Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đi thụt lùi

Theo tham luận của ông Nguyễn Kiên – Đại diện Nhóm Công tác Thị trường Vốn VBF nêu ra sáng nay (9/6), mặc dù Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) đã rất tích cực lắng nghe những khó khăn, vướng mắc của nhà đầu tư, đồng thời đã cố gắng nhất có thể để hỗ trợ nhà đầu tư, nhưng những nhân tố làm thị trường chứng khoán đi xuống dường như đã không thuộc thẩm quyền của UBCK, mà đòi hỏi những quyết sách kịp thời và cương quyết từ Chính phủ.

Ông Kiên dẫn chứng, với 91 triệu dân song mức vốn hóa của thị trường chứng khoán Việt Nam khoảng 46 tỷ USD, chỉ tương đương với 25% GDP. Trong khi đó, Philippines, với 99 triệu dân, có mức vốn hóa của thị trường chứng khoán khoảng 184 tỷ USD (gấp 4 lần Việt Nam), tương đương 65% GDP của nước này.

Thái Lan với 69 triệu dân, có mức vốn hóa của thị trường chứng khoán khoảng 418 tỷ USD (gấp 9 lần Việt Nam), tương đương 112% GDP của nước này. Malaysia, với 30 triệu dân, có mức vốn hóa của thị trường chứng khoán khoảng 287 tỷ ÚD (gấp 6 lần Việt Nam), tương đương 88% GDP của nước này. 

Khoảng cách càng được nới rộng khi so sánh với Singapore, với 5 triệu dân, có mức vốn hóa của thị trường chứng khoán là khoảng 415 tỷ USD (gấp 9 lần Việt Nam), tương đương với 135% GDP của nước này. Và Indonesia, với 251 triệu dân, có mức vốn hóa của thị trường chứng khoán là khoảng 397 tỷ USD (gấp 8 lần Việt Nam), tương đương với 45% GDP của nước này.

Đại diện Nhóm Thị trường Vốn đánh giá, thị trường chứng khoán hiện tại của Việt Nam sẽ không đủ mạnh để hỗ trợ quá trình cổ phần hóa. 

“Theo hiểu biết của chúng tôi, tổng giá trị các Doanh nghiệp Nhà nước sẽ được cổ phần hóa trong 3 năm tới ước tính khoảng 25 tỷ USD. Nếu Chính phủ chỉ dự kiến bán ra thị trường 15% tổng số lượng cổ phần thì thị trường sẽ cần 3,75 tỷ USD để mua số cổ phần này. Như vậy nguồn tiền trong nước sẽ chắc chắn không đủ để mua cổ phần nói trên, và Việt Nam sẽ cần một dòng tiền mới của nước ngoài để mua các cổ phần này” – ông Kiên phân tích.

Tuy nhiên, trong giai đoạn từ 1/1 đến ngày 19/5/2015, dòng tiền mới của nước ngoài chảy vào Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội chỉ là 5 triệu USD, và vào Sàn giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh là 113,3 triệu USD. 

Do đó, để đẩy mạnh và phát triển thị trường chứng khoán, Nhóm Thị trường Vốn VBF kiến nghị Chính phủ cần cân nhắc 2 vấn đề trong việc cổ phần hóa, đó là cổ phần hóa phải đi kèm với việc niêm yết các công ty đã được cổ phần hóa; và để tạo thanh khoản tốt cho thị trường, Chính phủ nên bán từ 25 đến 30% cổ phần của doanh nghiệp được cổ phần hóa thông qua các nhà môi giới chứng khoán quốc tế và chuyên nghiệp. 

Ông Kiên cũng cho biết, trong 3 năm vừa qua, nhà đầu tư nước ngoài đã đợi Chính phủ tăng sở hữu nước ngoài tại các công ty đại chúng, và hiện tại các thành viên của thị trường vẫn đang đợi Chính phủ thông qua Nghị định 58/2012/NĐ-CP sửa đối. Để thu hút được dòng vốn mới của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường chứng khoán và vào những Doanh nghiệp Nhà nước mới được cổ phần hóa, theo Nhóm Thị trường Vốn, Việt Nam cần mạnh dạn, kiên quyết xóa bỏ hạn chế tỷ lệ sở hữu 49% áp dụng đối với các công ty đại chúng như hiện nay.

Bên cạnh đó, Nhóm cũng kiến nghị Việt Nam áp dụng tỷ lệ sở hữu theo đúng cam kết WTO của Việt Nam đối với các công ty đại chúng kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ; và mở cửa toàn bộ thị trường bằng cách cho sở hữu không hạn chế đối với các công ty đại chúng kinh doanh trong các lĩnh vực khác không nằm trong cam kết WTO của Việt Nam (trừ những lĩnh vực kinh doanh có điều kiện và những lĩnh vực ảnh hưởng tới an ninh quốc gia).   

Ngoài ra, Nhóm Thị trường Vốn VBF cũng đề xuất Chính phủ sớm thông qua dự thảo Nghị định về Quỹ hưu trí tự nguyện vì việc thành lập quỹ này sẽ tạo thêm nguồn cầu đáng kể đối với thị trường tài chính nói chung và cổ phần hoá nói riêng. Việc hình thành quỹ hưu trí tự nguyện cũng sẽ góp phần giảm áp lực cho quỹ Bảo hiểm xã hội. Mặt khác việc này cũng góp phần xây dựng cho Việt Nam một hệ thống an sinh xã hội tiên tiến dựa trên mô hình đa trụ cột, là hệ thống đã được công nhận là sẽ góp phần gia tăng an sinh cho người lao động.