Các nước thực hiện “quyền được chết” như thế nào?

Khái niệm “chết êm ái”

Chết êm ái (euthanasia) được định nghĩa là hành động chấm dứt một cách có cân nhắc cuộc sống của người nào đó để giảm nhẹ đau đớn. Ví dụ bác sĩ cho bệnh nhân bị ung thư giai đoạn cuối quá liều thuốc giãn cơ để chấm dứt cuộc sống của người đó sẽ được coi là thực hiện “cái chết êm ái”.

Còn tự tử có trợ giúp là hành động hỗ trợ hoặc khuyến khích người khác tự tử một cách có cân nhắc. Ví dụ nếu người thân của bệnh nhân bị ung thư giai đoạn cuối thu thập lượng thuốc an thần mạnh trong khi biết rằng người bệnh có ý định uống quá liều thuốc an thần để tự tử thì họ bị coi là trợ giúp tự tử.

Các dạng chết êm ái

Cái chết êm ái được phân loại theo nhiều cách khác nhau, bao gồm:

- Chết êm ái chủ động:khi một người can thiệp một cách có cân nhắc để chấm dứt cuộc sống của người khác, ví dụ bằng cách tiêm cho họ một liều lớn thuốc an thần.

- Chết êm ái thụ động:khi một người gây ra cái chết bằng cách từ chối hoặc không dùng cách điều trị cần thiết để duy trì sự sống, ví dụ người bị viêm phổi từ chối dùng kháng sinh.

Chết êm ái cũng có thể được phân loại là:

- Chết êm ái tự chủ:khi một người đưa ra quyết định chết một cách có ý thức và đề nghị được giúp đỡ để làm điều đó.

- Chết êm ái không tự chủ:khi một người không thể đưa ra sự đồng ý(ví dụ, do họ bị hôn mê hoặc tổn thương não nặng) và người khác đưa ra quyết định thay mặt họ, thường là vì người bệnh trước đó đã thể hiện mong muốn được chấm dứt cuộc sống trong những hoàn cảnh như vậy

- Chết êm ái không tự nguyện:khi một người bị giết trái với mong muốn được thể hiện của họ

Tùy theo từng trường hợp, chết êm ái tự chủ và không tự chủ có thể bị coi là vô ý gây chết người (khi một người giết một người khác, nhưng hoàn cảnh có thể phần nào bào chữa cho hành động của họ) hoặc giết người.

Chết êm ái không tự nguyện luôn bị xem là giết người.

Chấm dứt điều trị

Những người sắp chết có quyền được chăm sóc giảm nhẹ - để giảm đau và các triệu chứng khác – cũng như được hỗ trợ về tâm lý, xã hội và tâm linh. Người đó cũng có quyền có tiếng nói trong các biện pháp điều trị được nhận ở giai đoạn này.

Ví dụ, theo luật của Anh, mọi người trưởng thành đều có quyền từ chối điều trị y tế, chừng nào họ còn có đủ năng lực (khả năng sử dụng và hiểu thông tin để đưa ra quyết định).

Nếu một người nào đó biết rằng năng lực đồng ý của họ có thể bị ảnh hưởng trong tương lai, người đó có thể thu xếp đưa ra một quyết định từ trước (advance decision) có tính pháp lý.

Quyết định này sẽ định ra những thủ thuật và cách điều trị mà người đó đồng ý hay không đồng ý thực hiện. Điều này có nghĩa là nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân không thể tiến hành những thủ thuật hoặc cách điều trị trái với mong muốn của người đó.

Mỗi nước áp dụng “1 cách”

Chết êm ái chủ động hiện chỉ hợp pháp ở Bỉ, Hà Lan và Luxembourg. Theo luật của những nước này, cuộc sống của một người có thể được chấm dứt một cách có cân nhắc bởi bác sĩ hoặc các nhân viên y tế khác.

Người được “chết êm ái” thường được nhận một liều thuốc giãn cơ hoặc thuốc ngủ liều cao, gây ra hôn mê và chết.

Tuy nhiên, cái chết êm ái chỉ là hợp pháp nếu đáp ứng ba tiêu chuẩn sau:

- Người đó đã đưa ra yêu cầu chấm dứt cuộc sống một cách chủ động và tự nguyện.

- Người đó được coi là có đủ năng lực tâm thần để đưa ra quyết định sáng suốt về việc điều trị của mình.

- Người đó được nhất trí là đang bị đau đớn không thể chịu đựng được và tình trạng không có triển vọng cải thiện.

Năng lực là khả năng sử dụng và hiểu thông tin để đưa ra quyết định.

Ở một số nước thì qui định của pháp luật ít rõ ràng hơn, với một số hình thức tự tử có trợ giúp và cái chết êm ái thụ động là hợp pháp, nhưng cái chết êm ái chủ động là phạm pháp.

Ví dụ, một số loại tự tử có trợ giúp và cái chết êm ái thụ động là hợp pháp ở Thụy Sĩ, Đức, Mexico và 5 bang của Mỹ.

Còn tại Anh, cả cái chết êm ái và tự tử có trợ giúp đều là phạm pháp. Tùy theo từng tình huống, cái chết êm ái bị coi là ngộ sát hoặc cố sát và bị trừng phạt theo luật, với khung hình phạt tối đa lên tới tù chung thân. Tự tử có trợ giúp là phạm pháp theo các qui định trong Luật Tự sát (1961) và bị phạt tới 14 năm tù giam..

Cẩm Tú

Theo NHS