Để mỗi mảnh vườn cà phê là di sản bền vững cho thế hệ sau

Cây cà phê bền vững - tài sản cho thế hệ con cháu

Là một trong những người đầu tiên tham gia sản xuất cà phê bền vững theo Chương trình NESCAFÉ Plan, ngay từ khi dự án được triển khai ở Việt Nam vào năm 2011, ông Lý Thông Hạ (Di Linh, Lâm Đồng) cho biết, những bài học và trải nghiệm từ mô hình này đã thay đổi hoàn toàn tư duy của ông và nhiều nông dân khác.

"Trước đây, nông dân còn hạn chế về kỹ thuật chăm sóc, chưa hiểu biết cây cà phê được sản xuất và hội nhập như thế nào. Tham gia NESCAFÉ Plan, bà con đã nhận ra cách mình làm trước đây đúng nhưng không tối ưu", ông Hạ tâm sự. Ông là "nhóm trưởng của nhóm trưởng", đại diện cho 60 nhóm nông dân trồng cà phê gồm 120 nông hộ trồng cà phê tại Lâm Đồng.

Từ kinh nghiệm thành công của bản thân, ông Hạ tích cực truyền đạt những kinh nghiệm sản xuất cà phê bền vững với các hộ trồng cà phê trong vùng để giúp mọi người cùng nâng cao thu nhập một cách ổn định, bền vững ngay trên vườn cà phê.

Trước đây, mỗi lần tưới nước cho cây cà phê, nông dân ở Di Linh thường tưới ào ạt mà không cần biết lượng nước tưới như vậy đã đủ hay chưa, có dư nước không. Từ khi làm cà phê bền vững, nhờ sự hỗ trợ từ kỹ sư nông nghiệp của chương trình NESCAFÉ Plan, nông dân trồng cà phê áp dụng nhiều giải pháp tưới tiêu tiết kiệm, kỹ thuật canh tác đơn giản và hiệu quả nhằm giảm lượng nước tưới nhưng vẫn đảm bảo chất lượng hạt cà phê và năng suất của vườn.

Một sáng kiến từ chương trình đang được nhiều nông dân áp dụng là đặt ống bơ cũ trong vườn cà phê. Mỗi khi mưa xuống mà nước mưa đầy 2/3 ống bơ là mỗi cây cà phê đã có đủ 400 lít nước. Hoặc sau khi mưa xuống, nông dân ra vườn bới đất lên, nếu thấy nước mưa thấm sâu được 15cm, là cây cà phê đã đủ lượng nước cần thiết.

Bên cạnh đó, nhóm nông dân của ông Hạ kết hợp bón phân hữu cơ bằng cách tận dụng vỏ hạt cà phê, góp phần làm tăng độ phì nhiêu của đất, giảm phát thải trong sản xuất. Sáng kiến còn giúp các hộ nông dân tiết kiệm 10 triệu đồng/ha chỉ riêng tiền mua phân bón.

Trước đây, với ông Hạ, cà phê chỉ là sản phẩm để trồng và bán. Nhờ tham gia NESCAFÉ Plan, người nông dân đến từ Lâm Đồng nhận ra rằng cải tiến kỹ thuật và đổi mới trong canh tác không chỉ giúp tăng thêm thu nhập cho hộ gia đình, mà còn góp phần đảm bảo sự bền vững của tài nguyên cho các thế hệ tương lai.

"Mình từng chỉ biết làm cho bản thân, nhưng kể từ khi tiếp cận với những hình thức canh tác hiện đại, bền vững, mình nhận ra rằng giá trị lớn nhất nằm ở việc cân bằng 3 yếu tố kinh tế - xã hội - môi trường: thu nhập cao hơn, cộng đồng phát triển, môi trường được bảo tồn cho con cháu", ông Hạ tự hào.

Trân trọng đối tác trong chuỗi giá trị

NESCAFÉ Plan là sáng kiến toàn cầu của Tập đoàn Nestlé với các cam kết và hoạt động nhằm hỗ trợ canh tác, sản xuất và tiêu thụ cà phê bền vững và có trách nhiệm tại 15 quốc gia và khu vực.

