Người mẹ huyền thoại 12 lần tiễn con cháu ra chiến trường, không ai trở về
(Dân trí) - Trong 2 cuộc kháng chiến, mẹ Thứ nhận 9 giấy báo tử của 9 con trai, con rể cùng 2 cháu ngoại. Mẹ Thứ là biểu tượng vĩnh hằng về những người Mẹ Việt Nam anh hùng.
“Ở nước tôi, Cụ Hồ đã dạy là “Không có gì quý hơn độc lập tự do” nên cứ là người Việt Nam, trong đó có các con, các cháu tôi đều sẵn sàng chiến đấu, chấp nhận hy sinh để giành lấy độc lập, tự do. Nếu còn chiến tranh, các con tôi, rồi cháu tôi vẫn sẽ tiếp tục ra trận để giành độc lập, tự do, bình yên mà hôm nay chúng tôi đang hưởng”, trích câu trả lời của mẹ Thứ với một nhà báo, cựu chiến binh người Hàn Quốc năm 1998.
12 lần tiễn người thân đi, 12 lần khóc thầm lặng lẽ
Mẹ Việt Nam anh hùng (VNAH) Nguyễn Thị Thứ (1904-2010), quê ở xóm Rừng (khối Thanh Quýt, phường Điện Thắng Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam cũ) nay là phường An Thắng.
Ngôi nhà của mẹ Thứ tại xóm Rừng, xã An Thắng, thành phố Đà Nẵng (Ảnh: Ngô Linh).
Quê nhà mẹ Thứ những ngày này diễn ra nhiều hoạt động kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh - Liệt sỹ (27/7/1947-27/7/2025). Nhiều người đến dâng hương, tưởng nhớ Mẹ và các anh hùng liệt sỹ. Trên tường nhà treo 12 Bằng Tổ quốc ghi công, bàn thờ quyện hương khói thờ 9 người con trai của Mẹ.
Nhiều người dân xóm Rừng vẫn nhớ từng chi tiết về gia đình mẹ Thứ. Vợ chồng mẹ cùng con gái đầu là Mẹ VNAH Lê Thị Trị (1919-2025) bám trụ xóm làng, vừa sản xuất, vừa đào hầm nuôi giấu cán bộ. Hàng đêm, Mẹ để ngọn đèn sáng bên bàn thờ làm ám hiệu an toàn cho cán bộ, du kích đi về hoạt động.
Nhà Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ tại xóm Rừng (Video: Ngô Linh).
Trong vườn nhà Mẹ có nhiều cây xanh và cỏ, nuôi nhiều bò để ngụy trang cho 5 căn hầm bí mật. Lúc an toàn, mẹ Thứ cùng các con mở hé cửa hầm để mọi người dễ thở, khi có động có thể giả vờ trông coi bò để chỉnh sửa, ngụy trang lại miệng hầm. Hàng trăm cán bộ, bộ đội, du kích được gia đình mẹ Thứ chở che, chăm sóc...
Nuôi con cháu trong cảnh lận đận, đói nghèo nhưng khi tổ quốc cần, mẹ Thứ động viên, tiễn các con ra chiến trường. Mẹ Thứ có 12 người con (11 trai và một gái), 9 con trai hy sinh.
Nơi thờ tự mẹ Thứ cùng chồng và 9 người con trai là liệt sỹ (Ảnh: Ngô Linh).
Con đầu và cũng là con gái duy nhất của mẹ Thứ là mẹ Lê Thị Trị (là thương binh, cũng được trao tặng danh hiệu Bà Mẹ VNAH khi có chồng và 2 con gái là liệt sỹ). Như vậy gia đình mẹ Thứ có tất cả 12 liệt sỹ.
Năm 80 tuổi, mẹ Thứ bị mù cả đôi mắt. Mẹ sống với con gái ở quê nhà, sau đó chuyển ra Đà Nẵng sống cùng con út Lê Tự Tân đến khi qua đời ở tuổi 106.
Ngày 17/12/1994, Chủ tịch nước Lê Đức Anh ký quyết định tặng và truy tặng danh hiệu Mẹ VNAH đợt đầu tiên với 19.879 bà mẹ, trong đó có mẹ Thứ.
