Vỡ mộng tuổi 30 tại Mỹ: Cử nhân đứng quầy bán bánh vì "bão" thất nghiệp

Cú sốc tuổi 32 và hành trình "rải đơn" trong vô vọng

Tháng 11/2023, thế giới của Jessica Kava như sụp đổ. Sau 5 năm cống hiến cho một công ty lớn tại California (Mỹ), cô nhận thông báo chấm dứt hợp đồng - một "món quà" sinh nhật tuổi 32 không thể đắng chát hơn. Với bề dày kinh nghiệm và kỹ năng vững vàng, Kava ban đầu khá lạc quan, tin rằng việc tìm một vị trí tương xứng sẽ không quá khó khăn. Nhưng thực tế phũ phàng hơn nhiều so với những gì cô tưởng tượng. 

6 tháng ròng rã trôi qua, hơn 200 bộ hồ sơ được gửi đi, trải dài từ các vị trí văn phòng quen thuộc, ngành dịch vụ khách sạn đến cả lĩnh vực y tế mà cô sẵn sàng học hỏi. Kết quả cô nhận lại chỉ là sự im lặng đến đáng sợ hoặc những email từ chối lạnh lùng. Hành trình tìm việc biến thành cuộc đua sức bền đầy mệt mỏi, bào mòn cả tinh thần lẫn tài chính.

"Thật sự tôi không hiểu mình đã sai ở đâu", Kava nghẹn ngào chia sẻ trong một video đăng tải trên TikTok. Đoạn clip ngắn, ghi lại khoảnh khắc cô chuẩn bị bước vào buổi phỏng vấn cho công việc trả lương tối thiểu tại một tiệm tacos địa phương, bất ngờ chạm đến nỗi lòng của hàng triệu người. "Tôi cảm thấy như mình đang gào thét trong một căn phòng trống rỗng, không ai nghe thấy".

Video nhanh chóng lan truyền với tốc độ chóng mặt, thu hút gần một triệu lượt xem và hàng nghìn bình luận chia sẻ, đồng cảm. Câu chuyện của Kava không còn là của riêng cô nữa, nó đã trở thành tiếng nói chung cho cả một thế hệ đang vật lộn tìm chỗ đứng trong thị trường lao động đầy biến động.

Nhiều người xem bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc: "Tôi từng là quản lý dự án, giờ đang chạy bàn", "Cảm giác này quá quen thuộc, như đang nhìn thấy chính mình vậy", "Bạn không đơn độc đâu, chúng tôi cũng đang trải qua điều tương tự".

"Ma trận" tuyển dụng thời 4.0 và lối rẽ không ngờ

Tại sao một người có kinh nghiệm như Kava lại gặp khó khăn đến vậy? Thị trường lao động hiện tại, theo các chuyên gia, đang là một "mê cung" đầy rẫy cạm bẫy đối với người tìm việc, đặc biệt là thế hệ millennials - những người lẽ ra đang ở giai đoạn đỉnh cao sự nghiệp.

Lạm phát dai dẳng buộc doanh nghiệp thắt chặt chi tiêu, cắt giảm nhân sự. Làn sóng tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thay thế nhiều vị trí văn phòng. Và quan trọng hơn, quy trình tuyển dụng ngày càng trở nên thiếu tính người.

Eric Cheng, CEO của Jobright - một nền tảng tìm việc ứng dụng AI - chỉ ra những "điểm nghẽn" chí mạng: "Các hệ thống sàng lọc hồ sơ tự động (ATS) thường loại bỏ những ứng viên tiềm năng chỉ vì từ khóa không khớp một cách máy móc. Rất nhiều tin tuyển dụng bạn thấy thực chất là công việc "ma". Các công ty đăng chúng chỉ để thu thập dữ liệu, thăm dò thị trường hoặc đã tuyển xong từ lâu nhưng chưa gỡ xuống".

Ông nhấn mạnh: "Vấn đề không nằm ở chỗ người lao động thiếu năng lực. Họ tài năng, có kinh nghiệm, nhưng lại đang bị chôn vùi dưới một hệ thống tuyển dụng lỗi thời, quan liêu và đôi khi là vô cảm. Quá trình tìm việc giờ đây giống như chơi xổ số hơn là một cuộc đánh giá năng lực công bằng".

