Biến thể phụ BA.5 Omicron xâm nhập vào Việt Nam nguy hiểm như thế nào?

Mới đây, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế thông tin biến thể phụ BA.5 của chủng Omicron đã xâm nhập vào Việt Nam. Tại nước ta, hiện biến thể phụ BA.2 chiếm chủ yếu với biểu hiện lâm sàng nhẹ. Tuy nhiên, biến thể phụ mới xâm nhập BA.5 có thể có nguy cơ lấn át biến thể cũ. 

"Đến nay một số nước ở châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc. Điều này làm dấy lên quan ngại về quá tải chăm sóc y tế", GS Lân nhấn mạnh.

Về tính lây lan của 2 biến thể phụ BA.4 và BA.5, theo chuyên gia hiện nay thế giới vẫn đang tiếp tục các đánh giá. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2.

Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể, tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có biểu hiện tăng nặng tại khu vực châu Phi. Dù vậy, để có bức tranh tổng thể cần thêm nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ.

TS Sorroco Escalante, Quyền Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết khi virus tiếp tục lưu hành, chúng ta sẽ thấy xuất hiện nhiều biến thể mới. Các biến thể mới có thể dễ lây lan hơn và có thể gây ra bệnh nặng hơn.

Các biến thể mới có thể dễ dàng lan truyền, đặc biệt là khi du lịch toàn cầu tăng lên. Ví dụ, các biến thể phụ của Omicron là BA.5 và BA.4 tiếp tục có xu hướng tăng lên trên toàn cầu và đã được phát hiện lần lượt ở 62 và 58 quốc gia. Ở một số quốc gia, sự gia tăng các trường hợp mắc cũng dẫn đến sự gia tăng nhập viện và cần chăm sóc tích cực. 

"Một điều cần khẳng định là Covid-19 không phải là một bệnh nhẹ. Ngay cả khi bạn khỏe mạnh thì không có gì đảm bảo rằng khi mắc bệnh bạn sẽ bị nhẹ. Tiêm vaccine bao gồm cả liều nhắc lại giúp ngăn ngừa việc mắc Covid-19 nghiêm trọng có thể dẫn đến nhập viện và tử vong", TS Sorroco nói. 

Một số người sau mắc Covid-19 gặp phải tình trạng hậu Covid-19 với nhiều triệu chứng kéo dài như mệt mỏi, khó thở và rối loạn chức năng nhận thức (sương mù não). Nhiều báo cáo chỉ ra rằng khoảng 10-20% bệnh nhân Covid-19 gặp phải các triệu chứng kéo dài từ vài tuần đến vài tháng sau khi nhiễm SARS-CoV-2 cấp tính. 

"Đại dịch vẫn chưa kết thúc. Virus SARS-CoV-2 tiếp tục lưu hành và các ca bệnh đang gia tăng ở một số nơi trên thế giới. Trên toàn cầu, mặc dù các trường hợp mắc mới được báo cáo và tử vong do Covid-19 tiếp tục giảm, nhưng vẫn còn hơn 3 triệu ca mắc mới và hơn 7.000 ca tử vong xảy ra vào tuần trước", chuyên gia của WHO nhấn mạnh.

Những điều chúng ta đã biết về BA.5

Theo Liên minh Toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI), các biến thể phụ BA.4 và BA.5 của chủng Omicron đe dọa gây ra một làn sóng mắc Covid-19 mới. 

Theo dữ liệu trình tự gen được tải lên cơ sở dữ liệu GISAID toàn cầu, cũng như báo cáo từ các quốc gia và văn phòng khu vực của WHO, cả số quốc gia báo cáo việc phát hiện các biến thể này và số ca mắc bệnh đều đang tăng lên. Điều này có thể cho thấy những biến thể này dễ lây hơn biến thể Omicron hiện có. Hoặc nó có thể là kết quả của việc suy giảm khả năng miễn dịch do mắc bệnh hoặc tiêm chủng trong quá khứ. 

Ngoài ra, không có bằng chứng cho thấy những đột biến này có liên quan đến bệnh nặng hơn. 

Cho đến nay, chỉ có một số ít các nghiên cứu khoa học được công bố về BA.4 và BA.5. Tuy nhiên, một nghiên cứu phát hiện ra rằng các kháng thể chống lại các biến thể phụ mới kém hiệu quả hơn vài lần so với các kháng thể chống lại chủng Omicron ban đầu. Và kháng thể được tạo ra do tiêm vaccine hiệu quả hơn so với kháng thể được tạo ra từ những người chỉ mắc bệnh. 

Hai biến thể phụ này có thể dẫn đến làn sóng lây nhiễm mới dù nó không có khả năng gây ra bệnh nặng hơn nhiều so với đợt trước, đặt biệt là ở những người đã tiêm vaccine. 

Theo tờ Time, BA.4 và BA.5 hiện chiếm hơn 21% các trường hợp Covid-19 mới ở Hoa Kỳ, theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC). 

Các chuyên gia cho rằng hai biến phụ mới này thậm chí còn dễ lây lan hơn và có thể "né" miễn dịch đã có trước do tiêm hoặc mắc bệnh. Điều này có nghĩa là mọi người có thể được tái nhiễm ngay cả khi họ mắc chủng Omicron trước đó.

Chúng dễ lây lan hơn, nhưng vẫn chưa rõ liệu chúng có gây ra bệnh nặng hơn hay không.