Gần 20 năm kinh nghiệm tại tập đoàn lớn, nhân sự vẫn loay hoay tìm việc

Hàng chục năm kinh nghiệm vẫn thua bởi tuổi tác

Kết thúc buổi phỏng vấn trưởng phòng kế toán cho một doanh nghiệp xuất khẩu, chị Hà Anh thất vọng với cái lắc đầu từ nhà tuyển dụng.

Sau hơn 17 năm làm kiểm toán, kiểm soát rủi ro cho các tập đoàn lớn, hơn 10 năm làm việc cho một trong những tập đoàn kiểm toán hàng đầu thế giới, chị vốn rất tự tin có đủ trình độ, kinh nghiệm để được tuyển dụng vào nhiều vị trí. 

"Hiện tại tôi đang tìm những vị trí quản lý cấp trung, không đặt mục tiêu cao như giám đốc, quản lý cấp cao, nhưng có vẻ các doanh nghiệp ưu tiên những người đủ trẻ để học và đi lên theo lộ trình. Còn những nhân sự như tôi, doanh nghiệp bày tỏ lo ngại về sự khó hòa nhập hoặc khả năng ảnh hưởng đến đội ngũ hiện hữu. Nhiều năm kinh nghiệm thành ra cũng là một trở ngại vì nhiều doanh nghiệp không có nhu cầu đó", chị chia sẻ.

Sau khi nghỉ việc vì môi trường công ty cũ không phù hợp, chị đã tự vận hành một hoạt động kinh doanh riêng, hỗ trợ doanh nghiệp của người thân, làm agency (đại lý), nhưng chưa có hướng phát triển lâu dài.

Dù có kinh nghiệm dồi dào và tinh thần học hỏi, chị My thẳng thắn thừa nhận trở ngại lớn nhất là tuổi tác. Bằng cấp chuyên môn và các chứng chỉ quốc tế cũng là nhược điểm của chị khi so với các ứng viên trẻ.

"Tôi không ngại tìm việc mới ở tuổi này và hiểu những rào cản mà mình đang gặp phải. Dù xác định vậy, tôi vẫn thấy khó khi thấy thị trường đang vận hành theo hướng khắt khe và khắc nghiệt hơn. Nhà tuyển dụng có nhiều lựa chọn hơn và rõ ràng người trẻ ngày càng giỏi và có sự chuẩn bị tốt", chị nhận định. 

Tương tự, chị Trần Mai Anh (35 tuổi) từng làm trưởng phòng truyền thông của một công ty công nghệ tại Hà Nội cũng chật vật quay lại tìm việc, sau khi bị cắt giảm. 

"Hơn 10 năm lăn lộn trong ngành truyền thông, tôi cũng có giắt túi cho mình nhiều kinh nghiệm và không ngừng học hỏi. Tuy nhiên, có vẻ như các doanh nghiệp đang khắt khe hơn so với trước đây", chị nhận định. 

Hơn 20 cuộc phỏng vấn nhưng không tìm được thỏa thuận chung, Mai Anh nói mâu thuẫn lớn nhất là tiền lương. 

"Các doanh nghiệp có vẻ đang thắt chặt chi tiêu hơn và không mạnh tay cho nhân sự nhiều kinh nghiệm. Trước đây lương tôi khoảng 30 triệu đồng/tháng thì bây giờ chỉ được thỏa thuận chưa tới 20 triệu", Mai Anh kể. 

Thị trường khốc liệt hơn

Tình trạng nhân sự cấp trung khó tìm việc không chỉ diễn ra ở Việt Nam. Theo Business Insider, các tập đoàn như Google, Amazon hay Microsoft cũng đang loại bỏ bộ máy trung gian để giảm tối đa cấp quản lý, tăng hiệu suất. Việc cắt giảm các vai trò trung gian dẫn tới hàng loạt nhân sự có nhiều năm kinh nghiệm lại là nhóm dễ bị thất nghiệp.

