Đường đi của cây xanh nhập lậu từ Trung Quốc về trồng ở Hà Nội

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) vừa hoàn tất bản kết luận điều tra vụ án nâng khống giá cây xanh trồng trên địa bàn TP Hà Nội. Đồng thời, C03 đã đề nghị truy tố 15 bị can với 4 tội danh. Trong đó, ông Nguyễn Đức Chung, cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội bị đề nghị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Gây thiệt hại hơn 34 tỷ đồng

Theo kết luận, sau khi được bổ nhiệm chức Chủ tịch UBND TP Hà Nội, ông Nguyễn Đức Chung đã can thiệp, chỉ đạo toàn diện, xuyên suốt công tác trồng cây trên địa bàn TP Hà Nội. Ông yêu cầu tạm dừng việc đấu thầu trồng cây xanh tại các quận, huyện và thu gọn đầu mối về Sở Xây dựng Hà Nội.

Ông Chung biết việc lựa chọn nhà thầu trong công tác trồng cây xanh phải thực hiện đấu thầu, nên ông chỉ đạo Sở Xây dựng Hà Nội xây dựng tiêu chí, tổ chức đấu thầu công tác trồng cây. Tuy nhiên, ông lại "chỉ đạo miệng" cấp dưới đặt hàng trực tiếp với công ty thân quen của mình. Đây là khởi nguồn cho chiến dịch trồng 1 triệu cây xanh trên địa bàn TP Hà Nội.

Ban Duy tu các công trình kỹ thuật đô thị thuộc Sở Xây dựng được giao là đầu mối, còn Công ty TNHH MTV Công viên cây xanh Hà Nội (Công ty Cây xanh) và Công ty Sinh Thái Xanh là hai doanh nghiệp được lựa chọn để đặt hàng. Lúc này, các đơn vị lập tức thay đổi cách thức từ đấu thầu sang đặt hàng, khác với cách thức thực hiện từ năm 2016 về trước.

C03 kết luận, công tác trồng cây xanh trên địa bàn TP Hà Nội trong thời gian từ 2016 đến 2018 phải thực hiện theo hình thức đấu thầu, nhưng Nguyễn Đức Chung chỉ đạo thực hiện đặt hàng giao cho Công ty Cây xanh, Công ty Sinh Thái Xanh thực hiện là trái quy định của pháp luật.

Trong quá trình thực hiện đặt hàng Công ty Cây xanh, Công ty Sinh Thái Xanh thực hiện công tác trồng cây theo chỉ đạo của Nguyễn Đức Chung, các bị can thuộc Công ty Cây xanh, Công ty Sinh Thái Xanh, Ban Duy tu, Công ty VVFC, VFS đã thông đồng nâng khống giá cây xanh, ban hành chứng thư thẩm định giá bằng với giá đã được nâng khống. Từ đó, làm căn cứ để Ban Duy tu thanh, quyết toán, giúp Công ty Cây xanh, Công ty Sinh Thái Xanh chiếm đoạt, thu lời bất chính, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hơn 34 tỷ đồng.

Đường đi của cây nhập lậu

Theo cáo buộc, khi thực hiện mua cây, Tổng giám đốc Công ty Cây xanh Nguyễn Xuân Hanh đã thông đồng với Nguyễn Tuấn Nghĩa - Giám đốc Công ty Vì nhân dân (doanh nghiệp cung cấp cây) nhằm rút ruột ngân sách nhà nước. Bị can Nghĩa được coi là mắt xích quan trọng trong đường dây khi được giao chuẩn bị một số loại cây như chà là, bàng lá nhỏ để cung ứng theo hợp đồng, song phải nâng giá cao gấp nhiều lần.

Cụ thể, Hoàng Đình Văn - Giám đốc Công ty TNHH XNK Hoàng Anh Phát (Công ty Hoàng Anh Phát), chuyên kinh doanh mua bán cây bóng mát từ năm 2009. Trong số khách hàng của Văn có Nguyễn Tuấn Nghĩa. Tháng 12/2016, Nghĩa có hỏi mua cây chà là, bàng Đài Loan của Văn để trồng trên địa bàn Hà Nội.

Sau khi thỏa thuận về đơn giá của từng loại cây, thống nhất cách thức vận chuyển, giao nhận cây (Nghĩa nhận cây tại vườn ươm ở Thạch Thất - Hà Nội). Tại thời điểm này, Công ty Hoàng Anh Phát chưa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cấp phép kinh doanh cây có bầu đất nên không thể tiến hành nhập khẩu 2 loại cây nêu trên về bán cho Nghĩa.

Để có nguồn cây bán cho Nghĩa, Văn sử dụng phần mềm Webchat liên hệ với một người Trung Quốc tên là Lỉ Tài (hiện chưa xác định nhân thân, là khách hàng thường xuyên mua bán cây với Văn từ nhiều năm trước) để trao đổi mua cây chà là và bàng Đài Loan từ Trung Quốc về.

