Bác sĩ kêu trời vì thói quen lạm dụng kháng sinh của nhiều người Việt

Hội chứng “mượn đơn”, dùng đơn thuốc cũ

Phó Giám đốc Phụ trách phụ trách Bệnh viện Bạch Mai – GS.TS Ngô Quý Châu cảnh báo, không ít người bệnh khi bị ốm không chịu đi khám mà lục lại đơn thuốc cũ được bác sĩ kê trước đó 3-4 năm để tự điều trị…để rồi thắc mắc uống mãi không khỏi.

Hay tình trạng “mượn đơn” nhà hàng xóm xảy ra rất phổ biến ở nhiều gia đình như PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) cảnh báo.

“Thấy con nhà hàng xóm khụt khịt, ốm sốt đi khám bác sĩ kê đơn thuốc, hôm sau con mình cũng có hiện tượng tương tự, bà mẹ liền “mượn đơn” tham khảo, tự mua thuốc để làm bác sĩ cho con, thậm chí cho con uống cả kháng sinh khi chưa được bác sĩ kê đơn”, PGS Dũng cảnh báo.

Theo GS.TS Ngô Quý Châu, tình trạng tuỳ ý lạm dụng kháng sinh, sử dụng đơn thuốc cũ, uống kháng sinh khi chưa được chỉ định là mối đe dọa thường trực đối với an ninh y tế cộng đồng, làm gia tăng tình trạng kháng thuốc.

“Chuyện người bệnh hắt hơi, sổ mũi, ho… liền chạy ra hiệu thuốc mua kháng sinh vẫn còn rất phổ biến. Hầu hết người bệnh trước khi đến viện đã tự uống thuốc ở nhà, chỉ đến viện khi uống mãi không khỏi. Thậm chí có những người bệnh tự ý dùng lại đơn thuốc cũ được bác sĩ kê trước đó 3-4 năm. Việc tự mua thuốc như thế này có thể không phù hợp về liều, về thuốc so với mặt bệnh…”, GS Châu cảnh báo.

“Chẳng hạn, một liều cần uống 3g/ngày song người bệnh chỉ uống một nửa liều. Điều nguy hiểm là khi uống kháng sinh mà không đủ liều sẽ dẫn tới việc vi khuẩn thích nghi dần và là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Thậm chí có bệnh nhân mới uống được 2-3 ngày thấy đỡ bệnh đã tự ý ngưng sử dụng kháng sinh”- GS.TS Ngô Quý Châu phân tích thêm.

Kêu gọi không tuỳ tiện sử dụng kháng sinh

Tương tự ở trẻ em, PGS Dũng nhấn mạnh: “Đến 85% các trường hợp viêm họng ở trẻ em là do virus, có nghĩa là dùng kháng sinh không hiệu quả, chỉ điều trị triệu chứng ho, sốt… vài ngày bệnh sẽ tự lui. Nhưng rất nhiều bà mẹ sốt ruột, đi khám bác sĩ không kê kháng sinh thấy con mãi không khỏi liền tự chạy đi mua thuốc kháng sinh cho con uống”, PGS Dũng chia sẻ.

Về vấn đề tùy tiện sử dụng kháng sinh, PGS Dũng chia sẻ, ông đi nhiều nước trên thế giới và không đâu lại bán kháng sinh dễ dàng như ở Việt Nam. “Đi mua kháng sinh, loại thuốc được mệnh danh là “vũ khí” tiêu diệt các bệnh lý nhiễm khuẩn mà dễ hơn cả mua… rau. Thích mua loại nào cũng được, liều dùng bao lâu cũng vô tư. Uống thì cũng tùy tiện như khi mua. Đang uống 1 – 2 hôm bệnh đỡ là có thể tự bỏ. 2 – 3 hôm không đỡ lại đi mua kháng sinh khác. Sự tùy tiện trong sử dụng kháng sinh là một nguyên nhân rất lớn góp phần tăng tỷ lệ kháng thuốc”, PGS Dũng nói.

Đồng quan điểm này, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh - Bộ Y tế cho biết, hiện nay vẫn còn tình trạng lạm dụng kháng sinh trong cộng đồng, người dân mua thuốc kháng sinh dễ “như mua rau”, cứ ra hiệu thuốc là mua được kháng sinh.

"Ngay cổng Bộ Y tế, bước ra mấy mét thôi muốn mua kháng sinh nào cũng được bán mà không phải trình đơn hay bất cứ giấy tờ chứng nhận bác sĩ kê đơn”, PGS Khuê nói.

Cũng theo ông Khuê, việc sử dụng kháng sinh tại các bệnh viện là khá nghiêm ngặt. Thế nhưng ở trên thị trường, ai cũng có thể mua kháng sinh mà không cần đơn. Người Việt vẫn tồn tại tư duy có bệnh ra hiệu thuốc mua kháng sinh uống vài ngày không đỡ mới tính tiếp, mà đỡ rồi thì khỏi đi bác sĩ.

Chính vì thế, kháng thuốc đang thực sự là mối đe dọa thường trực đối với an ninh y tế công cộng tại Việt Nam cũng như của toàn cầu. “Thế giới mỗi năm có hàng chục nghìn người tử vong do kháng thuốc và phải chi phí hàng chục tỷ đô la cho kháng thuốc” – ông Khuê nói.

Theo TS Khuê, nói dễ hiểu nhất, kháng kháng sinh tức là đến lúc bị bệnh lý nhiễm khuẩn nhưng kháng sinh không còn tiêu diệt được vi khuẩn đó bởi nhờn thuốc, không có thuốc chữa cho người bệnh. Trong khi đó, lịch sử sáng chế kháng sinh và quá trình phát triển của nó cho thấy tốc độ tìm ra kháng sinh mới không kịp so với mức độ gia tăng của vi khuẩn kháng thuốc. Theo đó, những năm 1940 kháng sinh đầu tiên được phát minh là penicillin nhưng chỉ 10 năm sau đã xuất hiện vi khuẩn kháng loại thuốc này.

Được biết, tới đây Bộ Y tế sẽ chỉ đạo các bệnh viện có khảo sát đánh giá kết quả thực hiện các giải pháp chống kháng kháng sinh. Đồng thời kêu gọi các nhân viên y tế, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân, cộng đồng cùng chung tay chấm dứt tình trạng lạm dụng và sử dụng kháng sinh sai mục đích.

Bộ Y tế cũng đã thực hiện đề án "Tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2017 - 2020"; Triển khai ứng dụng công nghệ thông tin kết nối các cơ sở cung ứng thuốc để thực hiện việc bán thuốc theo đơn, kiểm soát tình trạng người dân lạm dụng kháng sinh.

Tú Anh