đưa con tiến hành các biện pháp can thiệp phù hợp. Nếu trẻ chậm nói, trước tiên, cần đưa trẻ đi khám sàng lọc cơ quan tiếp nhận, xử lý thông tin và sản sinh lời nói (thính giác, tai, mũi, hầu, họng, thanh quản, lưỡi) rồi sau đó kiểm tra về tâm lý của trẻ.

Chuyên gia tâm lý giáo dục Nguyễn Văn Hòa nhấn mạnh, điều quan trọng là cha mẹ cần tăng tương tác với trẻ. Đồng thời thay đổi những thói quen sinh hoạt xấu như xem ti vi quá nhiều, ăn ngủ không theo thời gian nhất định, ít tiếp xúc với môi trường bên ngoài… Cùng với đó, cha mẹ cần chú ý chế độ dinh dưỡng phát triển não bộ cho trẻ.

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân - Nguyên Trưởng Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhân dân 115 cho biết: Dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển não bộ của trẻ nói chung và với bé chậm nói nói riêng, đặc biệt trong giai đoạn 0 - 5 năm đầu đời, bởi việc sản xuất ra tiếng nói cũng phản ánh sự phát triển và tương tác giữa não bộ với cơ quan đích.

Từ 0 - 2 tuổi, thậm chí lúc trong bào thai, trọng lượng não trẻ có thể đạt tới 80% trọng lượng não trưởng thành. Lúc 2 - 5 tuổi, trọng lượng của não tăng thêm 10%, tức khoảng 90% não người trưởng thành.

Từ lúc 5 tuổi đến lúc trưởng thành, não chỉ phát triển thêm 10% trọng lượng. Để đạt được trọng lượng não của người trưởng thành cần khoảng 1200 - 1400gr. Khi về già não sẽ teo dần, chỉ còn lại 900 - 1000gr.

Theo ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân, omega có vai trò quan trọng với sự phát triển não bộ của trẻ, nhất là đối với trẻ chậm nói, tăng động giảm chú ý. Omega là dưỡng chất thiếu yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được mà phải bổ sung từ bên ngoài qua thực phẩm.

Hiện nay omega có 2 nguồn là omega động vật và omega thực vật. Omega động vật chủ yếu sử dụng các axit béo chưa no có nguồn gốc động vật từ cá, mỡ của cá, cá biển… Omega thực vật chủ yếu lấy từ các dầu thực vật, chủ yếu là hạt có dầu. Một số hạt có hàm lượng dầu rất cao và omega là dầu lanh, hạt chia, hạt óc chó…

Ngày nay xu hướng sử dụng omega thực vật ngày càng nhiều hơn bởi nguồn nguyên liệu omega thực vật có thể kiểm soát được chất lượng, kiểm soát được quá trình từ gieo trồng đến thu hái, đảm bảo không nhiễm kim loại nặng, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, không ô nhiễm đất, nước, không khí. Đồng thời, omega thực vật lại không có vị tanh, không gây kích ứng như nôn, ói nên an toàn, dễ dung nạp, ngay từ khi sơ sinh, trẻ có thể sử dụng được.

ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân cho biết, omega thực vật có chứa ALA mà ở động vật không có. Khi vào cơ thể ALA sẽ chuyển hóa thành DHA và EPA theo nhu cầu, giúp cung cấp năng lượng và là nguyên liệu xây dựng cấu trúc não bộ ở trẻ, giúp tăng cường trí nhớ, tăng cường phản xạ thần kinh, giúp trẻ nhanh nhạy hơn, tăng khả năng bắt chước, học hỏi các từ nhanh hơn. Ngoài ra còn giúp phát triển thị giác và tăng đề kháng cho bé.

Theo ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân, dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp, việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ khỏe mạnh cả thể chất và trí tuệ luôn cần phải chú trọng và quan tâm.