Hai bên thống nhất về đơn giá, từ 2.500.000 - 3.500.000 đồng/cây chà là; bàng Đài Loan có giá từ 800.000 đồng đến 1.600.000 đồng/cây tùy thuộc vào kích thước. Sau đó, Văn yêu cầu Lỉ Tài thuê phương tiện (tàu, đò) vận chuyển cây trái pháp luật từ TP Đông Hưng (Trung Quốc) về địa điểm nhà Vàng, bến Than trên bờ sông Ka Long thuộc phường Hải Hòa, TP Móng Cái (đây là khu vực biên giới giáp ranh giữa Việt Nam và Trung Quốc) để giao cho Hoàng Đình Văn.

Ngay sau khi nhận cây, Hoàng Đình Văn trực tiếp thuê xe tải, xe cẩu, công nhân bốc xếp cây từ phương tiện vận chuyển phía Trung Quốc chở về Hà Nội bán cho Nguyễn Tuấn Nghĩa để kiếm lời.

Trích xuất dữ liệu từ máy tính thu giữ tại Công ty Hoàng Anh Phát từ ngày 12/6/2017 đến 4/5/2018 xác định: Văn đã mua của Lỉ Tài 2.699 cây chà là với số tiền 2.117.050 nhân dân tệ, 2.687 cây bàng Đài Loan với số tiền 793.960 nhân dân tệ. Tổng cộng số tiền nhân dân tệ Văn đã trả cho Lỉ Tài là 2.911.010 nhân dân tệ, quy đổi ra tiền Việt Nam là hơn 9,4 tỷ đồng.

Ngoài ra, trích xuất dữ liệu tại máy tính của bà Lê Thị Huyền Trang - Kế toán Công ty Vì Nhân dân thể hiện, năm 2017 Nghĩa đã mua của Văn 3.554 cây chà là (trị giá hơn 17 tỷ đồng), 427 cây bàng Đài Loan (trị giá hơn 683 triệu đồng). Năm 2018, Nghĩa mua của Văn 1.327 cây bàng Đài Loan (trị giá 2,82 tỷ đồng). Tổng số Nghĩa mua của Văn trong 2 năm 2017, 2018 là 5.308 cây, với tổng số tiền là hơn 21 tỷ đồng.

Từ tháng 3/2017 đến tháng 4/2018, Nghĩa đã thanh toán tiền mua cây cho Văn tổng cộng hơn 24 tỷ đồng. Vì vậy, Văn phải chịu trách nhiệm về hành vi buôn lậu với số tiền này.

Căn cứ tài liệu, chứng cứ thu thập được xác định: Trong thời gian từ tháng 3/2017 đến tháng 4/2018, Hoàng Đình Văn đã mua số lượng rất lớn cây chà là, bàng Đài Loan có nguồn gốc từ Trung Quốc của Lỉ Tài bất hợp pháp, trái pháp luật trị giá nhiều tỷ đồng bán cho Nguyễn Tuấn Nghĩa để kiếm lời. Hoàng Đình Văn được hưởng lợi số tiền 1,6 tỷ đồng.

Hành vi của Văn đã phạm tội "Buôn lậu", với vai trò người tổ chức. Bị can Văn thành khẩn khai báo, gia đình đã nộp 1,2 tỷ đồng để khắc phục hậu quả.

Nguyễn Tuấn Nghĩa khai, số cây mua từ Văn sau đó đã bán cho Công ty Cây xanh thông qua pháp nhân Công ty Vì Nhân dân và các hộ cá thể với giá 7.500.000 đồng/cây bàng Đài Loan, 9.800.000 đồng/cây chà là.

C03 xác định, Nguyễn Tuấn Nghĩa có hành vi mua cây trôi nổi trên thị trường, không có hóa đơn, chứng từ, sau đó nhờ người thân đứng tên đăng ký hộ kinh doanh, đồng thời liên hệ với các công ty, hộ kinh doanh khác xuất hóa đơn GTGT cho cây đã mua. Nghĩa còn nhờ các người quen ký khống các hợp đồng mua bán cây, thông qua đó các hộ kinh doanh đã xuất 326 hóa đơn bán cây khống với số tiền ghi trên hóa đơn là hơn 202 tỷ đồng. Ngoài ra, Nghĩa còn lấy 15 hóa đơn vận chuyển của Công ty Anh Đức với tổng số tiền hơn 12 tỷ đồng.

Hành vi của Nghĩa đã phạm vào tội In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ nộp ngân sách Nhà nước. 

Hành vi buôn lậu cây xanh do Văn "đạo diễn", Nghĩa không biết việc này. Bởi thế, C03 cho rằng không đủ cơ sở kết tội Nghĩa về hành vi buôn lậu với vai trò đồng phạm. Tuy nhiên với việc mua bán hóa đơn khống, Nghĩa đã hưởng lợi 10 tỷ đồng.