Định mạnh tay áp thuế Canada, ông Trump tính toán gì?

Ông Trump nâng thuế thép, nhôm Canada lên 50% rồi bất ngờ "quay xe"

Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên mạng xã hội Truth Social rằng ông đã chỉ đạo Bộ trưởng Tài chính nâng thuế nhập khẩu với nhôm, thép Canada lên 50%. Ông Trump cũng nhắc lại ý tưởng gây tranh cãi về việc Canada nên trở thành "tiểu bang thứ 51" của nước Mỹ.

Quyết định này được đưa ra như một đòn trả đũa trực tiếp sau khi chính quyền tỉnh Ontario của Canada áp thuế 25% với điện xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 10/3. Ontario là nơi xuất khẩu phần lớn điện cung cấp cho các bang New York, Michigan và Minnesota của Mỹ.

Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau, Cố vấn Thương mại Nhà Trắng Peter Navarro tuyên bố ông Trump sẽ không nâng thêm thuế với nhôm, thép Canada. Nguyên nhân là thủ hiến tỉnh Ontario Doug Ford cho biết sẽ tạm dừng việc phụ thu giá điện sau cuộc nói chuyện với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick.

Các chuyên gia cho rằng nếu ông Trump nặng tay áp thuế thì các nhà sản xuất sẽ chịu tác động mạnh bởi Canada là nước xuất khẩu nhôm và thép vào Mỹ nhiều nhất.

Theo Viện Sắt và Thép Mỹ (AISI), trong cả năm 2024, Canada là nước cung ứng nhiều thép nhất cho Mỹ. Canada xuất khẩu 5,95 triệu tấn thép sang Mỹ, giảm 5% so với năm trước đó. Kế tiếp lần lượt là Brazil, Mexico, Hàn Quốc và Việt Nam.

Bên cạnh đó, Mỹ hiện phụ thuộc vào nhôm nhập khẩu, chủ yếu từ Canada, Các Tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) và Trung Quốc, để đáp ứng phần lớn nhu cầu sản xuất của nước này, theo Bloomberg. 

Dữ liệu chính thức của Mỹ cho thấy Canada cũng là nhà cung ứng nhôm lớn nhất của nước này, chiếm lần lượt 56% và 58% khối lượng nhôm nhập khẩu vào Mỹ năm 2023 và 2024.

Trong năm 2024, 4 quốc gia tiếp theo cung ứng nhiều nhôm cho Mỹ nhất là UAE, Trung Quốc, Hàn Quốc và Bahrain. Các chuyên gia dự báo Canada có nguy cơ chịu ảnh hưởng lớn nhất khi các mức thuế quan kim loại mới của Mỹ được áp dụng.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump từng áp thuế quan 25% lên sản phẩm thép và 10% lên nhôm nhập khẩu, nhưng sau đó đã miễn thuế cho một số đối tác bao gồm Canada, Mexico và Brazil.

Nền kinh tế Mỹ ngày nay không còn tập trung vào lĩnh vực sản xuất như trong quá khứ nhưng mỗi năm vẫn tiêu thụ hàng chục triệu tấn thép. Vậy nên, siêu cường số một thế giới vẫn đều đặn nhập khẩu thép mỗi năm.

Thép nhập khẩu thường được phục vụ cho các ngành công nghiệp như ô tô, hàng không vũ trụ, dầu mỏ và xây dựng. Vậy nên, thuế quan sẽ làm gia tăng chi phí sản xuất trong các ngành này bởi kim loại nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn.

Đồng thời, các nhà sản xuất thép Mỹ cũng có khả năng sẽ tăng giá bán khi áp lực cạnh tranh từ các sản phẩm nhập khẩu giá rẻ giảm bớt, theo CNN. 

Canada sẽ chịu ảnh hưởng lớn về kinh tế và thương mại?

Tổng thống Trump nói ông nghiêm túc muốn sáp nhập Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ vì không muốn "trợ cấp" hàng năm cho nước này.

"Tôi nghĩ Canada sẽ tốt hơn nhiều nếu trở thành bang thứ 51 của Mỹ, do chúng ta mất 200 tỷ USD mỗi năm cho họ. Tôi sẽ không để điều ấy xảy ra. Tại sao chúng ta phải chi ra 200 tỷ USD mỗi năm, về cơ bản đó là trợ cấp cho Canada", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói trên Fox News ngày 9/2.

Khi người dẫn chương trình Bret Baier hỏi liệu việc ông đề xuất sáp nhập Canada có phải "sự thật" hay không, Tổng thống Trump khẳng định "đúng thế".

Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của Canada, đóng góp 76% kim ngạch xuất khẩu và 64% nhập khẩu của nước láng giềng. Theo số liệu của chính phủ Canada, kim ngạch thương mại song phương lên tới 2,7 tỷ USD mỗi ngày năm 2023.

Hai nước là thành viên Hiệp định Thương mại Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) từ năm 2020. USMCA thay thế Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) trước đây. Họ cũng là thành viên nhóm nước phát triển G7.

Bên cạnh đó, Mỹ và Canada còn chia sẻ nhiều cơ sở hạ tầng như cảng biển, đường sắt và cầu. Hai nước cũng xây dựng thêm nhiều công trình, như cầu treo Gordie Howe International nối Windsor and Detroit, góp phần tăng thương mại song phương.

Mỹ hiện là nhà đầu tư lớn nhất vào Canada. Ngược lại, Canada là nước cung cấp dầu thô lớn nhất cho nền kinh tế lớn nhất thế giới. Theo số liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), 60% dầu thô nhập khẩu của Mỹ năm 2023 từ nước láng giềng.

Ông Vasu Menon, Giám đốc chiến lược đầu tư tại Ngân hàng OCBC, nói rằng chưa rõ mức thuế lên thép và nhôm của Tổng thống Trump có phải là chiến lược đàm phán mà ông có thể cân nhắc lại hay không. "Xét cho cùng, nếu được thực hiện, nó cũng sẽ gây tổn hại cho Mỹ do nước này phụ thuộc vào thép và nhôm nhập khẩu từ Canada và Mexico", ông nhận định với Reuters.

Mối quan hệ thương mại giữa 2 nước đã trở nên căng thẳng sau những lệnh áp thuế của ông Trump. Đầu tháng 2, ông Trump ký sắc lệnh áp thuế nhập khẩu với toàn bộ hàng hóa Canada, Mexico.

Từ ngày 4/3, mức thuế này đã có hiệu lực. Trừ năng lượng Canada bị áp thuế 10%, các sản phẩm khác từ 2 nước này chịu mức 25%.

Canada lập tức đáp trả bằng việc áp thuế 25% với 30 tỷ đôla Canada hàng Mỹ. Tổng cộng 1.256 sản phẩm bị ảnh hưởng trong đợt này, gồm nước cam, bơ lạc, rượu vang, bia, cà phê, đồ gia dụng, quần áo, giày dép, xe máy, mỹ phẩm, bột gỗ và giấy.

Tuy nhiên, Mỹ vài ngày sau đó thông báo hoãn thuế với xe hơi và các sản phẩm được quy định trong USMCA thêm gần một tháng. Canada vì thế cũng hoãn thực hiện kế hoạch trả đũa giai đoạn 2 với 125 tỷ đô la Canada hàng Mỹ.