Loạt cơ chế mới mở cho viên chức cơ hội làm việc cạnh tranh, tăng thu nhập

Sáng 22/10, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thay mặt Chính phủ trình Quốc hội xem xét Luật Viên chức (sửa đổi). 

Quản lý viên chức theo cơ chế mới

Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) quy định rõ việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm, năng lực và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.

Theo đó, việc tuyển dụng viên chức được thực hiện theo hai hình thức: thi tuyển và xét tuyển. Các đơn vị sự nghiệp công lập được chủ động lựa chọn phương thức phù hợp với đặc thù ngành, lĩnh vực hoạt động, hướng tới mô hình quản trị hiện đại, chuyên nghiệp.

Đáng chú ý, dự thảo bổ sung cơ chế tiếp nhận trực tiếp người có kinh nghiệm công tác ở khu vực công hoặc tư vào làm viên chức, thay vì chỉ áp dụng hình thức thi hoặc xét tuyển như trước.

"Cách làm này nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao và tạo tính linh hoạt trong bổ sung nguồn nhân sự cho khu vực công", Bộ trưởng Trà cho biết. 

Dự thảo luật cũng mở rộng quyền của viên chức, cho phép viên chức được ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn hoặc điều hành doanh nghiệp nếu pháp luật không cấm, đồng thời đảm bảo đồng bộ với các quy định của pháp luật chuyên ngành về khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo.

Một thay đổi quan trọng khác là việc xác định rõ 3 nhóm vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, gồm vị trí việc làm quản lý; vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ và vị trí việc làm hỗ trợ.

Theo Bộ trưởng, cách phân loại này giúp làm rõ vai trò, trách nhiệm và tiêu chuẩn của từng nhóm, qua đó hỗ trợ công tác bố trí, sử dụng và trả lương theo vị trí việc làm, thay vì bình quân như trước.

Cùng với đó, Luật cũng thể chế hóa các chính sách khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho biết, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành với việc chuyển đổi phương thức quản lý viên chức theo vị trí việc làm, đáp ứng yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương pháp tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị như tinh thần Kết luận 121 của Trung ương.

Theo đó, việc thi tuyển, xét tuyển và tiếp nhận viên chức căn cứ vào năng lực, hiệu quả công việc, thay vì chỉ dựa trên văn bằng hay thâm niên.

"Uỷ ban đề nghị Chính phủ quan tâm đảm bảo tính thống nhất với hệ thống vị trí việc làm trong khu vực công, tạo cơ sở cho việc trả lương, đãi ngộ theo hiệu quả thực thi nhiệm vụ", ông Tùng nói. 

Tạo liên thông giữa khu vực công và tư

Lần đầu tiên, Luật Viên chức (sửa đổi) đặt ra cơ chế liên thông giữa khu vực công và khu vực tư, nhằm tạo điều kiện để thu hút nhân lực chất lượng cao vào khu vực sự nghiệp công lập.

Cụ thể, dự luật cho phép tiếp nhận vào làm viên chức đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, kinh nghiệm, kể cả người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài có trình độ cao đang sinh sống tại Việt Nam.

Ngoài ra, các đơn vị sự nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đặc thù như văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, có thể ký hợp đồng trực tiếp với cá nhân có năng khiếu, năng lực mà không phải thực hiện quy trình tuyển dụng viên chức như thông thường.

"Đây là điểm mở nhằm thu hút nhân tài và linh hoạt trong quản lý nhân sự đặc thù", Bộ trưởng khẳng định. 

Ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành quy định cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác ngoài nơi công tác, nếu pháp luật không cấm.

"Quy định này tạo điều kiện để viên chức phát huy năng lực chuyên môn, đóng góp cho xã hội, đồng thời tăng thu nhập chính đáng", ông Tùng khẳng định. 

Viên chức được đánh giá đa chiều

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết dự thảo Luật nhấn mạnh việc đánh giá viên chức dựa trên kết quả, sản phẩm công việc và mức độ hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp. Việc đánh giá sẽ được thực hiện thường xuyên, liên tục, đa chiều, thay vì chỉ làm định kỳ cuối năm.

Luật yêu cầu ứng dụng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức để đảm bảo minh bạch, công khai trong đánh giá, quản lý và phát triển đội ngũ.

"Trên cơ sở đó sẽ có cơ chế sàng lọc viên chức không đáp ứng yêu cầu, hướng tới hình thành đội ngũ viên chức tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả", Bộ trưởng nhấn mạnh. 

Theo Bộ trưởng Nội vụ, dự thảo Luật bổ sung nhiều quy định nhằm đổi mới cơ chế quản trị đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tự chủ, chuyên nghiệp và minh bạch.

Các đơn vị sự nghiệp được phân loại rõ theo tính chất nhiệm vụ: nhóm phục vụ nhiệm vụ quản lý nhà nước, cung cấp dịch vụ công cơ bản, hoặc dịch vụ công theo cơ chế thị trường, qua đó làm cơ sở xác định cơ chế tài chính và mô hình quản trị phù hợp.

"Việc đổi mới này nhằm phát huy năng lực tự chủ, tinh giản biên chế, khắc phục tình trạng manh mún, dàn trải, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ và hiệu quả cung cấp dịch vụ công", Bộ trưởng Bộ Nội vụ khẳng định. 

Cơ bản thống nhất với quy định về thẩm quyền tuyển dụng viên chức tại Điều 18 của dự Luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng đây là bước cụ thể hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

"Việc giao thẩm quyền tuyển dụng về cho địa phương và đơn vị sự nghiệp được kỳ vọng sẽ phát huy tính tự chủ, sáng tạo, nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực công lập", Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khẳng định. 

Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý việc triển khai thực thi luật cần có hướng dẫn cụ thể để đảm bảo đồng bộ giữa quy trình tuyển dụng, đánh giá và trả lương theo vị trí việc làm, tránh chồng chéo giữa cấp quản lý nhà nước và cấp đơn vị sự nghiệp.