42 ngày cứu bé sơ sinh 15 giờ tuổi mắc cùng lúc 4 dị tật tim phức tạp

TS.BS Nguyễn Lý Thịnh Trường, Giám đốc Trung tâm Tim mạch trẻ em cho biết, bệnh nhi Nguyễn Minh H (sinh ngày 13/05/2020, địa chỉ Nam Từ Liêm, Hà Nội) được chuyển đến Trung tâm giờ thứ 2 sau sinh trong tình trạng tím tái, suy hô hấp nặng. 

Trước đó từ tuần thai thứ 22, khi siêu âm bé đã được phát hiện tim bẩm sinh từ trong bào thai, với chẩn đoán Tứ chứng Fallot phức tạp. Tuy nhiên, khác với các bệnh nhi khác, khi sinh ra dấu hiệu không quá nặng nề, thường được can thiệp khi 6-9 tháng tuổi.

Với em bé này, 2 giờ sau sinh bé đã suy hô hấp, phải bóp bóng, chuyển cấp cứu từ BV Phụ sản Hà Nội sang BV Nhi Trung ương trong tình trạng cơn tím nặng, phải ngay lập tức hỗ trợ thở máy.

Tại Trung tâm tim mạch, bệnh nhi được hồi sức tích cực, điều trị bằng tất cả phương pháp nội khoa tốt nhất nhưng tình trạng bệnh nhân không cải thiện, bão hoà oxy 40%, người tím đen.

Sau hội chẩn các bác sĩ quyết định phẫu thuật ngay trong đêm để cứu cháu bé. Phải mất 2 giờ đồng hồ các bác sĩ mới gây mê thành công để thực hiện ca mổ từ 2 giờ sáng, do tình trạng bệnh nhi rất nặng và nguy kịch.

Ca phẫu thuật bắt đầu từ 2giờ sáng ngày 14/05/2020 khi em bé được 15 giờ tuổi. Trải qua 5 giờ phẫu thuật liên tục, với nhiều diễn biến phức tạp trong mổ, bệnh nhân đã được sửa chữa để tim có thể hoạt động giống với tim bình thường.

Tuy nhiên diễn biến sau mổ của trẻ xấu dần đi theo từng giờ từng phút do tình trạng tăng áp lực động mạch phổi. Trẻ được các bác sỹ hồi sức tích cực, cho thở máy với khí NO để giảm áp lực động mạch phổi nhưng không hiệu quả. 

Theo BS Trường, đây là vấn đề các bác sĩ đã lường trước. Vì phẫu thuật bệnh lý Fallot không phải vấn đề quá khó khăn về kỹ thuật, nhưng câu chuyện hồi sức bệnh nhân trước và sau mổ rất phức tạp.

Đó là lý do sau ca mổ sửa chữa trái tim, các bác sĩ quyết định để mở lồng ngực bệnh nhi trong 8 ngày để phòng các hội chứng gặp sau phẫu thuật ở trẻ sơ sinh quá non tuổi.

Trước diễn biến của bệnh nhi sau mổ, TS.BS Cao Việt Tùng – Trưởng khoa Điều trị tích cực Tim mạch ngoại khoa cùng ê kíp hội chẩn đã đưa ra quyết định sử dụng biện pháp trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể (ECMO) nhằm hỗ trợ cho tuần hoàn và hô hấp cho bệnh nhân. Đồng thời tiến hành thông tim chẩn đoán đánh giá giải phẫu động mạch phổi và loại trừ các căn nguyên gây tăng áp lực động mạch phổi khác.

Sau 4 ngày liên tục sử dụng ECMO, tình trạng trẻ cải thiện rõ rệt, đã được cai và rút ECMO nhưng vẫn phải để hở ngực do huyết động chưa thực sự ổn định, kèm theo tình trạng phù toàn thân và thoát dịch qua mô kẽ. Sau 8 ngày sau phẫu thuật, trẻ được đóng ngực và được tiếp tục hồi sức tích cực trong 18 ngày sau đó do tình trạng suy thận, suy tim... 

Sau quá trình hồi sức tích cực và trải qua rất nhiều khó khăn vất vả, hiện cháu bé đã được rút máy thở, tự thở tốt với tình trạng ổn định và chuẩn bị được ra viện trong niềm vui mừng của gia đình và các bác sĩ.

Kết quả siêu âm tim của cháu trước khi ra viện cho thấy tim của cháu H. hoạt động giống tim bình thường và áp lực động mạch phổi đã trở về bình thường.

Theo TS.BS Nguyễn Lý Thịnh Trường – Giám đốc trung tâm Tim mạch trẻ em cho biết: Tứ chứng Fallot là một khuyết tật nghiêm trọng của quả tim, xuất hiện ngay từ thời kỳ bào thai. Phần lớn các trường hợp mắc tổn thương tim bẩm sinh này sẽ cần phẫu thuật khi trẻ được 6-9 tháng tuổi, rất hiếm khi cần phải phẫu thuật từ trong thời kỳ sơ sinh.

Đối với những trường hợp tứ chứng Fallot có tình trạng tăng áp lực động mạch phổi (vô căn hoặc tăng áp động mạch phổi từ trong bào thai) ngay sau sinh là rất hiếm gặp, đe doạ tính mạng ngay sau khi ra đời, cần phải phẫu thuật và can thiệp hồi sức khẩn cấp. Kể cả khi phẫu thuật thành công thì tỷ lệ tử vong cũng rất cao do quá trình hồi sức rất phức tạp và nặng nề, đòi hỏi các bác sĩ hồi sức cần có kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành hồi sức tim mạch cũng như hồi sức sau mổ.

Với bệnh nhi này mọi diễn biến nặng đều xuất hiện ngay sau sinh. Đây là ca bệnh hiếm gặp với tổn thương phức tạp, nặng nề đã được các bác sĩ của Trung tâm Tim mạch trẻ em quyết định điều trị kịp thời, vừa cứu sự sống, vừa mang lại một lại một trái tim lành lặn để bé phát triển bình thường như bao em bé khác.

TS Trường cho biết thêm, kết quả này đánh dấu cột mốc là bệnh nhân sơ sinh nhỏ tuổi nhất ngay sau khi ra đời có tổn thương nặng nề được điều trị thành công tại bệnh viện Nhi Trung ương.

Hồng Hải