Sẽ quy định trần chi phí khi đưa lao động sang Nhật Bản làm việc

Tổng cục quản lý xuất nhập cảnh và lưu trú cùng Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đang xây dựng chương trình ESD, nhằm đảm bảo nguồn nhân lực trong các lĩnh vực mà Nhật Bản đang thiếu hụt lao động. 

Người lao động có thể tham gia chương trình ESD trong thời hạn 3 năm, được đào tạo kỹ năng, học tiếng Nhật và chuẩn bị để thi lấy chứng chỉ kỹ năng đặc định (SSW).

Nếu vượt qua kỳ thi kỹ năng và đạt trình độ tiếng Nhật theo yêu cầu, người lao động sẽ có cơ hội chuyển sang visa "kỹ năng đặc định số 1" (SSW1), được phép ở lại làm việc tại Nhật tới 5 năm, và thậm chí chuyển tiếp sang kỹ năng đặc định số 2 (SSW2) với thời gian lưu trú không giới hạn.

Người lao động chưa thi đỗ kỳ thi SSW1 được gia hạn lưu trú thêm 1 năm để thi lại. 

Đây là lộ trình dài hạn, mở ra cơ hội ổn định nghề nghiệp cho người lao động Việt Nam tại Nhật.

Minh bạch chi phí

Theo quy định của chương trình ESD, số tiền mà người lao động phải trả cho cơ quan phái cử tại Việt Nam (tức đơn vị trung gian tuyển chọn, đào tạo và đưa người sang Nhật làm việc) sẽ được khống chế ở mức tối đa bằng hai tháng lương mà họ nhận được tại Nhật Bản. Khoản chi phí này được tính dựa trên mức lương hàng tháng đã được ghi rõ trong kế hoạch ESD, sau đó nhân đôi.

Ông Takeuchi Motoshi, đại diện Tổng cục Quản lý xuất nhập cảnh và lưu trú Nhật Bản, cho biết quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng người lao động phải nộp mức phí quá cao như trước.

"Với chương trình thực tập sinh kỹ năng trước đây, không có giới hạn cụ thể về số tiền mà cơ quan phái cử được phép thu. Vì thế, nhiều người lao động phải trả mức phí rất lớn. Nhưng trong chương trình ESD, chúng tôi đã quy định rõ trần chi phí này. Mức lương hàng tháng cũng đã được ghi rõ trong kế hoạch ESD, nên điều này sẽ giúp bảo vệ người lao động tốt hơn", ông nói.

Cũng theo quy định mới, cơ quan phái cử phải công khai rõ ràng cách tính phí trên internet hoặc các phương tiện phù hợp khác. Đồng thời, mọi khoản chi phí thu từ người lao động cần được thông báo cụ thể cho cả người lao động và các tổ chức hỗ trợ quản lý để nắm rõ, đảm bảo minh bạch và tránh phát sinh bất đồng sau này.

Để tham gia chương trình ESD, không chỉ người lao động mà cả các tổ chức liên quan cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Đơn vị thực hiện ESD (thường là doanh nghiệp hoặc tổ chức tiếp nhận lao động tại Nhật Bản) phải đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, đội ngũ hướng dẫn viên, môi trường sinh hoạt - làm việc đúng tiêu chuẩn. Đồng thời, họ phải ký kết hợp đồng minh bạch, quy định rõ trách nhiệm, quyền lợi, không để xảy ra tình trạng bóc lột hoặc vi phạm pháp luật lao động.

Lương bằng hoặc cao hơn người Nhật ở cùng vị trí

Người lao động tham gia chương trình ESD sẽ được trả lương bằng hoặc cao hơn so với lao động người Nhật làm cùng một vị trí. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo công bằng và tránh phân biệt đối xử giữa lao động trong nước và lao động nước ngoài.

Trước khi bắt đầu làm việc, người lao động ESD sẽ được giải thích rõ ràng về các khoản chi phí định kỳ mà họ phải tự chi trả như tiền ăn, tiền thuê nhà, hoặc các chi phí khác. Nếu người lao động đồng ý với các khoản này, họ sẽ thanh toán đúng theo thực tế, với mức giá hợp lý đã thỏa thuận với đơn vị sử dụng lao động.

Lương của người lao động ESD sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản ngân hàng hoặc tổ chức tài chính do họ chỉ định. Trường hợp sử dụng hình thức thanh toán khác thì cũng phải đảm bảo người lao động có thể xác nhận được số tiền thực tế nhận được.

Chương trình cũng nhấn mạnh nguyên tắc không phân biệt đối xử đối với lao động nước ngoài. Điều này được thể hiện qua việc đảm bảo mức lương, cơ hội đào tạo, tiếp cận các dịch vụ phúc lợi và điều kiện làm việc như lao động bản địa.

Nếu người lao động ESD có nhu cầu về nước tạm thời, đơn vị sử dụng lao động phải tạo điều kiện cho họ nghỉ phép và vẫn được hưởng lương theo quy định hiện hành.

Người lao động cần đáp ứng những điều kiện gì?

Để tham gia chương trình ESD, người lao động phải đáp ứng một số tiêu chuẩn như: đủ 18 tuổi trở lên, có sức khỏe tốt, không có tiền án tiền sự. Ngoài ra, trước khi xuất cảnh, họ phải đạt trình độ tiếng Nhật tương đương A1 (theo kỳ thi JLPT), tham gia khóa đào tạo dự bị kéo dài tối thiểu 220 giờ. Sau khi nhập cảnh, người lao động tiếp tục tham gia đào tạo tiếng Nhật, kỹ năng sống, luật lao động, và hướng đến trình độ A2.

Đặc biệt, nếu muốn chuyển sang diện kỹ năng đặc định, họ bắt buộc phải vượt qua kỳ thi đánh giá kỹ năng nghề và tiếng Nhật cao hơn. Những người đạt được kỹ năng đặc định số 2 có thể làm việc lâu dài tại Nhật, bảo lãnh người thân, và không bị giới hạn thời gian cư trú như các diện lao động thông thường.

Chính phủ Nhật Bản đang xây dựng Thông tư hướng dẫn để thực hiện chương trình này, với bộ quy tắc, tiêu chí chặt chẽ hơn dành cho những đơn vị tham gia ESD. Dự kiến, chương trình sẽ bắt đầu được triển khai năm 2027.