Mở lối thoát nghèo cho phụ nữ dân tộc thiểu số bằng tri thức

Khi “cánh cửa tri thức số” mở ra ở vùng cao

Những năm gần đây, hạ tầng viễn thông tại vùng sâu, vùng xa được Nhà nước quan tâm đầu tư mạnh mẽ. Sóng di động, internet đã phủ đến nhiều thôn bản; hệ thống wifi cộng đồng, điểm truy cập internet công cộng, thư viện điện tử lưu động từng bước hình thành. Đặc biệt, các lớp đào tạo kỹ năng số được tổ chức bằng chính tiếng nói của đồng bào dân tộc thiểu số đã giúp tri thức trở nên gần gũi, dễ tiếp cận hơn.

Nỗ lực này được triển khai bài bản thông qua Dự án 6 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, với mục tiêu hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và người dân tại huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo sử dụng dịch vụ viễn thông, tiếp cận thông tin, từng bước giảm nghèo về thông tin.

Song song với đó, dự án tập trung nâng cao năng lực hệ thống thông tin cơ sở, bảo đảm 100% xã đặc biệt khó khăn, xã đảo, huyện đảo có đài truyền thanh hoạt động hiệu quả, phục vụ tốt công tác tuyên truyền, quản lý và kết nối chính quyền với người dân.

Triển khai Tiểu dự án 1 - Giảm nghèo về thông tin, các địa phương trên cả nước đã chủ động, linh hoạt đưa thông tin đến gần hơn với người nghèo bằng nhiều hình thức phù hợp với điều kiện từng vùng miền. Hệ thống văn bản hướng dẫn được ban hành kịp thời, giúp quá trình thực hiện bám sát thực tiễn.

Kết quả đạt được cho thấy quy mô và hiệu quả rõ nét: trên cả nước đã sản xuất 8.173 chương trình phát thanh, 1.878 chương trình truyền hình; phát hành hơn 3.980 đầu báo in; đăng tải trên 66.160 bài, tin, ảnh, cùng 34.730 file (thông tin) điện tử và hàng nghìn sản phẩm truyền thông, xuất bản phẩm thiết yếu phục vụ người dân.

309 xuất bản phẩm mới và 36 xuất bản phẩm tiêu biểu đã được số hóa, giúp người dân ở vùng khó khăn có thể tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi. Cùng với nội dung, yếu tố con người được coi trọng. 884 lớp, hội nghị đào tạo đã được tổ chức, nâng cao năng lực cho hơn 97.700 cán bộ làm công tác thông tin cơ sở - lực lượng “cầu nối” đưa tri thức đến tận thôn bản.

Không chỉ dựa vào nguồn lực Trung ương, nhiều địa phương đã chủ động bố trí kinh phí để thực hiện các nhiệm vụ đặc thù: thiết lập mới và nâng cấp 19 cụm thông tin điện tử tại các cửa khẩu quốc tế đường bộ; duy trì 810 điểm cung cấp dịch vụ thông tin công cộng; đầu tư mới 625 đài truyền thanh và nâng cấp 536 đài truyền thanh xã theo công nghệ mới tại vùng đặc biệt khó khăn.

Nhờ đó, người dân tại huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo có điều kiện tiếp cận thông tin nhanh hơn, đa dạng hơn. Quan trọng hơn, thông tin đã góp phần thay đổi tư duy, khơi dậy tinh thần tự lực vươn lên, tạo nền tảng thúc đẩy bình đẳng giới.

Từ tri thức đến những cuộc đổi đời

Tại tỉnh Cao Bằng, chị Lầu Thị Sài ở xóm Tềnh Cà Lừa, xã Trường Hà là một trong những hộ thoát nghèo sớm của địa phương. Nhờ thường xuyên xem truyền hình, đọc báo, học hỏi các mô hình kinh tế hiệu quả, kết hợp với tham gia lớp tập huấn nuôi gà, nuôi lợn do xã tổ chức, chị dần thay đổi nhận thức. Từ trồng ngô manh mún, gia đình chị chuyển sang trồng cỏ voi nuôi bò, phát triển chăn nuôi tổng hợp và từng bước thoát nghèo bền vững.

Ở Lào Cai, nơi có hơn 30 dân tộc cùng sinh sống giảm nghèo về thông tin được xác định là “chìa khóa” thay đổi nhận thức. Chị Tẩn Tả Mẩy, Giám đốc Hợp tác xã Cộng đồng Dao đỏ, thành lập hợp tác xã từ năm 2015 với mong muốn giúp phụ nữ dân tộc không phải đi bán hàng rong, gây ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch địa phương. Hợp tác xã kinh doanh sản phẩm, dịch vụ thuốc tắm truyền thống. Nhờ hoạt động truyền thông hiệu quả, câu chuyện vượt khó và mô hình kinh tế của chị Mẩy đã được lan tỏa, tạo động lực để nhiều phụ nữ Dao đỏ mạnh dạn khởi nghiệp.

Còn tại xã Bắc Hà (Lào Cai), chị Tráng Thị Liên đã mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất sau khi tham gia tập huấn, xem các chương trình nông nghiệp và tìm hiểu thông tin trên internet. Từ trồng ngô kém hiệu quả, chị chuyển sang trồng mận Tam hoa, kết hợp trồng rau và chăn nuôi hữu cơ. Mô hình được nhân rộng, hình thành vùng sản xuất rau - quả sạch, mang lại thu nhập ổn định cho nhiều phụ nữ trong thôn.

Nhận thức rõ vai trò của công nghệ và thông tin, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam xác định ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2022-2027. Mỗi năm, Hội đặt mục tiêu 1 triệu phụ nữ được nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin, trong đó 30% là phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi.

Các lớp đào tạo tập trung vào kỹ năng số cơ bản, bán hàng online, thương mại điện tử, dịch vụ công trực tuyến và an toàn thông tin. Không dừng lại ở đào tạo, Hội còn hỗ trợ phụ nữ tiếp cận tín dụng, công nghệ, chính sách, kết nối doanh nghiệp và xây dựng các mô hình kinh tế số phù hợp đặc thù từng địa phương.

Giảm nghèo về thông tin vì thế không chỉ là cung cấp phương tiện hay nội dung truyền thông, mà chính là trao tri thức, trao quyền - để phụ nữ dân tộc thiểu số tự tin làm chủ cuộc sống, vươn lên thoát nghèo một cách bền vững.

Châu Anh