Tại Việt Nam, NESCAFÉ Plan được triển khai tại các tỉnh Tây Nguyên từ năm 2011 đến nay, được phối hợp thực hiện cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trung tâm khuyến nông các tỉnh Tây Nguyên, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - lâm nghiệp Tây nguyên (WASI).

Xác định người nông dân là những đối tác quan trọng trong chuỗi giá trị, chương trình NESCAFE Plan giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện sinh kế cho các hộ nông dân trồng cà phê.

Tính đến năm 2023, NESCAFÉ Plan đã giúp hơn 21.000 nông hộ tuân thủ theo tiêu chuẩn 4C, từ đó tăng thu nhập cho các nông hộ 30-100%, đồng thời hỗ trợ nông dân giảm thiểu những tác động lên môi trường, tiết kiệm 40% lượng nước sử dụng, giảm 20% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác cà phê.

Một điểm đặc biệt của chương trình NESCAFE Plan là tính tiếp nối và lan tỏa thông qua mô hình mạng lưới nhóm nông dân - được dẫn dắt bởi các trưởng nhóm đào tạo bài bản về kỹ thuật, các kiến thức về kinh tế để bắt tay vào thực hiện nông nghiệp tái sinh. Đến nay, NESCAFE Plan xây dựng được gần 300 trưởng nhóm nông dân, trong đó có 30% là phụ nữ.

Trong tháng 9, ông Hạ là một trong 50 nông dân xuất sắc nhất thuộc chương trình NESCAFÉ Plan được tham gia chuyến tham quan nhà máy Nestlé Trị An, một trong những nhà máy chế biến cà phê có quy mô và công nghệ hiện đại nhất trên thế giới của Tập đoàn Nestlé.

Với người nông dân cả đời gắn bó với vườn cà phê Di Linh, chuyến tham quan là cơ hội quý giá để ông Hạ hiểu rõ hơn hành trình của hạt cà phê được ông nâng niu ươm trồng, từ chế biến cho đến khi sản xuất ra các sản phẩm chất lượng cao và được xuất khẩu tới 30 thị trường trên toàn cầu, trong đó bao gồm những thị trường có yêu cầu chất lượng sản phẩm khắt khe như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ…

Ông Hạ ấn tượng mạnh nhất với hoạt động tái chế và tái sử dụng chất thải của dây chuyền sản xuất tại nhà máy Nestle Trị An. Bã cà phê sau chế biến được tái sử dụng làm nguyên liệu sinh khối, giúp giảm tiêu thụ khí đốt và giảm thải khí CO2. Bùn thải không nguy hại từ hoạt động sản xuất sau khi được xử lý cũng dùng để sản xuất phân bón. Cát thải lấy từ lò hơi được cung cấp cho nhà sản xuất gạch không nung tại địa phương, phục vụ các công trình xây dựng thương mại và dân dụng.

Ông Phạm Phú Ngọc, Quản lý chương trình NESCAFÉ Plan, Công ty Nestlé Việt Nam cho biết: "Đây là lần đầu tiên những người nông dân đã đồng hành và gắn bó với chương trình NESCAFÉ Plan trong suốt hơn 13 năm qua có dịp được tham quan nhà máy chế biến cà phê của Nestlé. Chúng tôi hy vọng, sau chuyến tham quan, người nông dân thêm tự hào về hành trình của họ trong suốt thời gian qua và sẽ tiếp tục lan tỏa những thông điệp tích cực về một nền nông nghiệp xanh, góp phần củng cố thêm vị trí của Việt Nam như một quốc gia trồng và xuất khẩu cà phê chất lượng cao của thế giới".

Với ông Hạ, NESCAFÉ Plan không chỉ là chương trình, mà còn là một gia đình. Ông đã truyền lửa cho hơn 120 nông hộ trồng cà phê, giúp họ thay đổi tư duy và phương thức canh tác. "Khi cùng nhau chung tay, chúng ta sẽ xây dựng một vùng cà phê không chỉ nổi tiếng về chất lượng, mà còn là mô hình phát triển bền vững cho cả nước", ông Hạ nói.