Chuyên gia: Hà Nội vẫn cần giãn cách khi chưa bao phủ đủ vắc xin

Dịch tại Hà Nội tập trung ở các khu đông dân cư

Theo TS.BS Nguyễn Thu Anh, Giám đốc Viện Nghiên cứu Y khoa Woolcock tại Việt Nam, dịch Covid-19 ở Hà Nội hiện nay đã xuất hiện ở tất cả các quận, huyện và đang tập trung ở các khu đông dân cư tại các quận, huyện: Thanh Xuân, Đống Đa, Thanh Trì, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai.

Theo số liệu thống kê đến ngày 27/8, các ca nhiễm SARS-CoV-2 tập trung chủ yếu ở độ tuổi từ 19-49, nữ giới nhiễm virus cao hơn nam 17% và trẻ em chiếm 1/3 số ca nhiễm.

Đợt dịch này cũng đã phát hiện các ca nhiễm là người lao động bị lây khi làm việc cùng F0 (công nhân xây dựng, đóng gói); người bán hàng tại chợ, nhân viên bán thuốc/bán lẻ, bảo vệ siêu thị, nhân viên shipper hoặc bưu chính, đây vốn là những người tiếp xúc xã hội nhiều.

Thống kê trong tháng 8 có khoảng 80% số F0 được ghi nhận là những người tiếp xúc gần của những trường hợp F0 được phát hiện thông qua sàng lọc người ho sốt trong cộng đồng.

"Từ số liệu này, có thể thấy xét nghiệm sàng lọc có vai trò quan trọng trong phát hiện sớm các ổ dịch, từ đó truy vết F1. Đông Anh, Thanh Trì, Thanh Xuân và Đống Đa là các quận/huyện đã phát hiện tới hơn 50% tổng số ca dương tính là F1 của các ca ho, sốt tại cộng đồng", TS.BS Nguyễn Thu Anh đánh giá.

Đặc điểm chung của các ổ dịch "nóng" nhất Hà Nội

Hà Nội cũng đã hoàn thành 2 đợt xét nghiệm sàng lọc diện rộng với hơn một triệu người được lấy mẫu. Theo kết quả được Sở Y tế Hà Nội công bố, có 83 F0/1.128.414 mẫu được lấy, tương ứng tỷ lệ dương tính xấp xỉ 0,007%.

Theo TS Thu Anh, tỷ lệ này chứng tỏ dịch tại Hà Nội chưa lan rộng mà khu trú tại một số điểm nóng.

"Đợt dịch này tại Hà Nội gồm nhiều ổ dịch trong cộng đồng dân cư, tạo nên các làn sóng lây nhiễm trùng điệp, kéo dài trong nhiều ngày. Tính tới hôm nay, có 4 ổ dịch có nguy cơ bùng phát cao là Văn Chương - Văn Miếu và 3 ổ dịch mới xuất hiện là Linh Đàm, Kim Đồng, Hoàng Mai, và nóng nhất ở thời điểm hiện tại là Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân", TS Thu Anh nhận định.

Một số đặc điểm chung của các chùm ca bệnh phức tạp này có thể kể đến như:

- Phát hiện muộn: Các chùm ca bệnh đều được phát hiện thông qua ca chỉ điểm là người có triệu chứng, không rõ nguồn lây, một số ca chỉ tới cơ sở y tế để xét nghiệm khi đã xuất hiện triệu chứng 4-5 ngày, đồng thời phát hiện nhiều ca cộng đồng có triệu chứng và có tải lượng virus cao. Điều này chứng tỏ ổ dịch đã lây lan trước thời điểm phát hiện một thời gian. Có ổ dịch xuất phát từ lái xe luồng xanh đi từ TPHCM ra Hà Nội (Kim Đồng, Hoàng Mai) và ca lây nhiễm từ nơi khác (Linh Đàm).

- Đã phát hiện nhiều F0 là người có tần suất tiếp xúc xã hội cao như người bán lẻ đường phố/ở chợ, làm việc tại hiệu thuốc hoặc cư dân trong khu vực có lịch sử đi làm tới các phường khác trước khi phát hiện bị lây nhiễm.

- Xuất hiện ở những khu vực có mật độ dân cao với các khu nhà trọ san sát hoặc chung cư lớn có diện tích nhà nhỏ và đông hộ gia đình. 

Thanh Xuân Trung có thể "nóng hơn" nếu không có chiến lược đúng

Chỉ sau hơn một tuần được phát hiện, chùm ca bệnh liên quan đến "điểm nóng" Thanh Xuân Trung đã ghi nhận hơn 300 ca dương tính SARS-CoV-2. Các ca bệnh chủ yếu tập trung ở ngõ 328 và ngõ 330 Nguyễn Trãi. Bên cạnh đó, nhiều ca bệnh cũng được phát hiện trong các khu tập thể cũ.

