Đại biểu Quốc hội: Đi kiện thì phải nhanh!

Sáng 26/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi. Một trong những nội dung được nhiều đại biểu góp ý điều kiện để áp dụng thủ tục rút gọn đối với các vụ án tranh chấp liên quan đến quyền lợi người tiêu dùng.

Kiến nghị bỏ quy định giá trị giao dịch 100 triệu đồng với thủ tục rút gọn

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho biết việc giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn tại tòa án được quy định tại điều 70 của dự thảo Luật. Một trong những điều kiện để được giải quyết theo thủ tục rút gọn đó là khi giá trị giao dịch dưới 100 triệu đồng, từ 101 triệu trở lên không được áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết vụ án.

Về vấn đề này, bà Thủy cho biết từng phát biểu ý kiến nhưng chưa được tiếp thu. Đại biểu lấy dẫn chứng khi xây dựng Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015 cũng đã phân vân vấn đề này. Khi đó, ban soạn thảo đề xuất giá ngạch là 50 triệu đồng hay 70 triệu đồng để được áp dụng thủ tục rút gọn giải quyết vụ án nhưng mà sau đó đã phải bỏ đề xuất này do không phù hợp với thực tế.

"Bởi vì lĩnh vực tư pháp, tính chất phức tạp của một vụ án không phụ thuộc vào giá trị tranh chấp lớn hay nhỏ, 100 triệu đồng, 1 tỷ đồng hay 10 tỷ đồng mà phụ thuộc vào tình tiết của vụ án có rõ ràng đầy đủ hay không", đại biểu phân tích.

Trong rất nhiều trường hợp, giá trị tranh chấp chỉ là vài triệu đồng thôi nhưng tình tiết rất phức tạp, chứng cứ không rõ ràng, các bên không lập hợp đồng, thỏa thuận miệng cho đến nay không thừa nhận nghĩa vụ đã cam kết thì không thể áp dụng thủ tục rút gọn mặc dù chỉ là vài triệu đồng.

Ngược lại, có những vụ giá trị tranh chấp lên đến vài chục tỷ đồng nhưng các bên lập hợp đồng rõ ràng chặt chẽ, mỗi lần giao hàng đều có biên bản giao nhận đầy đủ thì vẫn có thể áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết.

Ngoài ra, đại biểu từ tỉnh Bắc Kạn lấy dẫn chứng thêm về Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu. Nghị quyết này đã dành riêng một điều quy định về các điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết tranh chấp đối với xử lý tài sản bảo đảm cho các khoản nợ xấu. Mặc dù tranh chấp tài sản bảo đảm nợ xấu trong ngân hàng có giá trị lớn, có vụ lên tới vài chục tỷ đồng vài trăm tỷ nhưng Quốc hội cũng không khống chế giá trị tranh chấp khi quyết định xử lý vụ án theo thủ tục rút gọn.

Theo bà Thủy, những vụ án liên quan đến nhu cầu tiêu dùng, tính chất đơn giản hơn nhưng lại có quy định trên 100 triệu đồng không được áp dụng thủ tục rút gọn là chưa phù hợp thực tế. Ngoài ra, quy định này còn chưa đồng bộ với cách tiếp cận Luật, Nghị quyết khác.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng chứ không phải khống chế

Đồng quan điểm, đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) cũng đề nghị bỏ quy định giá trị 100 triệu đồng khi áp dụng thủ tục rút gọn. Theo ông, quy định này thực ra đã có tại Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010. Thời điểm này Bộ Luật Tố tụng dân sự 2004 chưa có quy định thủ tục tố tụng rút gọn. Cho tới năm 2015 khi Bộ Luật Dân sự được ban hành mới quy định những nội dung rất cụ thể về thủ tục này tại điều 316, 317.

