Hàng triệu tỷ đồng đầu tư công: "Gần như không có câu trả lời hiệu quả thấp hay cao"

Góp ý kiến tại phiên thảo luận sáng 29/10 về một số nội dung liên quan tới ngân sách và đầu tư công, đại biểu Vũ Thị Như Mai - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - ngân sách của Quốc hội cho biết, hơn 3 năm thực hiện Nghị quyết về đầu tư công trung hạn, tổng mức đầu tư 2 triệu tỷ đồng cho 9.620 dự án.

Tuy nhiên, theo đại biểu, thực tế, ở địa phương có rất nhiều dự án tại địa phương dở dang, thiếu vốn. Trong khi đó, vốn trái phiếu chính phủ khoảng 200.000 tỷ đồng hiện được phân bổ theo cách "mỗi địa phương được phân bổ 1 dự án". So với các nước, số lượng dự án của Việt Nam là rất lớn.

"Kinh nghiệm của các nước chỉ tập trung vào các dự án có tính lan tỏa, không ở đâu mỗi tỉnh có một dự án. Như tại Australia các dự án dùng vốn Nhà nước đều là dự án lớn, chỉ tập trung đầu tư vào 4 dự án sân bay; còn ở Hàn Quốc trong số hơn 20 dự án lớn thì 2/3 là vốn từ tư nhân. Mong muốn của các địa phương là chính đáng, cần thiết, nhưng trong bối cảnh nguồn lực khó khăn, nợ công, bội chi lớn, bắt buộc chúng ta phải chọn tập trung, không dàn trải", bà Mai nhấn mạnh.

Đại biểu thành phố Hà Nội cho rằng, công bằng không có nghĩa là cào bằng, có trọng tâm không có nghĩa là chỉ một số dự án, một số địa phương được chú trọng đầu tư. Theo đó, bà đề xuất dự án cần có sự liên kết của nhiều địa phương, để lan tỏa. Đồng thời, cần nâng cao công tác quy hoạch cũng như xem lại hiệu quả đầu tư của các dự án đã hoàn thành.

Một bất cập cũng được nữ đại biểu này đề cập là hiện chưa có đánh giá nào về hiệu quả đầu ra dự án dù đến hết năm 2018 đã có 6.290 dự án hoàn thành.

"Nếu xét kết quả đầu ra không phải dự án nào cũng hiệu quả. Gần như chúng ta không có câu trả lời về sự hiệu quả cao, thấp hay không hiệu quả của số dự án này. Ngay từ khi lựa chọn dự án thì phải đánh giá đầu ra và hiệu quả. Cần phải tăng cường công tác giải trình và giám sát. Việc đánh giá những bất cập ngày hôm nay là tạo tiền đề cho những bước hiệu quả trong thời gian tới", bà Mai nói.

Bà Mai đề xuất cần sớm hoàn thành tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu ra; ngay khi lựa chọn dự án cần làm rõ kết quả đầu ra gắn với nguồn lực đầu tư...

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương - Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Quảng Bình cho rằng, báo cáo Chính phủ cần thống kê vừa qua bao nhiêu dự án đầu tư công hiệu quả, dự án nào thua lỗ... nhằm xác định trách nhiệm tổ chức, cá nhân và xử lý nghiêm, tránh thất thoát vốn Nhà nước.

Ông Phương cũng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ phải rà soát lại quy định pháp luật. "Nếu Luật có điểm nào chưa hợp lý làm chậm tiến độ thực hiện dự án thì cần nghiên cứu sửa. Chẳng hạn, phân giao dự án đất thuộc nông, lâm trường thì không nên đấu thầu; phân định rõ dự án nào phân giao cho tỉnh, phần nào là Chính phủ quyết...", ông nói.

"Tình trạng lò đang nóng, văn bản pháp luật chồng chéo thì sửa ngay để tạo nguồn thu quốc gia, đẩy nhanh tiến độ dự án, tránh ứ đọng vốn, có tiền mà không tiêu được", ông Phương nhấn manh.

Thảo luận về vấn đề này, Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội), Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, giải ngân đầu tư công vừa qua vẫn chậm dần đều do hiện vẫn chưa có tiêu chí xác định, phân loại dự án nào được đưa vào lĩnh vực ưu tiên, hay dự án nào được ưu tiên đưa vào danh mục đầu tư...

"Chính phủ cần công bố tiêu chí xếp hạng ưu tiên, như vậy mới tránh tình trạng phân bổ vốn đầu tư tràn lan, sẽ không còn tranh luận nên rót vốn vào nhà hát 1.500 tỷ hay bệnh viện như vừa qua", ông Cường nói.

Còn theo Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đăk Nông) đánh giá, cân đối ngân sách trung ương hiện còn khó khăn, tỷ lệ bội chi ngân sách còn ở mức cao.

"Chính phủ cần đánh giá kỹ lưỡng, báo cáo về khả năng cân đối nguồn vốn, sau đó mới đảm bảo tổng mức đầu tư công trung hạn không vượt kế hoạch 20.000 tỷ đồng. Những công trình sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ khả năng thiếu vốn là khá rõ ràng, khi không phát hành được 60.000 tỷ đồng trái phiếu, mà vay nước ngoài phải có công trình cụ thể, có kế hoạch", ông Giang nói.

Đại biểu nhấn mạnh việc giữ kỹ luật, kỷ cương ngân sách Nhà nước. Theo đó, thời gian đầu tư công trung hạn còn hơn 2 năm, có thể có những vấn đề cấp bách, bất khả kháng phát sinh, nên cần có phần dành lại.

Phương Dung