Xung đột ở chung cư: bài toán không khó, sao không giải được?

Điều lạ lùng là ít người thắc mắc tại sao chuyện tương tự không xảy ra ở các nước tiên tiến, trong khi ở nơi đó, chung cư là loại hình nhà ở phổ biến hơn nhiều so với Việt Nam. Mấu chốt của vấn đề, ai cũng thấy, là việc chủ đầu tư giữ quyền sở hữu đối với các tài sản có tác dụng tạo ra tiện ích trong cuộc sống hàng ngày của người sống trong chung cư, như cầu thang máy, nhà để xe...; khi chung cư đi vào vận hành, các tài sản ấy được chủ đầu tư khai thác trong tư thế người cung ứng dịch vụ và trở thành một nguồn thu lợi bổ sung, bên cạnh nguồn thu từ việc bán căn hộ. Xung đột thường bắt nguồn từ việc chủ đầu tư ấn định mức phí dịch vụ cao ngất, khiến cư dân cảm thấy bị ép uổng trong điều kiện việc sử dụng tiện ích là một phần nhu cầu sinh hoạt thiết yếu, nghĩa là không dùng không được.

Điểm bất hợp lý trong quan hệ tay đôi chủ đầu tư – chủ căn hộ chính là việc chủ đầu tư vừa có điều kiện nắm giữ các tài sản được coi là yết hầu của cơ thể chung cư, vừa giữ vị thế “kèo trên” trong thương lượng, kết ước với chủ căn hộ về việc sử dụng tài sản.

Tất cả những điều nói trên đó đều đã có thể đạt được từ việc áp dụng các quy định nằm sờ sờ trong các văn bản pháp luật hiện hành. Nhưng rốt cuộc, thay vào đó là lợi thế kỳ quặc của nhà đầu tư trong quan hệ với chủ căn hộ, như đã nói: vừa có được tài sản riêng mang ý nghĩa khống chế, vừa có được vị trí của kẻ mạnh trong thương lượng. Trước lợi thế đó, chủ căn hộ ở trong tình cảnh giống như người đi xe khách đường dài bị buộc ăn cơm tù ở trạm dừng chân: không có sự lựa chọn, cũng chẳng chạy đâu cho thoát, phải bấm bụng ăn và trả tiền theo đòi hỏi của nhà hàng.

Lý do, đơn giản, là bởi vì chẳng có ai lên tiếng, nhân danh nhà chức trách có thẩm quyền, khẳng định rằng trong trường hợp chủ đầu tư giữ lại thang máy, nhà để xe làm tài sản riêng, thì chủ căn hộ có quyền sử dụng các tài sản ấy trên cơ sở quan hệ địa dịch chứ không phải theo một hợp đồng cung ứng dịch vụ.