66% lao động Việt thấy quá tải sau khi doanh nghiệp tinh gọn

Trao quyền chỉ nằm ở khẩu hiệu

Ngày 19/11, tại hội nghị “Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2025”, Anphabe (đơn vị cung cấp giải pháp về nguồn nhân lực) đã công bố báo cáo độc quyền “Code the future – lập trình tương lai”, thông qua cuộc khảo sát 73.000 người lao động, 560 CEO (giám đốc điều hành) và quản lý nhân sự tại Việt Nam.

Đây là báo cáo phác họa toàn cảnh xu hướng tinh gọn và tái cấu trúc của doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên AI (trí tuệ nhân tạo).

Trình bày báo cáo, bà Thanh Nguyễn, Giám đốc điều hành và truyền cảm hứng hạnh phúc Anphabe, cho hay mô hình tinh gọn đã trở thành trụ cột trong chiến lược quản trị của nhiều doanh nghiệp Việt Nam.

Theo báo cáo, 44% doanh nghiệp tham gia khảo sát xem việc tinh gọn là ưu tiên hàng đầu của họ, xếp sau đó là mục tiêu giữ chân nhân tài. Tuy nhiên, chỉ có 31% đơn vị cảm thấy việc tinh gọn hiện tại đáp ứng như kỳ vọng ban đầu.

Không những vậy, việc tinh gọn của doanh nghiệp Việt lại khiến 66% người lao động cảm thấy quá tải, 61% nhân viên thấy công việc trở nên phức tạp hơn và 78% người phải gánh nhiều trách nhiệm hơn.

Hơn một nửa số nhân viên tham gia khảo sát (56%) cảm thấy khối lượng công việc không còn hợp lý, 62% người lao động thấy áp lực tăng mạnh và 48% phải luôn có mặt vì công việc. Đáng chú ý, có 17% nhân sự ngày nào đi làm cũng thấy áp lực.

Nguyên nhân phần lớn được cho là bởi công cụ và công nghệ phục vụ công việc vẫn chưa hiệu quả; nhân viên không có đủ thời gian, công cụ, sự hỗ trợ để cải tiến công việc.

“Khi chuyển đổi, lãnh đạo luôn nhấn mạnh trao quyền cho nhân viên nhưng điều này chỉ nằm ở khẩu hiệu. Thực tế, họ vẫn giữ thói quen kiểm soát và quản lý nhân sự bằng thước đo cũ, “chạy bằng cơm” như KPI (chỉ số hiệu suất công việc.

Thực tế, có 52% nhân viên bày tỏ doanh nghiệp khuyến khích họ lên tiếng nhưng lại chưa từng triển khai sáng kiến của họ. Chỉ có 31% nhân viên được lãnh đạo lắng nghe và đưa ý tưởng của họ vào hành động. Số ít còn lại thậm chí còn không được khuyến khích lên tiếng góp ý”, bà Thanh Nguyễn nói.

Cần chiến lược rõ ràng để tinh gọn hiệu quả

Báo cáo chỉ ra rằng các chương trình đào tạo và phát triển nhân lực (L&D) của doanh nghiệp ngày nay chưa thực sự đáp ứng nhu cầu. Mặc dù nhiều doanh nghiệp vẫn giữ nguyên ngân sách dành cho L&D, thậm chí có doanh nghiệp nỗ lực tăng ngân sách, nhưng cứ 10 nhân viên thì có đến 6 người khẳng định các chương trình đào tạo của công ty không phù hợp.

Doanh nghiệp đánh giá vấn đề của việc đào tạo nằm ở nhân viên, rằng họ thiếu động lực. Song thực tế, người lao động ngày nay vẫn rất kỳ vọng được học hỏi, bằng chứng là 57% nhân viên tham gia khảo sát chủ động tìm cơ hội học tập, 55% lao động sẵn sàng học ngoài giờ làm.

Sự lệch pha còn thể hiện ở phương pháp đào tạo. Phần lớn doanh nghiệp chủ yếu tổ chức các khóa học trực tiếp truyền thống, trong khi nhân viên muốn tìm tòi, học hỏi lại phải tìm đến Google, các nền tảng học cá nhân hoặc đồng nghiệp nhiều hơn là nền tảng nội bộ.

Theo bà Thanh Nguyễn, để khắc phục những vấn đề khiến việc tinh gọn chưa đạt kỳ vọng, yếu tố đầu tiên là phải rõ ràng trong chiến lược.

“Mọi nỗ lực tinh giản chỉ có hiệu quả khi lãnh đạo truyền đạt thống nhất mục tiêu, chiến lược và ưu tiên tới toàn bộ nhân viên. Dữ liệu khảo sát cho thấy doanh nghiệp với cam kết lãnh đạo rõ ràng về tinh giản có khả năng thành công cao gấp 4 lần. Giai đoạn này cần truyền thông liên tục, phân nhóm theo từng tầng nhân sự và đồng thời đảm bảo 3 nguyên tắc minh bạch, tôn trọng và cơ hội cho những người tiếp tục đồng hành cùng tổ chức”, bà Thanh Nguyễn nhấn mạnh.

Giải pháp tiếp theo là tinh giản theo chiều ngang. Nghĩa là khi đã giảm bớt các tầng quản lý chiều dọc nhưng vẫn còn sự rời rạc giữa các phòng ban, doanh nghiệp cần phải xây dựng lại cấu trúc linh hoạt, vận hành theo các nhóm nhỏ và trao quyền thực chất cho các nhóm này.

Việc nâng cao năng lực cho nhân viên cũng không kém phần quan trọng. Doanh nghiệp cần thúc đẩy văn hóa học tập tự chủ, cá nhân hóa quá trình phát triển theo nhu cầu riêng của từng nhóm nhân viên, từ đó tạo ra đội ngũ linh hoạt, thích ứng nhanh với thay đổi.

“Doanh nghiệp cũng phải dũng cảm thay đổi, sẵn sàng từ bỏ các mô hình từng mang lại thành công nhưng nay không còn phù hợp. Một số công ty đã thử nghiệm mô hình kết hợp con người và AI, trong đó AI đảm nhận các tác vụ tốc độ và xử lý dữ liệu, còn con người tập trung vào việc ra quyết định chiến lược dựa trên bối cảnh và mục tiêu”, bà Thanh Nguyễn cho biết.

Cuối cùng, để đạt hiệu quả lâu dài, bà Thanh Nguyễn nhấn mạnh yếu tố “phải đi cùng nhau” giữa con người và AI trong quá trình tinh gọn. Từ đó, doanh nghiệp có thể tạo ra một hệ sinh thái vận hành mạnh mẽ, hiệu quả hơn bất kỳ bên nào làm việc độc lập.