Hà Nam:

Người kỹ sư "gàn" bỏ việc về quê làm bạn với... rác

(Dân trí) - Tốt nghiệp Đại học ra trường có công ăn việc làm ổn định. Nhưng ông vẫn quyết định từ bỏ tất cả, để dành thời gian nghiên cứu máy phân loại rác thải tự động. Sau 2 năm “làm bạn với rác”, công trình nghiên cứu của ông đã cho ra “quả ngọt”.

Đó là câu chuyện của kỹ sư Lại Minh Chức, sinh năm 1955, ở xã Thanh Bình, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Tốt nghiệp trường Đại học kiến trúc Hà Nội - Khoa Xây dựng dân dụng công nghiệp. Năm 2008, kỹ sư Lại Minh Chức quyết định xin nghỉ việc khi đang là nghiên cứu viên khoa học tại Viện Kiến trúc nhiệt đới - Đại học kiến trúc Hà Nội để đầu tư thời gian cho chiếc máy phân loại xử lí rác thải thông minh mới hình thành ý tưởng trong đầu.

Chiếc máy phân loại rác thải do kỹ sư Lại Minh Chức chế tạo có những ưu điểm vượt trội.
Chiếc máy phân loại rác thải do kỹ sư Lại Minh Chức chế tạo có những ưu điểm vượt trội.

Tìm đến khu xử lý rác thải Hà Nam, nơi kỹ sư Lại Minh Chức đang làm việc, khác với tưởng tượng của chúng tôi về một kỹ sư, ông Chức ăn mặc khá giản dị, niềm nở tiếp chuyện chúng tôi. Khi biết chúng tôi đến tìm hiểu về chiếc máy phân loại rác thải tự động do ông mới chế tạo ra, ông rất hào hứng, nhiệt tình.

Kỹ sư Lại Minh Chức vốn là giám đốc xây dựng thiết bị xí nghiệp du lịch ở Hải Phòng. Nhưng đến năm 1991 vì say mê nghiên cứu khoa học nên từ một giám đốc của công ty đang ăn nên làm ra, ông Chức vẫn quyết định giải thể công ty rồi theo học lớp quản trị doanh nghiệp tại Trường đại học kinh tế quốc dân.

Hưởng ứng chương trình "đóng cửa rừng" của Chính phủ, ông đã mày mò nghiên cứu về chế tạo vật liệu mới thay gỗ (sản xuất nội thất không bằng gỗ mà là gỗ nhân tạo), đề tài nghiên cứu của ông được hội đồng khoa học kỹ thuật Hải Phòng đánh giá xuất sắc và năm 1998 đạt giải thưởng sáng tạo khoa học Vicotex về công trình này.

Năm 2007 kỹ sư Lại Minh Chức được mời làm chuyên gia kỹ thuật và quản lý nhà máy xử lý rác thải Seraphin ở Sơn Tây, sau đấy làm cho Viện Kiến trúc nhiệt đới (Đại học kiến trúc Hà Nội). Tiếp xúc nhiều với rác thải, ông mới thấu hiểu nỗi khổ sở, vất vả của người công nhân. Ý tưởng chế tạo ra một tổ hợp máy phân loại rác thải thông minh đã bắt đầu từ khi đó.

Chiếc máy phân loại rác thải chiểm khoảng diện tích rất ít so với các máy khác.
Chiếc máy phân loại rác thải chiểm khoảng diện tích rất ít so với các máy khác.

Tháng 11/2008 ông đã đem tất cả tài sản, kể cả ô tô, đất đai ở quê, thậm chí còn cả nhà của em gái ông cũng mượn mang đi thế chấp để lấy tiền “nuôi mộng” chế tạo ra chiếc máy mới hình thành trong ý tưởng của ông. Ngay sau có vốn ông xin về nhà máy xử lý rác thải Hà Nam đặt tại ở huyện Kim Bảng để có thể thuận lợi cho việc chế tạo chiếc máy.

Vợ và con ông ở Hải Phòng, nhưng đến vài tháng ông mới về nhà một lần để thăm gia đình. Còn hầu hết thời gian ông đều dành cho bản vẽ, các thiết bị sắt thép, con số tính toán, vòng bi, tĩnh điện…. Không có tiền thuê nhân công nên hơn 30 tấn sắt, thép với 80% các công đoạn của 3 tổ hợp máy phân loại rác thải đều qua tay ông.

Ông Chức cho biết: “Lúc đấy tôi chỉ muốn làm sao mau chóng hoàn thiện chiếc máy, mà tiếp xúc với rác thải nhiều, cứ mỗi lần về thăm gia đình là có cái mùi đặc trưng của rác, nên cứ về đến nhà là vợ con biết ngay”.

Cuối cùng sau gần 2 năm “sống chung với rác”, công trình nghiên cứu của ông cũng cho “quả ngọt”, ông đã chế tạo thành công thiết bị phân loại rác thải rắn tự động bằng điều khiển từ xa.

