Mỹ đứng trước nguy cơ suy thoái, thuế quan có phải "giọt nước tràn ly"?

Chưa suy thoái nhưng nguy cơ ngày càng rõ

Từ khóa "suy thoái" bất ngờ trở thành tâm điểm tại Mỹ khi nhiều người lo ngại rằng các chính sách thuế quan cùng những áp lực kinh tế khác có thể đẩy nền kinh tế vào khủng hoảng. Dù các số liệu hiện tại vẫn cho thấy nền kinh tế tương đối ổn định nhưng diễn biến thị trường lại đang phản ánh tâm lý bất an.

Thị trường chứng khoán Mỹ vừa trải qua một cú sốc lớn khi Phố Wall chứng kiến làn sóng bán tháo mạnh vào đầu tuần. Chỉ số S&P 500 chìm sâu trong vùng điều chỉnh, trong khi căng thẳng thương mại giữa Mỹ với Canada, Mexico và Trung Quốc tiếp tục leo thang.

Trong phiên giao dịch ngày thứ ba, chỉ số Dow Jones giảm 478 điểm (tương đương 1,14%), Nasdaq mất 42 điểm (0,75%), và S&P 500 gần như đi ngang, giảm thêm 32 điểm.

Dù vậy, Mỹ vẫn chưa chính thức rơi vào suy thoái. Chi tiêu tiêu dùng vừa ghi nhận mức giảm đầu tiên trong 2 năm nhưng vẫn ổn định. Thị trường lao động tiếp tục tăng trưởng, với mức tạo ra từ 150.000 đến 200.000 việc làm mỗi tháng kể từ tháng 12. Mức lương của người lao động cũng đang tăng nhanh hơn lạm phát.

Tuy nhiên, biến động mạnh của thị trường chứng khoán đang làm gia tăng tâm lý lo ngại. 3 tuần trước, thị trường vẫn ở mức đỉnh kỷ lục và gần như không ai nhắc đến nguy cơ suy thoái, nhưng giờ đây, điều đó đã trở thành mối quan tâm hàng đầu.

Goldman Sachs vừa nâng dự báo nguy cơ suy thoái của Mỹ trong vòng 12 tháng tới từ 15% lên 20%, nhấn mạnh rằng tất cả phụ thuộc vào chính sách thuế quan. Ngân hàng này nhận định nếu Tổng thống Donald Trump sẵn sàng rút lại các chính sách thuế khi rủi ro suy thoái gia tăng, nền kinh tế có thể tránh được một cuộc khủng hoảng. Ngược lại, nếu ông tiếp tục giữ lập trường cứng rắn, nguy cơ suy thoái sẽ tăng cao hơn.

Trong khi đó, Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng của Moody's Analytics, thậm chí còn bi quan hơn khi nâng xác suất suy thoái lên mức 35% và khẳng định thuế quan là yếu tố quyết định.

"Nguy cơ suy thoái của Mỹ trong năm tới đang ở mức đáng lo ngại và tiếp tục gia tăng. Nếu chính quyền ông Trump thực hiện các đợt tăng thuế quan đã công bố và duy trì trong nhiều tháng, nền kinh tế có khả năng sẽ suy thoái", ông nói.

Trong khi Goldman Sachs còn để ngỏ khả năng Mỹ có thể tránh suy thoái, JPMorgan lại nâng tỷ lệ này lên 40% - mức cao nhất trong số dự báo của các tổ chức tài chính lớn.

Ông Trump: Đây chỉ là giai đoạn chuyển tiếp 

Trong bối cảnh thị trường đang hoang mang, phát biểu của ông Trump càng khiến tâm lý lo lắng gia tăng. Trong một cuộc phỏng vấn trên Fox News vào ngày 9/3, khi được hỏi liệu suy thoái có thể xảy ra trong năm nay hay không, ông Trump né tránh trả lời trực tiếp và chỉ nói: "Tôi ghét dự đoán những điều như thế. Đây là giai đoạn chuyển tiếp".

Những tuyên bố này nhanh chóng làm dấy lên những bài báo giật gân với tiêu đề rằng ông Trump "không loại trừ khả năng suy thoái".

Song song với đó, căng thẳng thương mại vẫn tiếp tục leo thang. Ông Trump đe dọa tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm từ Canada lên 50% sau khi chính quyền Ontario áp thuế 25% đối với điện xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài giờ, Ontario đã rút lại quyết định của mình và Trump cũng bất ngờ thay đổi lập trường, hoãn kế hoạch áp thuế mới.

Chính sách thuế quan của Nhà Trắng đối với các đối tác thương mại quan trọng như Canada, Mexico và Trung Quốc đang tạo ra một số tác động. Giá một số mặt hàng có thể tăng, đẩy lạm phát lên cao, buộc nhiều doanh nghiệp phải điều chỉnh khó khăn và có nguy cơ đối mặt với các biện pháp trả đũa từ các quốc gia này.

Tuy nhiên, gần như cùng thời điểm, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt lại đưa ra tuyên bố khẳng định rằng "nền kinh tế Mỹ đang phục hồi mạnh mẽ", đồng thời nhấn mạnh sự gia tăng gần đây trong việc làm của ngành sản xuất ô tô. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cũng bày tỏ quan điểm rằng ông không nghĩ một cuộc suy thoái đang đến gần.

Vài ngày trước đó, ông Trump và CEO của Tập đoàn TSMC đã công bố kế hoạch mở rộng khu phức hợp sản xuất chip trị giá 100 tỷ USD ở phía bắc Phoenix. Đây là một khoản đầu tư đáng kể không chỉ thúc đẩy kinh tế bang Arizona mà còn cả nền kinh tế Mỹ. Mối đe dọa từ thuế quan đã góp phần khuyến khích khoản đầu tư này.

Những biến động liên tục này cho thấy chính sách thương mại của Mỹ có thể thay đổi theo từng ngày, nhưng điều quan trọng hơn cả không phải là những động thái riêng lẻ mà là xu hướng chính sách thuế quan tổng thể của ông Trump trong thời gian tới.

3 yếu tố quyết định nguy cơ suy thoái kinh tế Mỹ

Nếu việc làm giảm sút, chi tiêu tiêu dùng tiếp tục đi xuống và ông Trump không thay đổi lập trường về thuế quan, nền kinh tế Mỹ có thể bước vào suy thoái sớm hơn dự kiến.

Jamie Dimon, CEO của JPMorgan, nhận định: "Thuế quan có thể là một công cụ hữu ích, nhưng nếu áp 25% lên toàn bộ hàng nhập khẩu, đó sẽ là một thảm họa. Điều đó không chỉ đẩy nền kinh tế vào suy thoái mà còn làm lạm phát tăng vọt".

Theo định nghĩa kinh tế, một cuộc suy thoái chỉ được chính thức xác nhận nếu GDP giảm trong 2 quý liên tiếp. Điều đó có nghĩa là sớm nhất phải đến tháng 7 mới có thể tuyên bố suy thoái. Nhưng với những tín hiệu đáng lo ngại ngày càng rõ ràng, các nhà đầu tư có lý do để đặt câu hỏi: Liệu nước Mỹ có thể tránh được một cuộc suy thoái hay không?