Nhân viên công nghệ thất thế, tấm vé dẫn tới sự giàu có nay đã không còn

Tommy York (33 tuổi) sinh ra và lớn lên ở San Francisco (Mỹ). Anh từng nghĩ sẽ đạt được mục tiêu tiết kiệm đủ tiền để mua nhà ở thị trường đắt đỏ này sau khi trở thành kỹ sư tại Google.

Không còn là tấm vé dẫn tới sự giàu có

Tháng 12/2021, cổ phiếu công ty mẹ Google là Alphabet đạt mức cao kỷ lục. Gói thu nhập của York bao gồm một khoản trợ cấp cổ phiếu trị giá 175.000 USD được thanh toán trong 4 năm. Chính vì thế, việc giá cổ phiếu Alphabet lập kỷ lục cũng giúp anh giàu lên đáng kể.

Tuy nhiên, sự thăng hoa này không kéo dài mãi. Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất, cổ phiếu công nghệ đã bị ảnh hưởng. Trong nhiều năm qua, công việc trong lĩnh vực công nghệ vốn là tấm vé dẫn tới sự giàu có nhưng giờ đây, phần lớn đã bốc hơi cùng lợi nhuận thời kỳ bùng nổ của các gã khổng lồ trong ngành.

Theo Wall Street Journal, cổ phiếu thường chiếm một phần lớn trong khoản lương hậu hĩnh của nhân viên công nghệ. Thời điểm thế giới buộc phải làm việc từ xa do đại dịch, các công ty công nghệ đã trở thành con cưng của thị trường, dẫn tới việc lương thưởng của nhân viên tăng vọt.

Còn hiện tại, khi thế giới trở lại trạng thái bình thường, mọi người quay lại văn phòng làm việc, nhu cầu đối với các dịch vụ của những gã khổng lồ này đã giảm đáng kể. Điều đó khiến cổ phiếu công nghệ giảm mạnh và tuy đã phục hồi phần nào trong năm nay nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức cao nhất vào năm 2021.

Tình hình trên đã thổi bay một phần không nhỏ tài sản mà nhiều nhân viên công nghệ tính toán để trang trải các chi phí lớn như mua nhà hay học phí đại học.

Hoạt động IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) của không ít công ty đã bị đóng băng, khiến khả năng đổi đời của nhiều nhân viên công nghệ đình trệ vô thời hạn. Thậm chí, sự xuống dốc của ngành công nghệ còn khiến hàng trăm nghìn người phải trả giá bằng chính công việc của họ trong các đợt sa thải hàng loạt.

Tháng 1 vừa qua, vài ngày sau khi trở về lo liệu cho tang lễ của mẹ, York đã bị cho nghỉ việc cùng hàng nghìn nhân viên khác của Google. Anh nhận được khoảng 46.000 USD từ khoản trợ cấp cổ phiếu. Thị trường tuyển dụng ảm đạm cũng đồng nghĩa với việc công việc tiếp theo của anh sẽ có thu nhập thấp hơn so với khi ở Google.

"Tôi chỉ muốn có đủ tiền để thanh toán trước cho một căn nhà ở San Francisco nhưng điều này giờ đây có vẻ khó đạt được", anh chia sẻ.

Cổ phiếu của công ty thường chiếm một phần khá lớn trong tổng tài sản của nhân viên công nghệ. Nhân viên tại các công ty công nghệ đại chúng thường được trả bằng đơn vị cổ phiếu hạn chế (chỉ có thể chuyển nhượng khi đáp ứng một số điều kiện nhất định, ví dụ như tiếp tục làm việc trong một khoảng thời gian hay đạt các chỉ tiêu cụ thể) được chia nhỏ trong một số năm. Giá trị của những khoản này dựa trên giá cổ phiếu công ty tại thời điểm được chi trả.

