Nhọc nhằn nghề cào hến trên sông Lèn

Dưới những khúc sông trải dài từ huyện Yên Định, Thiệu Hóa, Hà Trung… không khó để bắt gặp nhiều tốp người mưu sinh bằng nghề cào hến. Họ có thể ngồi trên thuyền dùng dụng cụ hoặc lội ven các bờ sông - nơi có nước rút để cào hến.

Tuy nghề cào hến nhiều nỗi nhọc nhằn nhưng đã theo họ từ bao đời nay, nuôi lớn nhiều thế hệ. Có người từ nhỏ đã theo người lớn đi cào hến dưới sông, cho đến nay đã sống gần hết cuộc đời vẫn gắn bó với nghề.

Sau một ngày lênh đênh trên sông thì đổi lại, những chiếc thuyền với 3-4 người lao động cũng chỉ kiếm được khoảng 40-50kg hến.

Tại khúc sông Đò Lèn (chạy qua địa phận huyện Hà Trung), có tới 5-6 tốp mưu sinh bằng nghề này. Theo những người làm nghề cào hến, đây là công việc đòi hỏi phải có sức lực dẻo dai, chịu được cái lạnh khi phải ngâm mình dưới nước, chịu được sức nắng của những buổi trưa mùa hè.

Khi làm việc, người dân cho cây cào ngập sâu xuống đáy sông rồi kéo lê từ khoảng 5-7m và nhấc lên, rồi trút những thứ "hầm bà lằng" mắc trong túi lưới vào những chiếc thau nhựa được thả bồng bềnh trên mặt nước như những chiếc phao.

Sau khi hến được cào dưới sông lên, sẽ tiếp tục được sàng lọc cho sạch đất, sỏi và rong rêu. Công đoạn này tưởng đơn giản nhưng tốn khá nhiều thời gian và công sức do lượng bùn, rác bám trên hến nhiều. Khi hến đã sạch, sẽ được trút vào những chiếc bao tải, đưa vào bờ bán cho thương lái.

Đã có hàng chục năm mưu sinh bằng nghề cào hến, bà Nguyễn Thị Thảo (50 tuổi, xã Định Công, Yên Định) cho biết đã theo mẹ đi cào hến từ năm lên 10 tuổi tới nay. 

Nhiều năm qua, cả gia đình bà Thảo gồm 3 người cùng đi trên một chiếc thuyền mưu sinh bằng nghề cào hến dọc từ sông Mã sang cả nhánh sông Lèn. Hôm nào thuận nước thì cào được 30 đến 50kg, hôm nào nước to thì cũng chỉ được  5-7kg.

"Cái nghề nhọc nhằn bởi mùa lạnh thì vẫn phải ngụp dưới nước, mùa nắng thì hơi nóng của nước phả lên rát mặt nhưng thu nhập thì bấp bênh. Dù vậy, những người lao động như chúng tôi vẫn phải bám lấy nghề để sống" - bà Thảo nói.

Theo bà Thảo, một ngày bắt đầu từ 7h đến 16h, đó là thời gian nước sông rút, việc cào hến sẽ dễ dàng hơn còn khi nước lên thì mới cho thuyền về.

Mùa cào hết từ tháng 12 âm lịch năm này đến tháng 4 năm sau. Những tháng còn lại trong năm thường gặp thời tiết mưa, nước sông lớn nên không đi cào hến thì họ lại chuyển sang đánh cáy, đánh tôm.

Giá hến giao động khoảng 10-15 nghìn/kg. Mỗi ngày một chiếc thuyền với 3-4 người trong gia đình cũng chỉ kiếm được 40-50kg hến.

"Những gia đình đi nhiều người thì sẽ trang bị gồm thuyền, máy cào, chi phí khoảng hơn chục triệu đồng, họ đi khắp các huyện, xuôi theo dòng chảy con nước. Còn những phụ nữ, trẻ em sống ven sông thì thường dùng tay hoặc dùng cào, bắt nhỏ lẻ ngày 5-10kg đổi ít thức ăn"- ông Nguyễn Văn Loan (xã Định Công, Yên Định) chia sẻ.

Cũng là người có thâm niên nhiều năm làm nghề trên sông với nghề này, bà Đặng Thị Vui (54 tuổi, xã Thiệu Lộc, huyện Thiệu Hóa) tâm sự: "Có thời điểm mùa hè mà nắng lên đến hơn 40 độ, nước sông cũng nóng như chảo lửa, lênh đênh trên nước khiến mặt mũi ai cũng đen sạm. Vất vả nhọc nhằn là vậy nhưng ở nông thôn cứ trông chờ vào mấy sào ruộng cấy thì không đủ ăn.

"Những năm xưa, cả làng tôi, nhà nào cũng đều ra sông tìm hến để bán lấy tiền chạy ăn từng bữa. Nghề cào hến tuy không khá giả nhưng cũng đủ trang trải hàng ngày" - bà Vui chia sẻ.