“Giải mã” nguyên nhân thuốc lá lậu lộng hành như “đại dịch”

Khoảng 5h sáng ngày 23/12 Cục Cảnh sát kinh tế Bộ Công an (C46B) phối hợp với Chi cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh mật phục tại khu vực đường Trường Chinh, quận 12 bắt quả tang xe khách 46 chỗ mang BKS 53S - 0988 do tài xế Võ Văn Phúc (35 tuổi, ngụ tỉnh Long An) điều khiển lưu thông từ Long An đi ngã ba Dầu Giây (tỉnh Đồng Nai).

Sau khi kiểm tra lực lượng chức năng phát hiện trên xe có nhiều bao tải chứa thuốc lá nhập lậu hiệu Jet trong hầm xe ô tô. Tài xế đã không xuất trình được hóa đơn, giấy tờ liên quan đến số hàng. Lực lượng chức năng đã đưa xe và tang vật về kho Chi cục Quản lý thị trường (thuộc quận Tân Phú, TPHCM) để lấy lời khai. Tại đây, lực lượng chức năng phát hiện 16.350 gói thuốc lá hiệu Jet nhập lậu, tài xế Phúc khai nhận toàn bộ số hàng trên là chở thuê cho một người ở huyện Đức Hòa, tỉnh Long An để giao cho khách tại ngã ba Dầu Giây (Đồng Nai) với giá 10 triệu đồng, chủ hàng đã đưa trước 5 triệu đồng, số tiền còn lại sẽ nhận khi hoàn thành công việc.

Ông Nguyễn Văn Bách, Phó Chi cục trưởng Quản lý thị trường TP.HCM, từ đầu năm 2014 đến nay, Chi cục quản lý thị trường Thành phố phối hợp Cục Cảnh sát kinh tế đã bắt giữ hơn 800.000 bao thuốc lá lậu.

Vụ bắt xe khách chở thuốc lá lậu chỉ là một vụ điển hình trong hàng ngàn vụ mà lực lượng chức năng thành phố đã triệt phá. Điều này cho thấy, cuộc chiến với thuốc lá lậu vẫn gian nan, chưa có dấu hiệu suy giảm.

Mới đây, vào đầu tháng 12/2014, Tổng Cục cảnh sát Phòng chống tội phạm Bộ Công an đã tổ chức Hội nghị “Triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá”. Thiếu tướng Nguyễn Đức Thịnh - Cục trưởng Cục C46 (thuộc Tổng Cục cảnh sát Phòng chống tội phạm, Bộ Công an) đã thẳng thắn nhìn nhận về tình hình buôn lậu thuốc lá. Theo Thiếu tướng Thịnh, công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý hành vi kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu bị buông lỏng. Tại các địa bàn trọng điểm như TP.Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh và các địa phương khác, việc bán lẻ thuốc lá ngoại nhập lậu diễn ra công khai, nhưng ít bị kiểm tra, xử lý.

Vì sao thuốc lá lậu hoành hành như “đại dịch”?

Theo đánh giá của Tổng Cục cảnh sát Phòng chống tội phạm Bộ Công an, mặc dù lực lượng chức năng chống buôn lậu từ Trung ương đến địa phương đã có nhiều cố gắng, xây dựng nhiều giải pháp để đấu tranh, phòng chống buôn lậu thuốc lá nhưng kết quả con hạn chế bởi các nguyên nhân:

Lợi nhuận thu được từ việc buôn lậu thuốc lá khá cao, hiện nay thuốc lá điếu hợp pháp trong nước đang bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt 65%, thuế VAT 10%, thuế nhập khẩu 135%, thuế thu nhập doanh nghiệp 25%, quỹ phòng chống tác hại thuốc lá 1% dẫn đến giá bán thuốc lá sản xuất trong nước cao hơn nhiều so với thuốc lá nhập lậu. Chính vì vậy, hoạt động buôn lậu thuốc lá thu được là “siêu lợi nhuận”.

Ngoài việc “thua xa” về cạnh tranh giá cả, ngành sản xuất thuốc lá trong nước chưa đáp ứng được thị hiếu của người dùng, mẫu mã, chất lượng không cạnh tranh được với thuốc lá nhập lậu. Nhiều loại thuốc có nhu cầu tiêu dùng cao như Hero, Jet…nhưng các nhà máy trong nước không sản xuất được.

Một nguyên nhân khách quan khác là do đời sống của người dân vùng biên giới còn nhiều khó khăn, đa số người tham gia vận chuyển thuốc lá lậu cho các đầu nậu đều là lao động nghèo không có việc làm ổn định, không có trình độ văn hóa…

Nhìn nhận khách quan, lãnh đạo Tổng Cục cảnh sát Phòng chống tội phạm Bộ Công an cũng thẳng thắn cho biết, lực lượng chức năng ở các điểm “nóng” về thuốc lá lậu chưa thực hiện tốt nhiệm vụ, không khống chế được tình hình dẫn đến thuốc la nhập lậu lộng hành, ngang nhiên vận chuyển vào Việt Nam. Lực lượng cảnh sát kinh tế quá mỏng, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các ban ngành liên quan, công tác kiểm tra, kiểm soát buôn bán thuốc lá lậu tại thị trường nội địa còn kém…

Thiếu tướng Phan Anh Minh - Phó Giám đốc Công an TPHCM từng phát biểu trước hội nghị “Triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá” rằng: “Trên đường, các đối tượng chở thuốc lá lậu chạy thành đoàn, chạy vi phạm cả giao thông, kể cả hiện tượng CSGT nhìn thấy xe chở thuốc lá luận vi phạm giao thông cũng không dám bắt. 98% xe gắn máy vận chuyển thuốc lá lậu là xe trộm cắp. Việc xử phạt là do Chủ tịch UBND TPHCM, nhưng người vi phạm đa phần là nông dân, không cư trú tại TPHCM nên việc tống đạt xử lý rất khó khăn. Bắt giữ “tay chân” rất nhiều, nhưng xử lý “đầu nậu” rất thấp”.