Sự sụt giảm cổ phiếu của Amazon.com đã làm giảm từ 15% đến 50% khoản thưởng cho nhân viên vào năm 2023. Theo một thỏa thuận mới của gã khổng lồ thương mại điện tử với một công ty cho vay thế chấp, nhân viên Amazon ở một số thành phố của Mỹ sẽ sớm có thể sử dụng cổ phiếu của họ làm tài sản thế chấp khi mua nhà.

Brandon Welch - cố vấn tài chính ở San Diego, cho biết: "Trong thời gian dài khi cổ phiếu công nghệ tăng giá, nhân viên ngành này đã nhận được khoản tiền hậu hĩnh. Rồi đột nhiên năm 2022, mọi thứ diễn biến theo chiều ngược lại".

Danh mục đầu tư vào cổ phiếu FAANG (Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Alphabet - công ty mẹ Google) đã tăng hơn 4 lần trong vòng 5 năm cho đến năm 2021. Thời điểm đó, khách hàng của công ty công nghệ của Welch đã lên kế hoạch để mua nhà cho cha mẹ hoặc mua căn nhà thứ hai cho mình tại những địa điểm như Hawaii.

Welch nói thêm: "Ngày đó, mọi người thường bàn tán về chuyện mua nhà, mua xe còn bây giờ, các cuộc trò chuyện chủ yếu xoay quanh việc sa thải hàng loạt hoặc chính sách cắt giảm chi phí".

Thắt chặt chi tiêu, giấc mơ mua nhà tan vỡ

Samantha Voigt (27 tuổi) trở thành kỹ sư phần mềm tại công ty dịch vụ tài chính Square (hiện là Block) vào năm 2017 sau khi tốt nghiệp đại học. Cổ phiếu của công ty đã tăng gấp 9 lần trong thời gian cô làm việc ở đó, mang lại mức độ đảm bảo về tài chính mà cô chưa bao giờ mong đợi có được sớm như vậy trong sự nghiệp của mình.

Voigt đã trả hết khoản vay sinh viên và mua một chiếc ô tô bằng tiền mặt. Với số tiền kiếm được, cô dễ dàng thanh toán những nhu cầu hàng ngày và thậm chí là những dịch vụ đắt đỏ. Khi cảm thấy kiệt sức vì đại dịch, cô quyết định nghỉ việc.

Sau hơn một năm, Voigt đầu quân cho một startup khác với mức lương cao hơn nhưng vì đây là công ty tư nhân nên cô không nhận được khoản thưởng bằng cổ phiếu như trước. Vì vậy, cô bắt đầu phải cân nhắc trước khi thanh toán. Gần đây, cô đã sử dụng thêm ứng dụng theo dõi chi tiêu và thực hiện một số thay đổi trong lối sống như tự tắm cho thú cưng thay vì đưa đến spa.

Ryan Stevens (39 tuổi) làm việc trong lĩnh vực công nghệ từ năm 2009 với vai trò vận hành sản phẩm tại nhiều công ty lớn, bao gồm Google, Meta và diễn đàn Quora.

Cổ phiếu và quyền chọn mua mà Stevens nhận được trong nhiều năm qua tuy không cao bằng vị trí kỹ sư phần mềm nhưng anh vẫn kỳ vọng có thể mua nhà khi lập gia đình. Mục tiêu của anh là thanh toán trước 300.000 USD cho một bất động sản trị giá 1,5 triệu USD. Hiện, khi đã lên chức bố, anh vẫn chưa thể hiện thực hóa mục tiêu vì Quora vẫn là công ty tư nhân.

Trước đó, Meta trả cho Stevens khoản tiền trị giá 80.000 USD trong vòng 4 năm khi anh bắt đầu làm việc tại công ty vào tháng 8/2021. Tháng 11 năm ngoái, anh bị sa thải. Sau khi bán một số cổ phiếu để trang trải chi phí, Stevens chỉ còn lại số cổ phiếu trị giá khoảng 10.000 USD. "Giấc mơ sở hữu nhà của tôi đã tan thành mây khói", anh giãi bày.