Kế hoạch 5 năm của Trung Quốc: Giảm phụ thuộc khi sắp “xa Mỹ”

Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 của Trung Quốc sẽ đặt ra mục tiêu chính trị và kinh tế cho giai đoạn 2021-2025, phản ánh sự thay đổi chính sách của Bắc Kinh trong bối cảnh Trung Quốc và Mỹ đang ở thế đối đầu căng thẳng về nhiều vấn đề, cũng như xuất hiện ngày càng nhiều đối thủ cạnh tranh toàn cầu.

Giới quan sát đặt ra giả thuyết rằng: Bằng cách nào Trung Quốc có thể tồn tại và thúc đẩy khả năng phát triển độc lập trong giai đoạn tiếp theo? Bắc Kinh đang tập trung nguồn lực nào để đưa giấc mơ Trung Quốc trở thành hiện thực?

Theo giới nghiên cứu Trung Quốc, Bắc Kinh và Washington đang ở thời điểm căng thẳng. Trong khi biên bản soạn thảo cuối cùng của kế hoạch 5 năm lần thứ 14 sẽ không được công bố cho đến tháng 3/2021 thì các nghiên cứu và thảo luận sơ bộ cho thấy Trung Quốc sẽ tìm kiếm sự phát triển tự chủ hơn bằng cách cắt giảm phụ thuộc vào Mỹ trong chuỗi cung ứng và xuất khẩu công nghệ.

Ông Xie Fuzhan - người đứng đầu Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc (CASS) -nhóm nghiên cứu chính phủ tại Bắc Kinh cho hay: “Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế chính trị và an ninh quốc tế". Mặc dù không trực tiếp nêu tên Mỹ, ông Xie vẫn nhấn mạnh rằng, một số quốc gia giàu có liên tục cố gắng lẩn tránh trách nhiệm và đỗ lỗi khiến cho kinh tế toàn cầu có nguy cơ suy thoái.

CASS nói rằng, nghiên cứu sơ bộ trong tháng này cho thấy, mức độ tăng trưởng linh hoạt của kinh tế toàn cầu trong chính sách kinh tế vốn đang tạo nên nhiều vấn đề kinh tế, phản ánh hệ lụy từ việc chênh lệch giàu nghèo đến mất cân bằng dòng vốn.

Theo một nhóm nghiên cứu do Huang Qunhui dẫn đầu, trong một thế giới chứng kiến nhiều thay đổi phản ánh hiện tại khác biệt với những gì đã diễn ra trong 100 năm qua thì hệ thống sản xuất hoàn chỉnh và thị trường nội địa rộng lớn cũng đóng vai trò quan trọng thúc đẩy kinh tế.

Giới chuyên gia nhận định: “Trung Quốc hiện tại nằm trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình và chắc chắn Bắc Kinh có thể tự mình thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong 5 năm tới”.

Ý tưởng về việc Trung Quốc có thể độc lập phát triển đất nước đã thông qua trong cuộc họp Bộ Chính trị do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì.

Chủ tịch Tập cho rằng, Trung Quốc sẽ thúc đẩy mô hình phát triển mới, trong đó tập trung vào kinh tế trong nước thay thế việc tập trung độc lập vào thị trường ngoài nước. Trong khi Trung Quốc sẽ không từ bỏ thị trường quốc tế thì Bắc Kinh sẽ tăng cường năng lực sản xuất để đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa khổng lồ.

Xu hướng nội địa được tập trung trong kế hoạch mới chi tiết trong công bố gần đây, thúc đẩy đầu tư vào các dự án công nghiệp ở khu vực miền trung và miền tây nhằm bù đắp thiệt hại các tỉnh phía đông do nhu cầu giảm sút vì dịch bệnh gây ra.

Trung Quốc sẽ tập trung nỗ lực toàn quốc tăng cường đổi mới công nghệ và giải quyết các nút thắt, thúc đẩy đầu tư lớn hơn phát triển kinh tế. Các kế hoạch thúc đẩy việc nâng cao sản xuất chuỗi giá trị mang thương hiệu "Made in China 2025" sẽ nằm trong chiến lược kéo dài 5 năm.

Bắt nguồn từ kế hoạch 5 năm do Liên Xô triển khai, Trung Quốc đã sát sao và đặt mục tiêu khá thành công trong mô hình kế hoạch này cho đến ngày nay. Hệ thống lập kế hoạch của Trung Quốc đã đặt ưu tiên tăng trưởng kinh tế từ những năm 1981.

Kế hoạch quốc gia hình thành trong hàng trăm các kế hoạch 5 năm tại các tỉnh thành và ngành công nghiệp, đặt ưu tiên phát triển kinh tế toàn quốc trong cùng giai đoạn. Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, Trung Quốc vẫn áp dụng liên tục kế hoạch 5 năm một lần nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, SCMP dẫn tin.

Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 của Trung Quốc trong giai đoạn 2016-2020, Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia đã đặt ra 25 mục tiêu tăng trưởng, đổi mới, phúc lợi và môi trường và 13 mục tiêu đã đạt được.

Đại dịch Covid-19 cũng đe dọa mục tiêu quan trọng nhất là tăng gấp đôi quy mô nền kinh tế từ năm 2010 đến 2020, khiến nền kinh tế Trung Quốc suy giảm 6,8% trong quý 1/2020 và chấm dứt mọi hy vọng đạt mức tăng thu nhập bình quân đầu người tối thiểu là 6,5% trong năm nay.

Hương Vũ

Theo SCMP