Theo TS Thu Anh, từ số liệu thu thập được, có thể thấy các F0 được phát hiện tại ổ dịch này chủ yếu gồm những người bán hàng tại chợ Ngã Tư Sở hoặc tại các cửa hàng nhỏ, nhân viên nhà thuốc, nhân viên bán hàng, bảo vệ siêu thị, người hay đi chợ/mua đồ/cắt tóc và cả những người thường xuyên ở nhà nên không rõ nguồn lây. Nhiều người đã có dấu hiệu ho sốt, chứng tỏ chùm ca bệnh này đã lây lan một thời gian. Phân bố tuổi, giới của các ca nhiễm cho thấy đây là một chùm lây lan cộng đồng.

"Đặc thù của khu vực này là đông dân, nhiều ngõ ngách, bên trong là nhiều khu trọ chật hẹp, các khu tập thể cũ. Mật độ dân đông kèm theo thói quen sinh hoạt cộng đồng khiến tần suất tiếp xúc của người dân ở đây khá cao. Do đó, nguy cơ dịch lây lan rộng và bùng phát mạnh ở khu vực này là luôn hiện hữu", TS Thu Anh nhấn mạnh.

Để có thể kiểm soát nguy cơ bùng phát mạnh hơn nữa của ổ dịch này, theo TS Thu Anh, cần thực hiện các biện pháp sau:

- Ngay lập tức ưu tiên tiêm chủng vắc xin cho người từ 50 tuổi trở lên.

- Tăng cường lực lượng hỗ trợ chống dịch phối hợp với lực lượng địa phương. Cùng với đó, triển khai các biện pháp để khóa chặt tâm dịch.

- Xây dựng nhóm điều phối y tế (kết nối hỗ trợ), an sinh. Kêu gọi và đào tạo tình nguyện viên đã được tiêm đủ 2 mũi vắc xin.

- Chuẩn bị cho kế hoạch cung ứng hàng hóa số lượng lớn và trong thời gian dài.

Hà Nội cần làm gì để bảo vệ thành quả và sớm kiểm soát dịch?

Từ thực tế hiện tại, TS Thu Anh khuyến nghị những biện pháp trọng tâm để Hà Nội có thể sớm kiểm soát được tình hình dịch:

Nhanh chóng dồn nguồn vắc xin hiện có cho toàn bộ người trên 50 tuổi, người mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư, bệnh thận mạn tính, bệnh hô hấp mạn tính, béo phì, suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai. Ưu tiên vắc xin có thời gian chờ giữa 2 mũi ngắn để tạo nhanh miễn dịch. Làm như vậy sẽ giảm tử vong và áp lực lên hệ thống y tế.

Tiếp tục giãn cách xã hội khi chưa bao phủ đủ vắc xin cho cộng đồng: Cần xác định rằng ngoài các ổ dịch nóng nêu trên, mặc dù số ca nhiễm chưa tăng đột biến nhưng bất cứ khu dân cư nào cũng có thể trở thành ổ dịch. Cần bảo vệ thành quả mà Hà Nội đã duy trì và giữ vững trong thời gian qua.

"Theo quan điểm của tôi, Hà Nội cần thực hiện Chỉ thị 16 trên toàn thành phố cho tới sau 2 tuần tiêm mũi thứ 2 cho toàn bộ nhóm người cao tuổi, rồi tùy vào tình hình dịch bệnh để lên kế hoạch mở dần, tiếp tục 5K và tiêm cuốn chiếu vắc xin dựa trên số vắc xin có sẵn", TS Thu Anh cho hay.

Xây dựng tiêu chí cho việc nới giãn cách theo từng giai đoạn để tạo động lực phấn đấu cho chính quyền địa phương, người dân và doanh nghiệp. Chuyên gia này nêu quan điểm: "Để nới lỏng giãn cách, cần đạt được ít nhất 2 tiêu chí về: độ bao phủ tiêm chủng và năng lực xét nghiệm, điều trị, y tế công cộng".

Thành phố cũng cần có những biện pháp chuẩn bị cho kịch bản xấu như:

- Thiết lập trung tâm điều phối các hoạt động cứu trợ y tế (cấp cứu, chuyển viện, chuyển oxy và thuốc, chữa trị tại nhà), an sinh xã hội, vận chuyển hàng hóa trong đại dịch. 

- Nhanh chóng chuyển đổi mô hình chăm sóc, điều trị để bảo vệ hệ thống y tế khỏi bị sụp đổ, để lên kế hoạch cho các kịch bản xấu.

- Xây dựng các bể oxy lỏng tại bệnh viện tuyến quận/huyện trở lên, trạm oxy nhỏ tại cộng đồng, và dự trù các thiết bị đi kèm như bình đựng, van, ống nối… 

- Chuẩn bị cơ số thuốc điều trị và các thuốc hỗ trợ, vật tư y tế cho kịch bản nhiều ca nhiễm.

- Tăng nhanh năng lực xét nghiệm PCR, sử dụng xét nghiệm kháng nguyên nhanh cho đúng nhóm đối tượng (người có triệu chứng hô hấp).