Biến thể phụ nào của chủng Omicron đang chiếm ưu thế tại Việt Nam?

Biến thể phụ BA.5 có thể lấn át biến thể BA.2

Theo Bộ Y tế, trong tháng 6, số mắc Covid-19 tại nước ta chững lại ở khoảng 600-700 ca mắc trong ngày. Tuy nhiên, từ tháng 7 số mắc có chiều hướng gia tăng. Đến ngày 13/7, số mắc Covid-19 trong ngày vượt mốc 1.000. Hiện cả nước còn 19 bệnh nhân nặng phải thở oxy, gồm 19 ca thở oxy qua mặt nạ, 3 ca thở oxy dòng cao HFNC và 2 trường hợp thở máy không xâm lấn. 

Đáng chú ý, Việt Nam đã ghi nhận các ca mắc biến thể phụ BA.4 và BA.5 của chủng Omicron. Đây đều là những biến thể lây lan nhanh và có khả năng "né" miễn dịch. Nghĩa là những người đã mắc biến thể phụ BA.1, BA.2 vẫn có thể mắc lại BA.4, BA.5.

Cụ thể, ngày 15/6, qua hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Bạch Mai đã phát hiện 3 trường hợp mắc biến thể phụ BA.5. Đây là 3 ca nhiễm trong cộng đồng, là người dân Việt Nam trong cùng gia đình, tự đến kiểm tra sức khỏe tại Bệnh viện Bạch Mai ngày 26/5 và được lấy mẫu xét nghiệm.

Bộ Y tế đã chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur tổ chức điều tra và giám sát sự lưu hành của biến thể phụ BA.5 cũng như các biến thể khác. Qua báo cáo của hệ thống giám sát, biến thể phụ BA.2 của chủng Omicron (biểu hiện lâm sàng nhẹ) vẫn là biến thể chủ đạo trong cộng đồng. Biến thể phụ này lưu hành chủ yếu tại nước ta từ đầu năm. 

Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), trên thế giới, biến thể phụ BA.5 của Omicron đã ghi nhận tại nhiều quốc gia và có khả năng tiếp tục xâm nhập vào Việt Nam. Đồng thời, nước ta cũng đã ghi nhận các cá mắc biến thể phụ BA.5 trong cộng đồng. Do đó, trong thời gian tới các ca mắc biến thể phụ này có thể ghi nhận nhiều hơn trong cộng đồng. Như vậy, số ca mắc có thể gia tăng trong thời gian tới do sự xuất hiện của biến thể phụ BA.5.

Tốc độ gia tăng số mắc hàng ngày của Covid-19 phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như bản chất của biến thể về khả năng lây nhiễm (virus SARS-CoV-2 thường xuyên biến đổi, không ổn định), khả năng bảo vệ miễn dịch (mắc phải hoặc do tiêm vaccine) giảm theo thời gian và độ bao phủ vaccine, khối cảm nhiễm, khả năng đáp ứng và các biện pháp phòng, chống của Việt Nam.

Do đó khó dự báo được mức độ tăng cụ thể trong thời gian tới. Tuy nhiên, theo số liệu báo cáo từ các nước châu Âu, Nam Phi, biến thể phụ BA.5 lây lan nhanh hơn biến thể phụ cũ BA.2 khoảng 12-13% và sẽ từng bước thay thế biến thể phụ BA.2.

Do vậy, hệ thống giám sát, đáp ứng phòng chống dịch từ trung ương đến địa phương cần tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch, tiêm vaccine tăng cường, nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh và tiếp tục truyền thông để người dân luôn có ý thức phòng, chống dịch.

Một số thông tin về biến thể phụ BA.5 của chủng Omicron

Biến thể phụ BA.5 được ghi nhận đầu tiên tại Nam Phi vào tháng 1/2022 và nhanh chóng lây lan ở nhiều nước trên thế giới.

Biến thể phụ này chứa một số đột biến (L452R, F486V và R493Q) so với biến thể phụ BA.2. Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy có sự thay đổi đáng kể về đặc tính kháng nguyên so với hai dòng biến thể BA.1, BA.2 đang lây lan phổ biến.

Biến thể phụ này có khả năng lây lan nhanh hơn 12% so với biến thể phụ BA.2. Đến nay chưa có bằng chứng cho thấy biến thể phụ BA.5 có độc lực cao hơn, gây bệnh nặng hơn các biến thể cũ trước đây.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), các vaccine được cấp phép lưu hành hiện nay vẫn có giá trị bảo vệ cao, làm giảm nguy cơ chuyển nặng đối với tất cả các biến thể của virus SARS-CoV-2 (bao gồm cả biến thể phụ BA.5). Do đó, các quốc gia cần duy trì các biện pháp ứng phó như tiêm vaccine tăng cường, nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh, bảo vệ bệnh trở nặng.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã phát hiện biến thể phụ BA.5 như: Đức, Bỉ, Pháp, Áo, Italia, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Na Uy, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Anh, Mỹ, Canada, Úc, Israel, Pakistan, Singapore, Indonesia, Philippines, Thái Lan, Brunei... Ở Nam Phi, tỷ lệ mắc biến thể phụ này đã tăng từ dưới 1% vào tháng 1/2022 lên 20% vào cuối tháng 4 vừa qua. Đến nay, Nam Phi là nước có tỷ lệ nhiễm biến thể phụ này lớn nhất.  

Hiện nay, WHO đưa dòng biến thể phụ BA.5 vào danh sách cần giám sát. Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và dịch bệnh châu Âu bước đầu nhận định biến thể phụ BA.5 của Omicron đã ghi nhận tại nhiều nước châu Âu và gia tăng tại một số nước trong những tuần gần đây.