Giật mình cảnh sán dây rơi khi làm thịt lợn thả rông, hàng loạt người nhiễm bệnh

Báo động: 108/904 mẫu máu nhiễm ấu trùng sán dây lợn​

“Khi những con lợn (heo) thả rông ngoài rẫy được người dân làm thịt, chúng tôi giật mình trước cảnh ấu trùng lợn gạo rơi ra ngoài. Tuy nhiên, người dân ở đây vẫn sử dụng nguồn thịt này trong chế biến thức ăn hàng ngày, đây là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng nhiễm sán dây từ lợn sang người khi thịt chưa được nấu chín hoặc ăn sống (món tiết canh).

Hiện nhiều xã đã ghi nhận có người nhiễm bệnh, mức độ lây lan có thể còn rộng hơn so với số ca bệnh được thống kê”. Thông tin trên được PGS.TS Lê Thành Đồng, Viện Trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng, TPHCM chia sẻ ngày 6/11.

Theo đó, qua công tác giám sát, từ đầu năm đến nay đơn vị phòng chống và điều trị bệnh ký sinh trùng (giun, sán, nấm, đơn bào) ở khu vực phía Nam đã phát hiện ổ bệnh sán dây lợn (Taenia solium) từ những con lợn ở thôn Bù Gia Phúc I, Xã Phú Nghĩa, Huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước. Sau đó phát hiện nhiều trường hợp người nhiễm bệnh sán dây lợn ở địa phương này và các xã lân cận.

Viện đã tiến hành xét nghiệm những mẫu thịt lợn nghi ngờ bị nhiễm ấu trùng sán dây lợn (lợn gạo). Kết quả xác định các mẫu thịt lợn bị nhiễm ấu trùng sán với mật độ rất cao (50 - 70 nang ấu trùng/1kg thịt). Các bộ phận của lợn như cơ, não, lưỡi đều nhiễm nang ấu trùng.

Ngay sau đó, Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng, TPHCM đã kết hợp với Trung tâm Y học Dự phòng Quân đội phía Nam (Bộ Quốc phòng) và các đơn vị y tế địa phương tiến hành điều tra dịch tễ, xét nghiệm máu chẩn đoán huyết thanh bệnh ấu trùng sán dây lợn ở người tại các xã Phú Nghĩa, Đắk Ơ, Bù Gia Mập của Huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước. Kết quả cho thấy, có 108/904 mẫu máu nhiễm ấu trùng sán dây lợn (tỷ lệ 11,95%).

Theo PGS Thành Đồng: “Đây là tình trạng nhiễm bệnh rất cao, khả năng lây lan rất lớn cho cộng đồng. Bệnh xuất hiện do tập quán chăn nuôi lợn thả rông, ăn thịt lợn chưa nấu chín.

Viện Sốt rét – Ký sinh trùng - Côn trùng đã thông báo cho y tế địa phương về tình trạng nói trên để phối hợp tổ chức phòng chống dịch bệnh cho nhân dân. Tuy nhiên, đến nay việc điều trị cho những người nhiễm bệnh chỉ được thực hiện một số rất ít, có thể là do cơ sở y tế địa phương thiếu thuốc điều trị.

Mặt khác, các biện pháp tuyên truyền vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường đến người dân chưa được giải quyết triệt để. Bệnh có thể đã xảy ra ở nhiều địa phương khác nhưng chưa được phát hiện”.

Sán dây lợn nguy hiểm ra sao?

Thông tin chuyên môn từ PGS Lê Thành Đồng cho hay: “Bệnh sán dây hoặc ấu trùng sán dây lợn hay còn gọi là bệnh sán dải, sán dải heo phân bố ở nhiều nơi trên thế giới. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả các vùng miền.

Theo số liệu được báo cáo từ những nghiên cứu và các cơ sở điều trị, đến nay có ít nhất 55 tỉnh, thành có ca bệnh sán dây hay ấu trùng sán lợn”.

Khi chẳng may ăn phải trứng sán dây lợn, trứng sau khi vào dạ dày sẽ nở thành ấu trùng chúng tiếp tục di chuyển đến ruột non, ấu trùng có thể xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu. Lúc này, ấu trùng sẽ di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt… Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau.

Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc (đậu phộng), di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Trường hợp ấu trùng khi đến dạ dày sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non, phát triển thành con sán dây trưởng thành trong đường ruột, khi đốt sán già rụng đi nó có thể bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột. Nếu tình huống này xảy ra cũng tương tự như người bệnh ăn phải đốt sán mới, số lượng ấu trùng sẽ rất lớn.

Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50,000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành từ 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.

Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, chủ yếu gây đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ. Nặng hơn, bệnh nhân thường có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.

PGS Thành Đồng khuyến cáo: “Người bị nhiễm sán dây lợn cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh nguy hiểm xảy ra. Việc điều trị bệnh ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện ở cơ sở y tế với trang bị phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi điều trị liên tục bằng thuốc”.

Để tránh nguy cơ nhiễm ấu trùng sán dây lợn, cộng đồng không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống (nguy cơ bệnh ấu trùng sán lợn), không nuôi lợn thả rông. Cần quản lý nguồn phân tươi, sử dụng nhà cầu hợp vệ sinh tại những vùng có người nhiễm bệnh. Cơ quan chức năng phải quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh tại các các lò giết mổ.

Vân Sơn

(lược ghi)