Kiểm tra 9 công ty phát hành trái phiếu thì tới 8 tổ chức vi phạm

Chiều 19/9, Bộ Tài chính tổ chức họp báo chuyên đề liên quan đến Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 153 về chào bán, giao dịch trái doanh nghiệp phát hành riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.

Thị trường trái phiếu phát triển nhanh, đi kèm với rủi ro mới

Phát biểu tại buổi họp báo, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng (Bộ Tài chính), cho biết từ năm 2019 đến nay, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tăng nhanh, bình quân khoảng 467.000 tỷ đồng/năm. Riêng khối lượng phát hành năm 2021 đạt mức 637.000 tỷ đồng, quy mô thị trường đến cuối năm 2021 tương đương 15% GDP.

"Mặc dù đạt được những kết quả tích cực về quy mô huy động vốn nhưng sự phát triển nhanh của thị trường cũng đã phát sinh các rủi ro mới", ông Dương nhấn mạnh.

Theo đại diện Bộ Tài chính, một số doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu nhưng phát hành trái phiếu với lãi suất cao, khối lượng lớn; quy định hiện chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư tự chịu rủi ro khi quyết định đầu tư nhưng thực tế nhiều nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ không tìm hiểu kỹ quy định và thông tin về trái phiếu, đã vi phạm quy định để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, mua TPDN riêng lẻ hoặc góp vốn thông qua hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư theo pháp luật dân sự.

Bên cạnh đó, một số tổ chức cung cấp dịch vụ về tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu, kiểm toán, thẩm định giá, đại lý phát hành, đăng ký, lưu ký trái phiếu chưa tuân thủ quy định pháp luật, chưa đảm bảo đạo đức nghề nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành, nhà đầu tư hợp thức hóa hồ sơ chào bán, hồ sơ xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp hoặc cố tình chào mời không đúng đối tượng nhà đầu tư đối với TPDN riêng lẻ.

Lãnh đạo Bộ Tài chính chỉ ra nguyên nhân của các tồn tại hạn chế do việc thực thi chính sách, tính tuân thủ của một số doanh nghiệp phát hành, tổ chức cung cấp dịch vụ chưa cao; điều kiện về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Luật Chứng khoán cần được rà soát, đặc biệt là điều kiện về nhà đầu tư nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết có giá trị tối thiểu 2 tỷ đồng cần cân nhắc sửa đổi để phù hợp với thực tế.

Nhận thức của nhà đầu tư còn hạn chế, đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân, mặc dù đã được thông tin, tuyên truyền, cảnh báo nhiều lần nhưng vẫn đầu tư theo tâm lý đám đông và ham lãi suất cao; nhà đầu tư tổ chức tại Việt Nam chưa phát triển; công tác thanh tra, kiểm tra gặp khó khăn do số lượng doanh nghiệp phát hành lớn.

Nhiều vi phạm liên quan đến phát hành trái phiếu

Vừa qua, Chính phủ ban hành Nghị định 65 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 153. Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng Nguyễn Hoàng Dương khẳng định trước Nghị định 65, Chính phủ chưa bao giờ có ý định siết chặt thị trường TPDN, chính sách mới cũng không có thêm điều kiện, mà chỉ sửa đổi một số yêu cầu để đảm bảo thị trường minh bạch hơn.

Các nội dung cơ bản của Nghị định mới gồm điều kiện phát hành và hồ sơ chào bán; yêu cầu trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành; nâng cao tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư; bổ sung quy định nhằm tăng cường tính minh bạch và tuân thủ pháp luật của các tổ chức cung cấp dịch vụ; bổ sung quy định để thiết lập thị trường giao dịch có tổ chức; hoàn thiện quy định về cơ chế quản lý, giám sát.

Đối với nâng cao tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư, Nghị định mới bổ sung các quy định để tăng tính chuyên nghiệp của nhà đầu tư cá nhân khi mua TPDN riêng lẻ, hạn chế tối đa nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ gian lận để mua TPDN riêng lẻ. Theo đó, việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bằng danh mục chứng khoán phải đảm bảo danh mục nắm giữ có giá trị trung bình từ 2 tỷ đồng tối thiểu trong vòng 180 ngày bằng tài sản của nhà đầu tư, không bao gồm tiền vay.

Cũng tại buổi họp báo, ông Lê Công Điền, Vụ trưởng Vụ giám sát công ty đại chúng (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), chia sẻ từ tháng 10/2021 đến nay, đã triển khai 30 đoàn thanh kiểm tra hoạt động phát hành, giao dịch TPDN đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ tư vấn và tổ chức phát hành. Qua kiểm tra 21 công ty chứng khoán, có 6 trường hợp vi phạm liên quan đến cung cấp dịch vụ TPDN riêng lẻ.

Theo ông Điền, có công ty cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán TPDN riêng lẻ, cung cấp dịch vụ đại lý lưu ký, chuyển nhượng TPDN khi chưa được UBCKNN cấp phép nghiệp vụ bảo lãnh phát hành. Có công ty vi phạm không đảm bảo các thông tin trong hồ sơ chào bán phát hành trái phiếu riêng lẻ chính xác, công bố thông tin sai lệch, không đúng thời hạn.

Bên cạnh đó, qua kiểm tra 9 tổ chức phát hành, có tới 8 tổ chức vi phạm. Trong đó, 2 công ty vi phạm chào bán trái phiếu ra công chúng nhưng không đăng ký với UBCKNN; đồng thời, đa số công ty vi phạm công bố thông tin không đúng thời hạn quy định Nghị định 153.