Khắc nghiệt quá trình đào tạo phi công ở Mỹ, nhiều người đành bỏ cuộc

Khác với hình dung thông thường, một phi công không cần phải học đại học để có thể lái máy bay. Tuy nhiên, họ phải đạt được nhiều chứng chỉ do Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cấp.

Lộ trình thường bắt đầu bằng bằng lái phi công tư nhân (Private Pilot License - PPL), sau đó là năng định bay bằng thiết bị (Instrument Rating - IR), bằng phi công thương mại (Commercial Pilot License - CPL) và cuối cùng là bằng phi công hãng (Airline Transport Pilot - ATP).

Để được ngồi ghế phụ lái trên máy bay chở khách, ứng viên thường phải tích lũy tối thiểu 1.500 giờ bay, trừ một số trường hợp được giảm nếu học qua chương trình đại học hàng không được FAA phê duyệt.

Một giờ bay, vài triệu đồng

Chi phí học phi công tại Mỹ biến động lớn theo từng bang, loại máy bay, chương trình học và tiến độ cá nhân. Nhưng ngay cả với lựa chọn phổ thông nhất - học từ số 0 tại các học viện tư nhân - tổng chi phí cũng dao động từ 2 đến 3 tỷ đồng.

Tại một học viện bay nổi tiếng như ATP Flight School, gói đào tạo từ cơ bản đến bằng phi công thương mại (gồm cả bằng giáo viên bay) hiện có giá khoảng 117.000 USD, tương đương hơn 3 tỷ đồng (tỷ giá quy đổi tháng 8/2025). Nếu học viên đã có bằng lái tư nhân, mức học phí giảm còn khoảng 87.000 USD, tương đương 2,28 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức giá này chưa bao gồm ăn ở, đi lại, phí thi cử và các khoản lệ phí hành chính khác.

Một số trường đại học có chương trình đào tạo phi công cũng cung cấp lựa chọn linh hoạt hơn, dù tổng chi phí không rẻ hơn nhiều. Trường Đại học North Dakota - một trong những đơn vị hàng không uy tín tại Mỹ - công bố mức phí bay dao động từ 74.000 đến gần 99.000 USD, tương đương khoảng 1,9 đến 2,6 tỷ đồng, tùy theo chuyên ngành.

Thành phần chính trong chi phí học làm phi công đến từ giờ bay thực tế. Việc thuê một chiếc máy bay huấn luyện loại Cessna 172 - phổ biến trong đào tạo cơ bản - thường tốn khoảng 145 đến 200 USD một giờ (tương đương 3,8-5,2 triệu đồng), chưa kể chi phí thuê giáo viên bay (khoảng 60 đến 90 USD/giờ - tương đương 1,6 đến 2,3 triệu đồng). Vì vậy, chỉ riêng việc tích lũy 70 giờ bay cho bằng PPL đã có thể tiêu tốn hơn 400 triệu đồng.

Ngoài ra, học viên còn phải trả nhiều khoản phí lẻ khác như lệ phí thi lý thuyết (khoảng 175 USD mỗi môn), lệ phí thi thực hành (do giám khảo chỉ định, thường từ 600-1.300 USD), phí khám sức khỏe hàng không (100-200 USD), chi phí an ninh và cấp phép với học viên nước ngoài.

Không chỉ tốn tiền

Đằng sau những con số là hàng loạt câu chuyện của những người theo đuổi giấc mơ buồng lái. Nguyễn Anh Thư nữ phi công gốc Việt gặp tai nạn trong hành trình bay vòng quanh thế giới vào tháng 7 vừa qua - từng chia sẻ nhiều về nỗ lực trở thành huấn luyện viên bay, gây quỹ học bổng cho phụ nữ châu Á. Câu chuyện của cô truyền cảm hứng nhưng cũng là lời nhắc nhở về độ khắc nghiệt của nghề.

Theo chia sẻ của một học viên trên diễn đàn Reddit, chỉ khoảng 4 đến 6 trong số 100 người theo đuổi con đường trở thành phi công thương mại có thể đi đến đích.

"Tỷ lệ thành công rất thấp. Nhiều người không thể hoàn thành đủ số giờ bay, không vượt qua được kỳ kiểm tra cuối cùng hoặc không đủ tiền để học tiếp", người này viết trong bài đăng thu hút hàng trăm bình luận từ những học viên có trải nghiệm tương tự.

Không chỉ tốn kém, quá trình huấn luyện còn đi kèm với áp lực tâm lý lớn. Nhiều học viên chia sẻ từng rơi vào trạng thái căng thẳng cực độ trong giai đoạn luyện thi “checkride” - bài kiểm tra cuối cùng để được cấp chứng chỉ. Một số trường hợp xuất hiện dấu hiệu kiệt sức như mất ngủ, mất tập trung, nghi ngờ khả năng bản thân.

Một số trường hợp cá biệt cho thấy rủi ro nghề nghiệp ngay từ khi chưa tốt nghiệp. Năm 2018, một nữ học viên tên Maggie tại bang Massachusetts gặp sự cố mất bánh trước trong chuyến bay một mình đầu tiên. Cô buộc phải hạ cánh khẩn cấp dưới sự hướng dẫn qua radio, và may mắn không bị thương. Vụ việc được truyền thông Mỹ chú ý vì phản ánh rõ tính chất nguy hiểm của nghề, ngay cả trong quá trình đào tạo. 

Không ít học viên còn phản ánh về chất lượng giảng dạy tại một số trường lớn. United Aviate Academy, học viện đào tạo phi công của hãng hàng không United Airlines, từng bị một số học viên đệ đơn kiện lên tòa án liên bang vì cho rằng trường không đáp ứng được cam kết về giờ bay, thiếu giáo viên hướng dẫn và thay đổi lịch trình liên tục. Một số người cho biết họ chỉ được bay một lần trong vài tháng, thậm chí từng bị giảng dạy bởi chính học viên khác. 

Ngoài những khó khăn về chuyên môn, một số học viên còn phải vượt qua rào cản tài chính và xã hội. Theo chia sẻ từ hai nữ phi công da màu Kellie Young và Stephanie Hartsfield, việc tìm học bổng, làm thêm bán thời gian và duy trì tinh thần lạc quan là điều kiện cần để họ có thể tiếp tục theo đuổi ngành nghề vốn chỉ có khoảng 7% nữ giới và dưới 1% là phụ nữ da màu. 

Những câu chuyện này cho thấy, đằng sau hình ảnh lộng lẫy của buồng lái, con đường trở thành phi công tại Mỹ là một hành trình khắc nghiệt, đòi hỏi không chỉ kiến thức chuyên môn mà còn ý chí, khả năng chịu áp lực và điều kiện tài chính vững vàng.