Nói về nguyên nhân, theo anh Nguyễn Hoài Nam, một chuyên viên tuyển dụng, là do doanh nghiệp không còn nhu cầu tuyển người lãnh đạo quá nhiều kinh nghiệm, mà chọn người có thể kiêm nhiệm nhiều vai, làm được việc ngay.

Ngoài ra, tuổi tác cũng là một vấn đề gây trở ngại. Bước qua tuổi 40, chị Hà Anh nói mình khó cạnh tranh với những người trẻ hơn nhưng cũng có đủ kinh nghiệm, trải nghiệm và bằng cấp để đáp ứng những công việc đòi hỏi chuyên môn sâu.

"Tất nhiên tôi tin vẫn còn cơ hội cho những người như tôi. Nhưng chắc chắn nó sẽ khó hơn so với trước đây", chị nói.

Theo các chuyên gia nhân sự, một trong những lý do chính là áp lực từ các nhà đầu tư và mong muốn tối đa hóa lợi nhuận. Ngày nay, "tăng trưởng" không chỉ là mở rộng quy mô đội ngũ mà còn là tối ưu hóa lợi nhuận biên và làm hài lòng các cổ đông. Việc cắt giảm chi phí nhân sự thường được coi là một cách nhanh chóng để cải thiện các chỉ số tài chính, dù điều này có thể gây tổn hại về lâu dài đến tinh thần nhân viên và thương hiệu nhà tuyển dụng.

Bên cạnh đó, nhiều công ty đang thực hiện các đợt tái cấu trúc lớn để tinh gọn bộ máy, loại bỏ các vị trí trùng lặp hoặc không còn cần thiết, như một phần của nỗ lực tối ưu hóa hoạt động và giảm chi phí.

Hơn nữa, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang thay đổi cách thức hoạt động của nhiều ngành nghề. Các công ty đang đầu tư mạnh vào AI, dẫn đến việc cắt giảm các vị trí có tính chất lặp lại hoặc có thể được thay thế bằng công nghệ.

"Làm việc mình cần trước khi có thể làm việc mình muốn"

Đối diện với những lần thất vọng vì bị từ chối, chị Hà Anh cho rằng có hai thứ luôn cần phải làm mỗi ngày, dù ở thời điểm ổn định nhất: tài chính dự phòng và tinh thần luôn sẵn sàng học hỏi. 

"Mình không thể biết hết những gì sẽ xảy ra tiếp theo. Có những thời điểm thuận lợi, nhưng cũng có những thời điểm không dễ dàng. Mình luôn phải có sẵn bệ đỡ cho tất cả những biến cố đó", chị tâm niệm. 

Nhìn lại quá trình gần 20 năm đi làm, chị nhận ra "trước khi làm được việc mình muốn làm, cần phải làm những việc phải làm". Với chị, chạy theo sự biến động nhanh của thị trường là việc không dễ dàng, cần phải sẵn sàng học hỏi, thay đổi để đáp ứng nhu cầu mỗi ngày một khó khăn hơn. 

Theo bà Thanh Nguyễn, Giám đốc điều hành Anphabe, có 5 điều sống còn mà người lao động phải ghi nhớ để sinh tồn.

Thứ nhất, phải nhận thức đúng vai trò của công việc. Hợp đồng lao động là thỏa thuận thương mại, không phải "cam kết an toàn lâu dài".

Thứ hai, luôn phát triển những kỹ năng khó thay thế như tư duy hệ thống, kỹ năng lãnh đạo đội nhóm, khả năng ra quyết định trong môi trường bất định.

Thứ ba, học để thích nghi, không chỉ học để làm giỏi việc cũ.

Thứ tư, xây dựng thương hiệu cá nhân nội bộ, hãy là người được tin cậy và trọng dụng nhờ năng lực thực tế và khả năng kết nối, chứ không chỉ nhờ thâm niên.

Thứ năm, tích cực tham gia cộng đồng chuyên môn, cởi mở với cơ hội và các mối quan hệ mới.