Ngân hàng Nhà nước chấn chỉnh hiện tượng lách trần lãi suất

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành văn bản số 297/NHNN-TTGSNH về việc chấn chỉnh việc thực hiện lãi suất huy động.

Bởi thời gian gần đây, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (TCTD) đẩy mạnh huy động vốn gắn với việc triển khai các chương trình khuyến mại, tặng quà, tặng lãi suất, chuyển lãi suất tiền gửi qua lãi suất cho vay hoặc giá dịch vụ hoặc giao dịch khác với cùng khách hàng và người có liên quan của khách hàng, làm tăng chi phí hoạt động, ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất thị trường.

Để đảm bảo tuân thủ các quy định của NHNN, an toàn hoạt động của TCTD và ổn định thị trường tiền tệ, Thống đốc NHNN yêu cầu TCTD chấp hành đúng quy định của NHNN về mức lãi suất huy động được quy định tại Thông tư 06/2014/TT-NHNN ngày 17/03/2014, Thông tư 07/2014/TT-NHNN ngày 17/03/2014, Quyết định số 2173/QĐ-NHNN ngày 28/10/2014, Quyết định số 2589/QĐ-NHNN ngày 17/12/2015; không áp dụng các biện pháp kỹ thuật để lách, vượt trần lãi suất huy động; nghiêm cấm cạnh tranh không lành mạnh trong huy động vốn; ban hành trước ngày 25/01/2016 văn bản chỉ đạo các đơn vị kinh doanh, chi nhánh TCTD chấp hành đúng các quy định của NHNN về lãi suất huy động và chỉ đạo của NHNN tại văn bản này; đồng thời, gửi văn bản chỉ đạo này cho NHNN (qua Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng).

Cũng theo yêu cầu của Thống đốc, các ngân hàng cần tự kiểm tra, phát hiện những vi phạm về mức lãi suất huy động; chỉ đạo chấn chỉnh và xử lý nghiêm người đứng đầu các chi nhánh, đơn vị của TCTD để xảy ra vi phạm, không chấp hành các quy định của NHNN.

Đồng thời, chủ động phát hiện và báo cáo về NHNN những TCTD cạnh tranh không lành mạnh vi phạm quy định về mức lãi suất huy động.

Thực hiện các chương trình khuyến mại trong huy động vốn, cho vay đúng quy định của pháp luật và tiết giảm tối đa các chi phí quảng cáo, khuyến mại, chăm sóc khách hàng để đảm bảo kinh doanh hiệu quả.

NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố có văn bản chỉ đạo các Quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn chấp hành đúng các quy định của NHNN về lãi suất huy động.

Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định về lãi suất huy động đối với các TCTD trên địa bàn; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm và báo cáo Thống đốc NHNN.

Thống kê từ NHNN cho thấy: Trong tháng 12/2015, tính chung toàn hệ thống TCTD có 11 ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất các kỳ hạn khoảng 0,1-0,5%/năm, bên cạnh đó có 2 ngân hàng giảm lãi suất khoảng 0,1-0,3%/năm. "Xu hướng tăng lãi suất tại các ngân hàng chủ yếu do yếu tố mùa vụ, mang tính chất tạm thời để đáp ứng nhu cầu thanh toán và dự phòng chi trả trong dịp giáp Tết", NHNN đánh giá.

Tuy nhiên, theo khẳng định từ NHNN, sau điều chỉnh, lãi suất của các ngân hàng này vẫn nằm trong vùng trung bình so với mặt bằng phổ biến của toàn thị trường (khoảng 5-5,3%/năm đối với kỳ hạn dưới 6 tháng; 6,4-7,0%/năm đối với kỳ hạn trên 6 tháng). Do đó, nếu tính trung bình toàn hệ thống, lãi suất huy động bình quân gia quyền trong tháng 12/2015 ở mức 5,1%/năm, chỉ cao hơn 0,06%/năm so tháng trước đó.

Sang nửa đầu tháng 1/2016, có 3 ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất khoảng 0,1-0,3%/năm ở các kỳ hạn trên 6 tháng. Đây là các NHTM cổ phần nhỏ và mức điều chỉnh thấp nên lãi suất huy động bình quân gia quyền toàn hệ thống vẫn tiếp tục ổn định so với tháng 12/2015.

"Lãi suất của các ngân hàng này sau điều chỉnh vẫn nằm trong vùng phổ biến của toàn hệ thống. Hiện lãi suất huy động của hệ thống TCTD phổ biến ở mức 4,5-5,4%/năm đối với kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng và 5,5-7,2%/năm đối với kỳ hạn trên 6 tháng", NHNN tái khẳng định.

Như vậy diễn biến trên cho thấy, mức tăng lãi suất huy động của các TCTD thời gian gần đây là không đáng kể, do đó về cơ bản mặt bằng lãi suất huy động bằng VND vẫn tiếp tục ổn định. Mức tăng lãi suất này không bắt nguồn từ áp lực cân đối vốn của các TCTD mà chỉ là phản ánh yếu tố mùa vụ, tạm thời giống như quy luật của các năm trước, do đó chưa tạo áp lực đến lãi suất cho vay. Trên thực tế, mặt băng lãi suất cho vay bằng VND phổ biến của toàn hệ thống tiếp tục ổn định trong tháng 12/2015 và 15 ngày đầu tháng 1/2016.

Hiện nay, lãi suất cho vay bằng VND của hệ thống TCTD phổ biến khoảng 6-9%/năm đối với ngắn hạn, 9-11%/năm đối với trung và dài hạn, một số ngân hàng áp dụng lãi suất cho vay đối với phân khúc khách hàng có xếp hạng tín nhiệm cao, khả năng tài chính tốt… khoảng 5-6%/năm.

Bên cạnh đó, tỷ trọng dư nợ các khoản cho vay có lãi suất trên 13%/năm tiếp tục xu hướng giảm, tỷ trọng dư nợ các khoản cho vay có lãi suất dưới 10%/năm tiếp tục xu hướng tăng, cho thấy các TCTD vẫn đang tiếp tục hỗ trợ cho sản xuất kinh doanh và nền kinh tế.

Nguyễn Hiền