40 người chết, Bộ Y tế cảnh báo nguy cơ bùng dịch dại: Chuyên gia nói gì?

Ngày 5/10, TPHCM diễn ra buổi tọa đàm "Nâng cao nhận thức về phòng dại, hướng tới mục tiêu không ai phải tử vong vì bệnh dại" do Hội Y học dự phòng Việt Nam tổ chức.

Tăng đột biến ca tử vong vì bệnh dại

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm toàn cầu có trên 10 triệu người bị súc vật (nhiễm hoặc nghi bị dại) cắn và khoảng 59.000 người tử vong vì bệnh dại. Các trường hợp tử vong được báo cáo chủ yếu thuộc vùng nhiệt đới. Đến nay, chưa có loại thuốc nào có thể chữa được bệnh dại. Một khi triệu chứng xuất hiện, người nhiễm virus dại có khả năng tử vong gần như 100%.

Tại Việt Nam, thống kê trong 9 tháng đầu năm 2022, cả nước ghi nhận 40 ca tử vong do bệnh dại và tăng cao đột biến ở những tỉnh vốn không phải là khu vực trọng điểm về bệnh dại.

Cụ thể theo Bộ Y tế, Bến Tre là địa phương đứng đầu với 12 ca tử vong, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2021; Kiên Giang có 5 ca tử vong (cùng kỳ năm 2021 ghi nhận 1 ca); Gia Lai ghi nhận 4 ca tử vong (cùng kỳ năm 2021 không có ca tử vong).

Bộ Y tế cho biết, trong hai năm 2020 và 2021, bệnh dại có xu hướng gia tăng rõ rệt tại nhiều tỉnh khu vực Tây Nguyên và miền Nam.

Một trong những nguyên nhân khiến bệnh dại có chiều hướng tăng là do nhận thức của người dân về bệnh này còn hạn chế. Bên cạnh đó còn các nguyên nhân khác như: Công tác quản lý đàn chó còn lỏng lẻo, tỷ lệ tiêm vaccine dại trên chó còn thấp... Tính từ đầu năm 2022 đến nay, tỉ lệ tiêm vaccine phòng dại chỉ đạt khoảng 40% tổng đàn chó, mèo.

Bộ Y tế cảnh báo, nguy cơ bùng phát bệnh dại trên người tại các khu vực nói trên và lây lan sang các khu vực khác là rất lớn.

Nhiều quan niệm không đúng về bệnh dại

Nhận định về lý do khiến số ca tử vong do bệnh dại tăng, ThS.BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Trung tâm xét nghiệm Y sinh học lâm sàng và dịch vụ khoa học kỹ thuật (Viện Pasteur TPHCM), cho rằng nhiều người bệnh tử vong vì không đi tiêm vaccine sau khi bị động vật cắn, cào, liếm lên vùng da bị tổn thương.

Kế đến, nhiều người thường nghĩ rằng chó, mèo đã tiêm phòng rồi thì không sao hoặc có thói quen theo dõi khi bị động vật cắn, nếu có vấn đề gì mới đến cơ sở tế tiêm phòng. Đây là các quan niệm không đúng, vì vaccine khi dự phòng trên động vật chỉ làm giảm nguy cơ bị dại, mức độ cảnh báo thấp hơn nhưng không đảm bảo hoàn toàn.

Do đó khi bị động vật đã tiêm ngừa dại cắn thì vẫn phải thực hiện các biện pháp xử lý bệnh, tiêm ngừa dại càng sớm càng tốt. Nhất là những trường hợp bị cắn ở vùng nguy hiểm như đầu, mặt, cổ....

Ngoài ra, việc tự ý điều trị bằng thuốc nam, hoặc đi lấy nọc, đắp lá cây, rắc ớt bột lên vết thương theo phương pháp dân gian cũng là những cách làm sai lầm, tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể nhanh chóng hơn và nguy hiểm hơn là dẫn đến tử vong.

ThS.BS Anh Tuấn cho biết thêm, tâm lý sợ tác dụng phụ của vaccine dại cũng là một rào cản làm cho việc tiêm phòng sau khi phơi nhiễm bị hạn chế. Chuyên gia phân tích, trước đây khi vaccine còn được sản xuất bằng công nghệ mô thần kinh cũ, đã có trường hợp bị tai biến nên người dân đã truyền miệng nhau, dẫn đến tâm lý e ngại tiêm.

Tuy nhiên từ năm 2008, Việt Nam đã dùng vaccine theo công nghệ nuôi cấy tế bào, được kiểm tra với các quy trình chặt chẽ nên rất an toàn, kể cả ở phụ nữ mang thai, với tác dụng ngừa bệnh rất cao. 

Chuyên gia Viện Pasteur TPHCM nhấn mạnh, không có gì phải lo lắng về các tác dụng phụ của vaccine ngừa dại trong thời điểm hiện tại.