Ông Thân cho biết hiện nay, Bộ Luật Dân sự 2015 với các thủ tục rất tiến bộ trong đó quy định rất rõ với vụ án đơn giản tình tiết rõ ràng, tòa án ko phải đi thu thập chứng cứ, đương sự trong nước. Trường hợp đương sự nước ngoài nhưng mà thỏa thuận với nhau tiến hành thủ tục rút gọn tại tòa án thì tòa án vẫn tiến hành thủ tục rút gọn.

"Mục tiêu chúng ta đặt ra trong bộ luật này chính là việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Có nghĩa là đi kiện thì phải nhanh và tất cả giải quyết theo thủ tục chung của pháp luật. Cho tới giờ này, Điều 70 của dự thảo hiện đã tiếp thu chỉnh sửa. Tôi đề nghị không thể vừa cái này vừa cái kia, vừa giải quyết theo thủ tục rút gọn theo quy định Bộ luật dân sự hoặc là các tình tiết sau đây. Trong khi đó bộ luật tố dụng dân sự ko quy định hạn chế về số tiền. Đặt 2 điều này ra sẽ thấy vừa mâu thuẫn, chồng chéo nhau. Ta chỉ cần áp dụng một nội dung của điều 317, Bộ luật Dân sự 2015 là đủ rồi", ông Thân cho ý kiến

Ông cho rằng việc đặt ra mức 100 triệu đồng là khống chế quyền của người tiêu dùng chứ không phải bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đặt ra rào cản mới được áp dụng thủ tục rút gọn.

Rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện quy định 

Trước đó, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi. 

Báo cáo cho thấy dự thảo đã bổ sung, chỉnh sửa một số nội dung. Trong đó có bổ sung về nghĩa vụ người tiêu dùng, quy định nghĩa vụ kiểm tra hàng hóa được thực hiện theo quy định của pháp luật, không áp dụng bắt buộc đối với tất cả sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch đặc thù, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, dự thảo đã có nhiều quy định cụ thể về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đối với các giao dịch giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh trên không gian mạng, như quy định việc tổ chức, cá nhân kinh doanh trên không gian mạng có các trách nhiệm chung.

Giao dịch trên không gian mạng, giao dịch trên nền tảng số cũng được bổ sung, bên cạnh đó là bổ sung, hoàn thiện nhiều nội dung và giải pháp để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng như quy định về trách nhiệm chung của tổ chức, cá nhân kinh doanh trên không gian mạng; xác thực danh tính tổ chức, cá nhân bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trên nền tảng số… Bên cạnh đó, nội dung này còn được điều chỉnh theo pháp luật về thương mại điện tử cũng như pháp luật khác có liên quan.

Về hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của tổ chức xã hội, dự thảo Luật đã có nhiều quy định để tạo điều kiện cho các tổ chức xã hội tham gia thực hiện bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (trong đó có Hội bảo vệ người tiêu dùng) như đại diện người tiêu dùng khởi kiện khi có yêu cầu và ủy quyền hoặc tự mình khởi kiện vụ án bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng vì lợi ích công cộng… Đồng thời, dự thảo Luật đã quy định cụ thể các hoạt động của Hội khi tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và phân loại rõ các loại hình tổ chức xã hội để có căn cứ thực hiện việc Nhà nước giao nhiệm vụ, hỗ trợ kinh phí và các điều kiện khác theo quy định của pháp luật.

Về giải quyết tranh chấp tại tòa án, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn phương án quy định rõ về việc áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Đồng thời, để đảm bảo các giao dịch từ 100 triệu đồng trở lên vẫn có thể áp dụng thủ tục rút gọn quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự, dự thảo Luật chỉnh sửa theo hướng vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được giải quyết theo thủ tục rút gọn quy định trong pháp luật về tố tụng dân sự khi đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều 317 Bộ luật Tố tụng Dân sự hoặc khi có đủ một số điều kiện cụ thể được quy định trong dự thảo Luật.

Ngoài ra, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ cho biết, dự thảo Luật đã rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện các quy định nhằm đảm bảo cân bằng quyền lợi của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong mối quan hệ với người tiêu dùng.

Trần Kháng