Giữa lúc tuyệt vọng và cạn kiệt hy vọng, một cơ hội việc làm lại đến với Kava theo cách không ai ngờ tới. Vào đúng tối sinh nhật, cô và bạn bè ghé vào một tiệm tacos nhỏ. Nghe nhân viên ở đây than thở về việc thiếu người, Kava buột miệng ngỏ ý muốn ứng tuyển. Sáng hôm sau, cô nhận được cuộc gọi mời phỏng vấn từ chủ quán.

"Đó chỉ là một tia hy vọng le lói, rất nhỏ nhoi, nhưng tôi biết mình phải nắm lấy nó", Kava nhớ lại. 38 phút sau khi quay đoạn video TikTok đầy cảm xúc ấy, cô bước vào buổi phỏng vấn. Ngày hôm sau, cô bắt đầu ca làm việc đầu tiên trong tuần làm 5 buổi tại tiệm tacos.

Sự tương phản giữa việc chật vật nộp đơn vào các tập đoàn lớn và việc dễ dàng được nhận vào một công việc chân tay trả lương tối thiểu càng làm nổi bật sự trớ trêu của thị trường lao động hiện tại.

Tìm lại giá trị bản thân và hồi chuông cảnh tỉnh cho cả thế hệ

"Thành thật mà nói, tôi chưa bao giờ tưởng tượng ở tuổi 32 mình lại làm một công việc bán thời gian với mức lương tối thiểu", Kava thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn sau đó. "Nhưng tôi thực sự biết ơn vì họ đã cho tôi cơ hội này. Ít nhất, tôi cảm thấy mình có ích, được là một phần của tập thể, được giao tiếp với mọi người. Đó là điều tôi đã khao khát suốt những tháng trời cô độc tìm việc".

Công việc tại tiệm bánh, dù không phải là "bến đỗ trong mơ", lại vô tình giúp Kava tìm lại thứ mà cô đã đánh mất, đó là cảm giác về giá trị bản thân và một mục đích để thức dậy mỗi ngày. Nó cũng giúp cô có nguồn thu nhập ổn định, dù ít ỏi, để trang trải cuộc sống trong khi tiếp tục tìm kiếm cơ hội phù hợp hơn.

Câu chuyện của Jessica Kava là một minh chứng đau lòng cho cuộc khủng hoảng không chỉ về kinh tế mà còn về danh tính mà nhiều người thuộc thế hệ Millennials đang phải đối mặt. Họ là thế hệ được đầu tư học hành bài bản, mang trên vai kỳ vọng lớn lao, đã nỗ lực làm việc trong nhiều năm, để rồi đột ngột bị đẩy ra bên lề chỉ sau một quyết định cắt giảm nhân sự. Họ phải đối mặt với câu hỏi nhức nhối: Bằng cấp và kinh nghiệm của mình có còn giá trị?

Một bình luận đầy chua chát trên video của Kava tóm gọn nghịch lý mà nhiều người đang trải qua: "Tại sao khắp nơi đều kêu thiếu nhân lực trầm trọng, mà tìm việc lại khó như lên trời?". Câu hỏi này vang vọng khắp các diễn đàn việc làm, mạng xã hội, phản ánh sự mất kết nối nghiêm trọng giữa nhu cầu của doanh nghiệp và thực trạng của người lao động.

Video của Jessica, với sự chân thực và dễ tổn thương, không chỉ kể về hành trình cá nhân. Nó đã gióng lên một hồi chuông cảnh báo về một hệ thống tuyển dụng đang thất bại trong việc kết nối những người tài năng với cơ hội việc làm.

Nó phơi bày một thực tế đáng lo ngại, đó là trong khi các nhà tuyển dụng than phiền về "cuộc chiến nhân tài", thì hàng trăm ngàn người có năng lực lại đang phải vật lộn từng ngày, cạn kiệt cả về tài chính lẫn tinh thần, mòn mỏi chờ đợi những phản hồi không bao giờ đến.

Với Jessica Kava, hành trình tìm lại sự nghiệp mơ ước vẫn còn ở phía trước. Nhưng giữa tiếng xèo xèo của thịt nướng và mùi thơm của bánh taco, cô đã tìm thấy một điểm tựa quan trọng. "Tôi không chắc tương lai sẽ đưa tôi đến đâu", cô nói. "Nhưng ngay lúc này, tôi hạnh phúc vì có một công việc, có những người đồng nghiệp tốt, và có lý do để bắt đầu một ngày mới".

Câu chuyện của cô là lời nhắc nhở rằng, đôi khi, giá trị không nằm ở chức danh hay mức lương, mà ở sự kiên cường và khả năng tìm thấy ý nghĩa ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.