“Có hôm đang lắp ráp chiếc máy, không may bị ngã gãy cả xương bả vai, nhưng nghĩ đến cái công trình đang dở dang tôi lại nén đau tiếp tục nghiên cứu bổ sung những vấn đề còn thiếu…”, ông Chức tâm sự.

Kỹ sư Lại Minh Chức nói về quy trình hoạt động cảu rác thải qua 7 đầu ra đều được gắn camera.
Kỹ sư Lại Minh Chức nói về quy trình hoạt động cảu rác thải qua 7 đầu ra đều được gắn camera.

Loại máy kỹ sư Lại Minh Chức mới nghiên cứu và chế tạo thành công này vượt trội hơn so với rất nhiều loại máy phân loại xử lý rác đắt tiền và tốn nhiều diện tích cũng như sức lao động của con người đang được nhiều nước sử dụng hiện nay. Nó giải phóng và làm giảm thiểu sức lao động cho con người trong môi trường độc hại.

Thiết bị này được lập trình sẵn qua thiết bị số tự động phân loại rác thành 7 nhóm phù hợp, mỗi nhóm sẽ đi qua mỗi cửa riêng của chiếc máy. Nhóm 1 là mùn hữu cơ dễ phân hủy sinh học có nguồn gốc động thực vật; nhóm 2: Nilon màng mỏng và nhựa phế thải; nhóm 3: rác thải mùn hữu cơ có nguồn gốc thực vật vụn; nhóm 4: cát, sạn thủy tinh vụn; nhóm 5: gạch đá vật liệu thô không tái chế được; nhóm 6: sắt thép kim loại màu và đen; nhóm 7: rác thải cá biệt như là các loại rác thải có kích thước quá lớn, khó phân hủy…

Đặc biệt mỗi đầu ra của rác đều được gắn camera theo dõi hoạt động của cả tổ hợp máy được xử lý trên máy vi tính thông qua phòng điều khiển và có thể đứng từ xa điều khiển hoạt động của cả 1 hệ thống mà chỉ cần 2 nhân công, trong đó 1 nhân công điều khiển và 1 nhân công nạp rác. Trong khi đó các công nghệ phân loại rác hiện hành tại Việt Nam hiện nay đang cần tới gần 100 công nhân phân loại rác ban đầu. Theo ông Chức thì sắp tới ông sẽ tiếp tục nghiên cứu để chế tạo máy nạp rác tự động mà không cần người lái.

Quy trình phân loại xử lý đều được thực hiện trong không gian khép kín nên kiểm soát được sự phân tán khí có mùi độc hại, vi khuẩn gây bệnh ra môi trường, loại bỏ nguy cơ nhiễm bệnh cho người lao động.

Thiết bị này nhỏ gọn và hiệu quả được tích hợp trong một mô đun có diện tích 20m2 trong khi nhà máy Seraphin chiếm diện tích khoảng 1200 m2. Công nghệ cho phép giảm từ 70 đến 85% thể tích chôn lấp so với các công nghệ hiện có, giảm thời gian phân hủy nhờ đó tăng sản lượng và sớm thu hồi được khí gas, thu hồi mùn hữu cơ sinh học nên giảm thời gian quay vòng hố chôn lấp hàng chục năm so với công nghệ hiện nay của các công ty môi trường.

Chỉ cần chiếc điều khiển từ xa và 2 nhân công thì chiếc máy có thể vận hành một cách trơn tru.
Chỉ cần chiếc điều khiển từ xa và 2 nhân công thì chiếc máy có thể vận hành một cách trơn tru.

Hiệu quả và những ưu điểm vượt trội mà hiện nay nhiều máy xử lí rác thải trên thị trường trong và ngoài nước chưa đạt được là thay thế 100% lao động sử dụng trong công đoạn phân loại rác bằng tay. Năng lượng điện sử dụng chỉ bằng 30% so với nhà máy Seraphin ở Sơn Tây và công nghệ của Bỉ hiện tại ở Hà Nam.

Tháng 11/2010, ông Chức đã cho chạy thử nghiệm tổ hợp máy phân loại rác thải rắn bằng công nghệ điều khiển tự động từ xa. Đến tháng 11/2011 ông đã ông đã bổ sung hoàn thiện chiếc máy với công suất 100 - 150 tấn rác ngày, cũng trong năm 2011 sản phẩm của ông đã được Hội đồng Sở KH-CN Hà Nam nghiệm thu đánh giá đạt loại xuất sắc năm 2011. Sắp tới nghiên cứu của ông sẽ được đưa ra rộng rãi, điều này sẽ giúp hàng trăm công nhân tránh khỏi làm việc trong môi trường làm việc độc hại.

Đức Văn - Trần Lê