Tử tù rất khó để được hiến xác cho y học

Ngày 9/7, TAND TPHCM mở phiên tòa xét xử và tuyên phạt bị cáo Nguyễn Hữu Tình (sinh ngày 29/1/2000, quê huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) mức án tử hình về tội giết người và 8 năm tù về tội cướp tài sản. Tổng hợp hình phạt bị cáo Tình phải chấp hành là tử hình.

Đáng chú ý, khi được nói lời sau cùng, Tình xin lỗi gia đình bị hại vì hành động thiếu suy nghĩ mà gây hậu quả lớn và xin pháp luật cho bị cáo hiến xác cho y học để được cảm thấy thanh thản.

Đây không phải lần đầu tiên người bị kết án tử hình xin được hiến xác cho y học. Trước đó, tử tù Nguyễn Hải Dương - thủ phạm thảm sát 6 người trong gia đình người yêu ở tỉnh Bình Phước, cũng từng có nguyện vọng được hiến xác nhưng không được cơ quan chức năng chấp nhận.

Liên quan tới vấn đề này, luật sư Lê Thị Thúy Hà (Đoàn luật sự TPHCM) cho rằng luật không cấm tử tù hiến xác cho y học. Tuy nhiên, nếu thi hành án tử hình bằng cách tiêm thuốc độc như hiện nay thì việc hiến xác khó thực hiện được.

Vì muốn hiến tạng, hiến xác thì phải là một cơ thể "sạch", phải đảm bảo được các điều kiện khoa học nhất định. Còn khi đã tiêm thuốc độc vào người thì các bộ phận cơ thể không đảm bảo để hiến tạng, hiến xác nữa. Bên cạnh đó, mục đích của việc thi hành án tử hình là nhằm trừng trị tội ác mà tử tù đã gây ra. Luật thi hành án hình sự chỉ quy định 1 phương thức tử hình đó là tiêm thuốc độc. Do đó, tử tù không thể hiến tạng trước khi tiêm thuốc độc.

Luật sư Hà cho rằng hiến tạng, hiến xác là một ước nguyện mang tính nhân văn, thể hiện sự sám hối, sự hướng thiện của con người trước khi chết nên cần có cơ chế pháp lý tạo điều kiện cho người bị kết án tử hình được thực hiện ước nguyện.

Đồng quan điểm với luật sư Hà, luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TPHCM), cho rằng pháp luật hiện nay không cấm tử tù hiến tạng, hiến xác. Khoản 3 Điều 20 Hiến pháp 2013 quy định "mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy định của luật". Điều 5 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2016 cũng quy định "người từ đủ mười tám tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể của mình khi còn sống, sau khi chết và hiến xác".

Tuy nhiên, trên thực tế, việc thi hành án tử hình đối với các bị án được thực hiện bằng hình thức tiêm thuốc độc. Khi tiêm thuốc độc vào người thì có thể cơ thể của người đó sẽ không đảm bảo để có thể hiến tạng, hiến xác nữa, và như vậy quyền này của tử tù sẽ khó được thực thi.

Chính vì vậy, để có cơ sở pháp lý cho tử tù hiến xác, cần có các quy định riêng khi thi hành án đối với những người này.

Xuân Duy