Sử dụng AI trong tuyển dụng có thay thế được con người?

IBM là một trong những gã khổng lồ công nghệ đang thử nghiệm các phương pháp mới liên quan đến trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence - AI) để vượt qua các thách thức của thị trường lao động.

AI đã được áp dụng vào quy trình phỏng vấn tuyển dụng trực tiếp như một phương pháp để ngăn chặn sự thiên vị của con người trong các quyết định tuyển dụng. Giờ đây, nhiều công ty đang sử dụng các công cụ AI để đánh giá, tìm lại các ứng viên đã bị nhà tuyển dụng bỏ qua.

IBM đã giới thiệu nền tảng SkillBuild tại Pháp vào tháng 5/2019 với mục tiêu xác định các kỹ năng và cơ hội việc làm cho thành viên thuộc các cộng đồng có hoàn cảnh khó khăn. Nền tảng này sẽ được tung ra ở Đức, tiếp theo là Ấn Độ, sau đó IBM có kế hoạch đưa nền tảng này đến Mỹ vào năm 2020. 

Sáng kiến của IBM cung cấp cho người tìm việc, thông qua các đánh giá phù hợp với nghề nghiệp, các chương trình đào tạo, huấn luyện cá nhân và nhu cầu học hỏi cần thiết để tái hòa nhập lực lượng lao động. 

SkillBuild đã hợp tác với một số đối tác là các tổ chức phi chính phủ (NGO) và các tổ chức phi lợi nhuận để tạo dựng một tư duy tuyển dụng mới, bền vững. Nhưng hiện tại nó chưa được IBM ứng dụng trong quy trình tuyển dụng của mình.  

Tái thiết kỹ năng cho người lao động

Grace Suh - Phó chủ tịch giáo dục của IBM Citizenship cho biết, nền tảng này có nghĩa là một công cụ nâng cao khả năng/kỹ năng trong tuyển dụng.

Người nộp đơn đến từ các nhóm dân số dễ bị tổn thương và họ đang tìm kiếm sự thay đổi công việc mang tính cạnh tranh trong nhóm “Cổ cồn mới”, Suh chia sẻ về thuật ngữ được sử dụng bởi Giám đốc điều hành IBM Ginni Rometty để đề cập đến nhu cầu chuyển đổi lực lượng lao động cổ áo xanh - công nhân truyền thống để hướng tới một nền kinh tế dẫn đầu về công nghệ. 

Giám đốc điều hành của IBM cho biết, AI sẽ thay đổi 100% việc làm trong thập kỷ tới. Những vị trí công việc này bao gồm phát triển web, dịch vụ khách hàng, thậm chí là an ninh mạng. Đây là câu chuyện của việc tái thiết, nâng cao kỹ năng cho người lao động, Suh khẳng định với CNBC.

Jacob Hsu - Giám đốc điều hành của công ty khoa học cung cấp dữ liệu lực lượng lao động Catalyte, tại Hội nghị thượng đỉnh trao đổi vốn của CNBC ở Washington, D.C cũng cho biết: “Tôi nghĩ những gì AI đang giúp chúng tôi làm là phát hiện ra những điều mà bạn sẽ không nhận ra. Công ty của chúng tôi được xây dựng dựa trên tiền đề rằng, tài năng và khả năng được phân bổ đều, ngay cả với những người không có cơ hội. Chúng tôi sử dụng AI để xác định những người xuất sắc từ mọi tầng lớp và có khả năng đáng chú ý thực sự".

Cũng theo Jacob Hsu: "Họ được đào tạo lại rất nhanh để không chỉ là những kỹ sư giỏi mà còn là những kỹ sư thành công nhất trong ngành. Vì vậy, chúng tôi thực sự đang thuê các tài xế, giáo viên dạy lái xe tải, nhân viên bán lẻ và nhân viên bán đồ ăn nhanh... Rất nhanh chóng, trong vòng 20 tuần, họ có được bằng khoa học máy tính, có được công việc mới và cống hiến năng lực tốt nhất trong vai trò của họ”. 

Tuyển dụng trình độ dưới đại học

Trong nền tảng IBM Skillbuild là các công cụ AI như MyInnerGenius, được tạo bởi GreatBizTools có trụ sở tại khu vực San Diego, nơi thiết kế các sản phẩm AI để tìm kiếm tài năng theo những cách phi truyền thống.

MyInnerGenius đang giúp lấp đầy các vị trí CNTT cấp trung và cấp trung bình cho chương trình “Cổ cồn mới” của IBM trong chương trình Hoa Kỳ và SkillBuild ở châu Âu. Nhiều vị trí công việc trong số này đang được đảm nhiệm bởi những ứng viên chưa có kinh nghiệm về công nghệ, nhiều người trong số họ không có bằng đại học.