Bàn thờ mẹ Thứ và chồng (Ảnh: Ngô Linh).
Năm 2007, mẹ Lê Thị Trị, con gái đầu mẹ Thứ, cũng được trao tặng danh hiệu Bà Mẹ VNAH.
Ngày 4/5, Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị đã từ trần sau thời gian lâm bệnh nặng, đại thọ 106 tuổi.
Đời đời tri ân
Trân trọng với những hy sinh, cống hiến của các Mẹ VNAH cho tổ quốc, cho nhân dân, năm 2004, Đảng và Nhà nước phê duyệt dự án xây dựng quần thể Tượng đài Bà Mẹ VNAH.
Trên tường nhà mẹ Thứ treo 12 Bằng Tổ quốc ghi công (Ảnh: Ngô Linh).
Đặc biệt, tượng đài Mẹ VNAH lấy nguyên mẫu từ mẹ Thứ do họa sĩ, nhà điêu khắc Đinh Gia Thắng sáng tác đã được trao tặng giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật năm 2022.
Ngày 27/7/2009, công trình được khởi công tại núi Cấm (thôn Phú Thạnh, xã Tam Phú, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam cũ), nay là phường Quảng Phú, thành phố Đà Nẵng, rộng 150.000m2, hoàn thành ngày 24/3/2015.
Tượng đài Mẹ VNAH tại chân núi Cấm, phường Quảng Phú, thành phố Đà Nẵng (Ảnh: Ngô Linh).
Bên trong tượng đài là nhà tưởng niệm Mẹ VNAH, bia ghi danh gần 50.000 Mẹ VNAH cả nước. Đây là nơi trưng bày gần 300 hiện vật trong số gần 1.000 hiện vật đã được sưu tầm từ các Mẹ VNAH tiêu biểu đại diện cho hơn 127.000 bà mẹ VNAH trên cả nước.
Ngôi nhà của gia đình mẹ Thứ tại xóm Rừng hiện nay được cháu nội là ông Lê Tự Hiệp (SN 1971) trông nom, khói hương.
Mẹ Thứ an nghỉ tại Nghĩa trang liệt sỹ Điện Bàn, thành phố Đà Nẵng (Ảnh: Ngô Linh).
“Ngôi nhà lưu niệm được tỉnh Quảng Nam (cũ) xây tặng cho bà nội tôi từ 22 năm trước, trong đó sử dụng lại phần lớn giàn cây trụ cột gỗ và một số cánh cửa của căn nhà cũ. 15 năm qua kể từ ngày bà nội qua đời đến nay, vợ chồng tôi sống ở đây để lo hương khói cho bà và 9 chú, bác của tôi”, ông Hiệp chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Xuân Hà, Bí thư Đảng ủy phường An Thắng, chính quyền các cấp từ trước đến nay luôn quan tâm đến công tác xóa nhà tạm, đền ơn đáp nghĩa đối với các gia đình chính sách; đặc biệt, thực hiện công tác giới thiệu việc làm đối với thân nhân gia đình chính sách, đảm bảo an sinh cuộc sống…
Mẹ Lê Thị Trị từ trần ngày 4/5, cũng được an táng bên cạnh mẹ Thứ (Ảnh: Ngô Linh).
Ngày 22/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sỹ (27/7/1947 - 27/7/2025), Bộ Tư lệnh Quân khu 5 tổ chức lễ dâng hoa, dâng hương tri ân gia đình Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ và Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị, tại xóm Rừng, phường An Thắng.
Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5, dâng hương tại nhà Mẹ VNAH Nguyễn Thị Thứ (Ảnh: Ngô Linh).
Đoàn công tác do Thiếu tướng Lê Ngọc Hải, Tư lệnh Quân khu 5, làm trưởng đoàn. Cùng tham gia đoàn có Đại tá Phan Đại Nghĩa, Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng Quân khu 5; đại diện chỉ huy các đơn vị thuộc Quân khu 5, cùng đông đảo cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu và lãnh đạo địa phương.
Lễ dâng hương cũng là dịp nhắc nhở và phát huy đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, tiếp thêm động lực cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang tiếp tục rèn luyện, cống hiến, hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
