Nông dân miền núi kiếm tiền tỷ mỗi năm nhờ làm hương bài

Mấy chục năm qua, gia đình bà Hà Thị Oanh, ở Yên Cát (Như Xuân, Thanh Hóa) vẫn miệt mài với nghề làm hương bài. Bà Oanh cho biết, trước đây, gia đình bà cũng như người dân ở đây đều làm hương theo cách truyền thống nên năng suất thấp, số lượng hương làm ra cũng không đều.

Thế nhưng, mấy năm trở lại đây, máy làm hương ra đời đã giúp công việc của người làm hương bớt vất vả, cực nhọc, năng suất tăng cao, giảm công lao động, cây hương làm ra rất đều, đẹp.

Theo bà Oanh, dù đã có máy móc hỗ trợ nhưng người thợ làm hương vẫn phải có sự chỉn chu, tỉ mỉ và đòi hỏi đôi bàn tay khéo léo. Hơn nữa, hương được dùng vào công việc tâm linh nên công đoạn làm hương phải rất cẩn thận, sạch sẽ từ nguyên liệu đến khâu chế biến, đóng gói.

Cây hương đạt chuẩn phải thẳng, tròn, đều và có màu vàng nâu. Tùy theo công thức pha chế của mỗi cơ sở mà cho ra các loại hương với mùi thơm khác nhau.

"Hương bài được làm từ nhựa cây trám, cây hương bài và than hoa. Ba loại nguyên liệu phối trộn với nhau theo tỉ lệ để thành hỗn hợp chất làm hương bài, còn chân hương được lấy từ cây nứa già ở núi.

Theo kinh nghiệm của những người làm nghề lâu năm, một trong những công đoạn quan trọng để tạo nên mùi thơm của cây hương là chạy nhựa. Thông thường, nhựa được dùng làm hương là loại nhựa của cây trám. Nhựa trám sẽ được trộn cùng bột than rồi đưa vào cối giã nát. Hiện nay, công đoạn chạy nhựa được thực hiện bằng máy xay nên thợ làm hương đỡ vất vả hơn nhiều.

Nghề làm hương được gia đình bà Oanh cũng như các hộ dân duy trì quanh năm nhưng lượng hàng lớn nhất là vào thời điểm tháng 7 âm lịch và Tết. Hàng phục vụ cho vụ Tết sẽ được gia đình bà tập trung tăng công suất từ tháng 10 âm lịch. Đây cũng là thời điểm mà gia đình bà phải thuê thêm gần chục lao động do đơn hàng tăng.

Ngoài ra, vì đặc trưng khí hậu hay mưa phùn, nồm ẩm nên gia đình bà cũng đã đầu tư lò sấy để hương khô nhanh và không bị mốc.

Chỉ tính những tháng cuối năm, cơ sở sản xuất của gia đình bà đã xuất bán khoảng 4 triệu thẻ hương, doanh thu hơn 800 triệu đồng.

Không chỉ phục vụ nhu cầu của người dân trong tỉnh, sản phẩm hương bài của gia đình bà Oanh còn được thương lái các tỉnh tìm đến đặt hàng. Những ngày này, gia đình bà đang tăng tốc về cả thời gian và nhân lực để đáp ứng nguồn hàng cung cấp cho thị trường Tết.

Cũng có truyền thống hơn 30 năm làm hương bài, ông Lê Văn Thăng (Yên Cát) cho biết, hương bài gia truyền được làm thành nhiều loại kích cỡ khác nhau. "Hương bài ở Yên Cát có nét đặc trưng riêng khiến nhiều khách ưa chuộng. Đặc điểm nhựa cây trám có mùi thơm rất dễ chịu cùng với nguyên liệu hương bài tự nhiên đã làm nên mùi hương đặc biệt cho sản phẩm", ông Thăng nói.

Thời điểm gần Tết, ngoài 5 lao động trong gia đình, ông Thăng còn thuê thêm 14 lao động trong thôn. Trung bình mỗi năm, gia đình ông sản xuất được gần 5 triệu que hương các loại, doanh thu ước đạt 1,2 tỷ đồng.

Để sản phẩm hương bài ngày càng khẳng định chỗ đứng trên thị trường, gia đình ông Thăng cùng một số hộ dân khu Cát Tiến đã thành lập hợp tác xã với 13 thành viên.

Ông Lê Đình Huấn, Chủ tịch UBND thị trấn Yên Cát cho biết: "Nghề làm hương bài đã có từ xa xưa, do làm thủ công nên năng suất không cao. Những năm gần đây, người dân đã trang bị máy móc để làm ra sản phẩm với năng suất cao, thu nhập của người làm nghề, theo đó, cải thiện đáng kể. Nhiều gia đình doanh thu đạt trên dưới 1 tỷ đồng/năm"

Sản phẩm hương bài của địa phương, theo ông Huấn, đã được công nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh. Đây là cơ hội để hương bài Yên Cát xây dựng thương hiệu, nâng tầm sản phẩm trên thị trường, tạo hướng đi mới cho địa phương.