Denise Leaser - Chủ tịch của GreatBizTools cho biết, hiện tại có hơn 500.000 cơ hội việc làm trong lĩnh vực CNTT và các trường đại học chỉ đáp ứng khoảng 50.000 người có bằng về CNTT mỗi năm. Sự thiếu hụt kỹ năng đã khiến các công ty như IBM phải tìm kiếm ứng viên bên ngoài nhóm ứng viên thông thường của họ. IBM muốn mở ra cơ hội làm việc cho nhiều người hơn trong lĩnh vực CNTT, đặc biệt là những người không được xem là có khả năng hoặc có vai trò trong ngành này trước đây. 

Leaser nói, họ sẽ có một bản đánh giá sàng lọc từ nhận thức tới các kỹ năng như định hướng chi tiết, giải quyết vấn đề và suy luận, cũng như các đặc điểm tính cách như sự đồng cảm, ác cảm, năng lực lãnh đạo và giải quyết vấn đề. Bản đánh giá đầy đủ này sẽ tạo ra một hồ sơ năng lực toàn diện và riêng biệt cho ứng viên. Sau đó, AI sẽ sử dụng các thuật toán phù hợp để lựa chọn công việc phù hợp với năng lực của từng người.

Các hạn chế của tuyển dụng bằng AI

Vai trò của AI đang tiếp tục mở rộng trong các kế hoạch thiết lập nguồn nhân lực. IBM là một trong số các công ty đã sử dụng AI để dự đoán nhân viên hiện tại sẽ nghỉ việc và thu hút ứng viên mới với bộ kỹ năng mong muốn.

Tiểu bang California của Mỹ gần đây đã thông qua một nghị quyết khuyến khích phát triển các công cụ AI để giảm sự thiên vị trong quá trình tuyển dụng, nhưng việc phụ thuộc vào AI cũng gây ra mối lo ngại trong cộng đồng phân tích dữ liệu về tiềm năng của các sai lệch trong thuật toán mới. Đây cũng là mối quan tâm của các chuyên gia nhân sự.  

Theo các chuyên gia như Krishna Powell - Giám đốc điều hành của HR 4 - Công ty tư vấn nhân sự cho các doanh nghiệp nhỏ, hay Andrei Baloleanu - Giám đốc tăng trưởng tại công ty quản lý dữ liệu 123 Form Builder, thì tuyển dụng bằng AI cần được cân nhắc trước khi triển khai rầm rộ để tránh sai lầm. 

Vấn đề đáng nói nhất là AI chỉ là một thuật toán, nó thiếu cảm xúc nhân văn cũng như linh cảm mạnh mẽ của con người. Những yếu tố cảm xúc và linh cảm này có thể dẫn đến việc bỏ sót người tài nhưng cũng có thể giúp phát hiện và ngăn chặn cái xấu.

Bởi hệ thống sàng lọc của AI cũng sẽ dễ bị qua mặt khi ứng cử viên có sự chuẩn bị và biết cách trả lời các câu hỏi cụ thể để đạt được kết quả mong muốn. Điều này dẫn tới khả năng bạn có thể tuyển được một ứng viên hoàn hảo sau khi họ vượt qua mọi bài kiểm tra hoặc công cụ AI.

Nhưng sự thật khi làm việc, nhà lãnh đạo phát hiện ra người được chọn không phải là người đã trải qua vòng thi của AI. 

Bản thân AI vẫn còn ở giai đoạn sơ khai. Tại thời điểm này, hầu hết các hệ thống AI, trong tất cả các ngành công nghiệp, vẫn đang học hỏi. Điều này cũng có nghĩa là AI nhân sự của bạn cũng có thể thất bại mọi lúc, như một phần của quá trình học tập của chính nó.

Mặc dù GreatBizTools đang tạo ra sự thay đổi lớn, Chủ tịch của công ty - Denise Leaser vẫn chia sẻ những mối quan tâm giống như các chuyên gia khác trong lĩnh vực nhân sự. AI có thể tăng thêm hiệu quả tuyển dụng, nhưng nó không nên thay thế yếu tố con người.

Leaser nói rằng cho dù công ty của bạn có sử dụng công cụ AI tuyệt vời như thế nào đi chăng nữa, con người vẫn rất cần thiết trong quá trình tuyển dụng, đào tạo, nâng cao kỹ năng và là phần mà công nghệ không thể thay thế. 

Theo Nguyễn Văn Toàn/Doanh nhân Sài gòn