"Lương tối thiểu phải đủ nuôi được chính người đi làm và một con"

Tại các tổ thảo luận chiều 23/10, các đại biểu Quốc hội bàn luận sôi nổi về giải pháp đảm bảo mức sinh thay thế trong dự thảo Luật Dân số (sửa đổi). 

Đòn bẩy kinh tế để đảm bảo mức sinh thay thế

GS Nguyễn Thiện Nhân (đoàn TPHCM) cho rằng công tác dân số là nhiệm vụ của toàn xã hội, từ Chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp đến từng hộ gia đình. 

"Chúng ta truyền thông về công tác dân số nhưng chỉ nói về người có khả năng đẻ thôi, còn người có trách nhiệm tạo ra môi trường cho việc sinh con của phụ nữ thì lại thiếu vắng. Công tác dân số là phải từ Chính phủ đến từng hộ gia đình", ông Nguyễn Thiện Nhân nói. 

Theo đại biểu, mỗi người đi làm phải có mức lương tối thiểu đủ nuôi chính mình và nuôi được một con thì hai người đi làm mới có thể nuôi hai con. "Đây là đòn bẩy kinh tế quan trọng nhất để bảo đảm mức sinh thay thế", ông nhấn mạnh. 

Theo nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM, hiện nay mức lương tối thiểu mới chỉ đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu của bản thân người lao động, chưa tính đến chi phí nuôi con.

"Như ở TPHCM, lương tối thiểu là 4,96 triệu đồng, thì chỉ đủ cho người đi làm sống chứ không nuôi được con", ông dẫn chứng.

Vì vậy, ông kiến nghị chuyển mục tiêu chính sách tiền lương từ "đủ sống" sang "đủ nuôi sống bản thân và nuôi được một người con". Theo ông, đây là nhiệm vụ lớn, không thể làm được ngay mà phải có lộ trình dài hơi, rõ ràng.

Ngoài ra, người sử dụng lao động cần có trách nhiệm bảo đảm mức lương tối thiểu theo quy định, đồng thời tạo điều kiện về môi trường làm việc, thời gian nghỉ ngơi và phúc lợi để người lao động yên tâm sinh con, nuôi con.

Tạo điều kiện để người dân muốn sinh con

Cùng đoàn TPHCM, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan bày tỏ sự đồng tình với định hướng mới trong chính sách dân số, chuyển từ việc hạn chế sinh sang khuyến khích sinh. Bà cho rằng điều quan trọng nhất hiện nay là tạo ra môi trường kinh tế - xã hội thuận lợi để người dân muốn sinh con. 

Bà Lan nhắc lại thời kỳ trước, chính sách dân số đặt mục tiêu mỗi gia đình chỉ có hai con, khiến việc sinh con thứ ba từng bị xem là vi phạm kỷ luật, ảnh hưởng đến cơ hội thăng tiến.

"Bây giờ, khi chúng ta chuyển sang khuyến khích mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con thì chính sách phải được thiết kế phù hợp với từng nhóm đối tượng. Người dân tự quyết định việc sinh con dựa trên hoàn cảnh của họ chứ không phải vì những lời kêu gọi", bà Lan nói. 

Bà chỉ ra thực tế, các chính sách hỗ trợ như tăng thời gian nghỉ thai sản hay xây dựng văn hóa chăm sóc bà mẹ, trẻ em tại doanh nghiệp rất dễ trở thành lời hô hào sáo rỗng nếu không có hỗ trợ thực chất.

Nữ đại biểu so sánh chuyện ở Pháp, các gia đình có từ ba con trở lên được hưởng nhiều hỗ trợ từ Nhà nước, từ thuế, phương tiện công cộng đến chi phí sinh hoạt, khiến việc có thêm con trở thành lợi ích kinh tế.

"Họ tính toán rằng sinh ba con có lợi hơn là chỉ sinh một con", bà nói. 

Hỗ trợ cả người lao động và doanh nghiệp

Nữ đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng, muốn khuyến khích sinh con, Nhà nước phải có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho cả người lao động và doanh nghiệp. Phụ nữ, đặc biệt là những người làm trong khu vực doanh nghiệp, đang phải chịu nhiều áp lực. Khi thời gian nghỉ thai sản kéo dài mà doanh nghiệp không được hỗ trợ về thuế hay chi phí lao động thay thế, việc đón nhận phụ nữ trở lại sau thai sản rất khó khăn.

"Mỗi lần tuyển một nhân sự nữ, doanh nghiệp đều phải tính đến rủi ro nghỉ thai sản, phải bố trí người thay thế, đào tạo lại. Nếu không có hỗ trợ cụ thể thì doanh nghiệp sẽ e ngại nhận lao động nữ", bà nói. 

Bên cạnh đó, bà nhấn mạnh, tăng dân số không chỉ là câu chuyện về số lượng mà còn là chất lượng con người. Nếu chỉ khuyến khích sinh nhiều mà không bảo đảm điều kiện nuôi dạy, chăm sóc, giáo dục con trẻ thì đó không phải là thành công của chính sách.

"Chính sách dân số mới phải hướng đến con người, đến điều kiện sống và hạnh phúc của gia đình. Khuyến khích sinh phải thể hiện một cách nhân văn, thiết thực và khả thi", bà Lan nói.