Thủ tướng: Đường sắt Việt Nam đã lạc hậu, phải thấy “nóng ruột”!

Chiều nay (28/10), tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về dự thảo báo cáo trình Bộ Chính trị về tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận số 27-KL/TW về Chiến lược phát triển giao thông vận tải (GTVT) đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050.

Thị phần đường sắt giảm sút

Báo cáo Thủ tướng tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết, sau 10 năm thực hiện kết luận số 27-KL/TW của Bộ Chính trị, nhìn chung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch đã đươc lập và điều chỉnh kịp thời, định hướng quan trọng cho công tác chuẩn bị, quản lý đầu tư, dành quỹ đất và bố trí nguồn lực cho phát triển đường sắt.

Nguồn lực đầu tư giai đoạn 2016-2020 cao hơn so với giai đoạn 2011-2015; chất lượng kết cấu hạ tầng từng bước được nâng cao; tốc độ chạy tàu và an toàn đường sắt được cải thiện. Công tác tái cơ cấu, cổ phần hoá doanh nghiệp được triển khai kịp thời; vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực đường sắt từng bước được nâng cao…

Tuy nhiên, kết quả thực hiện chiến lược còn những hạn chế như: Một số văn bản pháp luật còn bất cập, thiếu đồng bộ; việc lập quy hoạch chưa phù hợp với nguồn lực và điều kiện kính tế xã hội của từng giai đoạn; hệ thống tiêu chuẩn, định mức, đơn giá… còn thiếu; thị phần đường sắt có chiều hướng giảm sút.

Số liệu thống kê của 3 năm gần nhất 2017, 2018 và 2019 cho thấy thị phận vận tải hành khách lần lượt là 2,00%; 1,71% và 1,29%; thị phần vận tải hàng hoá lần lượt là 1,33%; 1,30% và 1,04%. Trong khi đó, vận tải liên vận quốc tế chưa ổn định, chưa tương xứng với tiềm năng.

Các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM đều chậm tiến độ và tăng tổng mức đầu tư; còn xảy ra một số vụ tai nạn đường sắt nghiêm trọng.

Bộ GTVT đưa ra định hướng phát triển tiếp tục nâng cấp để khai thác có hiệu quả các tuyến đường sắt hiện có trong đó ưu tiên tuyến Bắc - Nam; đẩy nhanh tiến độ đầu tư các tuyến đường sắt độ thị tại Hà Nội, TP.HCM… nghiên cứu, triển khai xây dựng mới các tuyến nối với các cảng biển, khu công nghiệp, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc- Nam.

Bộ GTVT đề nghị Ban cán sự Đảng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương xem xét, ban hành Nghị quyết riêng về định hướng phát triển đường sắt; chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm tổ chức thẩm định Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam làm cơ sở để Bộ GTVT hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền về chủ trương đầu tư dự án;

Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng giao các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu xây dựng các cơ chế ưu tiên bố trí vốn, xây dựng mô hình đầu tư để thu hút nguồn lực ngoài ngân sách nhằm sớm triển khai, hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị, giảm ùn tắc tại các đô thị…

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là xương sống

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình đánh giá cơ bản trong lĩnh vực GTVT thì đường sắt lép vế; đường sắt cao tốc Bắc-Nam sẽ cần đầu tư lớn.

“Nó không chỉ là một tuyến đường mà cần tính đến hiệu quả kinh tế xã hội sẽ thế nào? Có nên đầu tư không? Nếu có đầu tư thì vốn thế nào, năng lực ra sao? Đó là vấn đề lớn. Trong báo cáo của bộ GTVT cần nêu rõ hơn” - Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nói.

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Phát triển hệ thống đường sắt Việt Nam là rất cần thiết, do hệ thống đường sắt Việt Nam đã lạc hậu, phải được cải tạo, xây dựng mới để phát triển đất nước.

Về nguồn lực đầu tư, Thủ tướng yêu cầu một mặt giảm đầu tư công để bảo đảm an toàn tài chính quốc gia, mặt khác phải tìm nguồn lực để phát triển các công trình hạ tầng quan trọng của đất nước. “Chuẩn bị mặt bằng cho các dự án này một cách chủ động chứ không “nóng đâu phủi đó. Chuẩn bị một bước về kết nối quốc tế” - Thủ tướng yêu cầu.

Người đứng đầu Chính phủ đề nghị Bộ GTVT tiếp tục hoàn thiện báo cáo để sớm báo cáo Bộ Chính trị, trình Quốc hội; giao Bộ GTVT xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển đường sắt đến năm 2030, tầm nhìn 2050 với tinh thần lớn là phải cải cách mạnh mẽ ngành đường sắt.

Thủ tướng yêu cầu phương án khả thi, cụ thể, đặc biệt là đối với đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, coi đây là xương sống của chiến lược. “Các cơ quan của Bộ GTVT phải thấy nóng ruột, để làm sao thúc đẩy cuộc cách mạng về đường sắt tốt hơn ở Việt Nam” - người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh.