60% mẫu dược liệu không đạt chất lượng

Ngày 20/5, tại hội nghị trực tuyến sơ kết 5 năm về kế hoạch phát triển y dược cổ truyền Việt Nam đến năm 2020, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết nước ta có nhiều lợi thế về nguồn dược liệu nhưng nghịch lý là có tới 80% nguyên liệu vẫn phải nhập khẩu.

Theo Bộ Y tế, hiện nay nước ta có khoảng 4.000 loài thực vật, cây cỏ làm thuốc trên tổng số hơn 10.600 loài thực vật. Trung bình mỗi năm, cả nước sử dụng khoảng 60.000 tấn dược liệu nhưng phần lớn nhập khẩu từ Trung Quốc theo đường phi mậu dịch nên gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý chất lượng.

Trong năm 2015, Cục Quản lý Y dược cổ truyền (Bộ Y tế) đã lấy 227 mẫu dược liệu để kiểm nghiệm thì có tới 60% mẫu dược liệu không đạt chất lượng (không đạt chất lượng về hàm lượng, hoạt chất, làm giả dược liệu), trong đó chủ yếu là các mẫu với các vị thuốc gồm Ý dĩ, Hoàng kỳ, Thăng ma, Thiên ma, Hoài Sơn vốn là những loại hay bị làm giả (sử dụng loài khác để làm vị thuốc này) nên khi kiểm nghiệm kết quả đều không đạt. Trong các mẫu này vị Huyết đằng cũng được lấy mẫu kiểm tra vì mỗi nơi sử dụng một kiểu khác nhau. Còn Khương hoạt thì hầu hết các mẫu đều cho thấy đã bị chiết hết hàm lượng, nên khi kiểm tra định lượng không tìm thấy chất trong loại thuốc này.

Còn kết quả giám sát tại Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương với gần 400 mẫu dược liệu, có tới 60% chưa đạt chất lượng. Trong đó, 20% bị trộn rác, cát, xi măng, lẫn tạp chất, thậm chí tẩm ướp cả hóa chất độc hại.

Hiện Bộ Y tế đã áp dụng thông tư 03 để quản lý nguồn dược liệu nhập khẩu, có hiệu lực thi hành từ ngày 6/3/2016. Theo đó yêu cầu tất cả dược liệu nhập vào VN phải chứng minh được nguồn gốc xuất xứ, có đối tác bên nhập từ Trung Quốc được phép kinh doanh dược liệu. Theo đó doanh nghiệp Việt Nam muốn được nhập khẩu dược liệu phải đảm bảo điều kiện yêu cầu. Ngoài ra, cơ sở nhập khẩu dược liệu khi đăng ký tờ khai Hải quan còn phải xuất trình bản chính và nộp cho cơ quan hải quan bản sao có đóng dấu của doanh nghiệp các giấy tờ theo quy định.

Đặc biệt, từ ngày 01/07/2016, dược liệu nhập khẩu trong Danh mục phải có Phiếu kiểm nghiệm của từng lô dược liệu của cơ sở sản xuất nếu cơ sở đó đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt sản xuất thuốc” (GMP), đối với cơ sở sản xuất chưa đạt tiêu chuẩn GMP thì phải có Phiếu kiểm nghiệm của cơ quan hoặc tổ chức có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp.

Theo Cục Quản lý Y dược cổ truyền, trong 5 năm qua, mạng lưới khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền (YHCT) được củng cố và mở rộng, số bệnh viện y học cổ truyền tuyến tỉnh tăng từ 53 bệnh viện năm 2010 lên 58 bệnh viện năm 2015; bệnh viện đa khoa, chuyên khoa ở các tuyến đã thành lập khoa hoặc tổ y học cổ truyền chiếm 92,7% (tăng 3,2% so với năm 2010); đặc biệt là bệnh viện đa khoa tuyến huyện, tỉ lệ có khoa YHCT chiếm 62,9%; mạng lưới khám chữa bệnh bằng YHCT tại trạm y tế xã ngày càng phát triển với 84,8% trạm y tế tổ chức khám chữa bệnh bằng YHCT, tăng 4,9% so với năm 2010 tăng cường khả năng tiếp cận của người dân đối với dịch vụ chăm sóc sức khỏe bằng YHCT, đã góp phần thực hiện có hiệu quả Đề án giảm quá tải ở bệnh viện tuyến trên và tích cực tham gia đẩy mạnh thực hiện đề án chuyển giao kỹ thuật, luân phiên cán bộ tuyến trên xuống tuyến dưới để nâng cao chất lượng, trình độ chuyên môn cho cán bộ tuyến dưới.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ phối hợp với các Sở, ban, ngành tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong đấu thầu dược liệu, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, mua sắm vật tư, trang thiết bị, xã hội hóa, sử dụng Quỹ BHYT trong lĩnh vực y, dược cổ truyền để chấn chỉnh, xử lý nghiêm sai phạm (nếu có). Đồng thời đề xuất các địa phương ưu tiên bố trí ngân sách cho công tác phát triển y, dược cổ truyền trong ngân sách địa phương.

Tú Anh